زمان تقریبی مطالعه :

تاریخ : پنج شنبه 1383/05/08

كم خونی ( Anaemia )

نشانه ها

- رنگ پریدگی پوست مخصوصاً در نوك انگشتان، لبها، دور چشم و زبان

- خستگی، بیحالی، ضعف

- تنگی نفس فعالیتی

- سرگیجه

- افزایش تعداد نبض

كم خونی (آنمی) یك بیماری ضعیف كننده بدن است كه به دلیل كم شدن تعداد گلبولهای قرمز خون یا كاهش مقدارهموگلوبین به وجود می آید. هموگلوبین، پروتئینی رنگی است كه اكسیژن را حمل می كند و از جمله تركیبات آن آهن می باشد و رنگ قرمز گلبولها را نیز موجب می شود. تولید ناكافی گلبولهای قرمز در مغز استخوان، نبودن آهن و دیگر مواد تشكیل دهنده خون، بیماریهایی از قبیل لوسمی، كم خونی داسی شكل، و تالاسمی، از دست رفتن خون به مقدار زیاد و عفونتها، همگی از جمله علتهای به وجود آورنده كم خونی هستند.

آیا بیماری خطرناك است؟

كم خونی خطرناك است، زیرا می تواند نشانه یك بیماری دیگر باشد و بنابراین تمام موارد باید تحقیق شوند.

ابتدا چه كار باید بكنید؟

بیمار شما بی حال و رنگ پریده است و خوب غذا نمی خورد به گونه ها، دهان، نوك انگشتان و زبان وی نگاه كنید و ببینید رنگ پریدگی در آنها نیز مشاهده می شود.

فعالیت بیمار خود را با دیگران مقایسه كنید بعد از ورزش و تمرینات بدنی و بازی به تنفس او توجه كنید ببینید آیا تنگی نفس و یا سرگیجه دارد؟

آیا مشورت با دكتر لازم است؟

اگر فكر می كنید به كم خونی مبتلا هستید به دكتر مراجعه كنید. كم خونی باید كاملاً توسط دكتر معالجه گردد و نباید تنها به درمانهای خانگی اكتفا كنید.

دكتر چه اقدامی انجام خواهد داد؟

ابتدا آزمایش خون می كند. اگر تشخیص كم خونی تأیید شود برای تحقیق كامل علت آن، بیمار را در بیمارستان بستری كرده و احتمالاً در صورت شدید بودن كم خونی اقدام به تزریق خون می كند.

اگر كم خونی به علت كمبود آهن باشد قرصهای آهن را تجویز خواهد كرد و به شما توصیه می كند از غذاهای سرشار از آن به بیمار خود بخورانید بعلاوه علت كمبود آهن باید توسط یك متخصص اطفال روشن شود. برای این كار بستری كردن بیمار در بیمارستان ضروریست.

شما چه كمكی می می توانید بكنید؟

حتماً غذاهایی را كه دكتر یا متخصص تغذیه تجویز می كنند به بیمار خود بدهید غذاهای سرشار از آهن عبارتند: از جگر، زرده تخم مرغ، سبزیجات و ویتامینCكه به جذب آهن كمك می كند و برای این كار مثلاً می توانید یك لیوان آب پرتقال با تخم مرغ به وی بدهید.

اهدای خون سالم، اهدای زندگی

مجموعه ای كه در اختیار شماست خلاصه ای از روند اهدای خون و چگونگی آن می باشد.

سؤال:

فواید اهدای خون چیست؟جواب:از مهمترین فواید اهدای خون نجات زندگی و كسب رضایت الهی و از فواید دیگر آن آگاهی از سلامت جسمانی می باشد كه از طریق كنترل موارد زیر انجام می پذیرد:

ضربان قلب، فشار خون، دمای بدن، تشخیص كم خونی و نوع گروه خونی

سپس خون اهدا كننده در آزمایشگاههای سازمان انتقال خون برای اطمینان از سلامت مورد آزمایش قرار می گیرد.

آزمایشهای انجام شده به قرار زیر است:

Rh و سیستم ABO گروه بندی خون: شامل گروه بندی را نشان می دهد.

B عفونت فعلی یا ناقلین ویروس هپاتیت: HBsAg را نشان می دهد.

C آنتی بادی علیه عفونت ویروس هپاتیت:Anti-HCV

T فقط در استان خراسان انجام می شود و برای بررسی آنتی بادی علیه لوسمی لنفوسیتهای:Anti- HTLV I/II در بزرگسالان می باشد، عفونت با ویروس ایدز را نشان می دهد:Anti – HIV I/II

سیفیلس: جهت غربالگری بیماریهای مقاربتی می باشد.

اگر در آزمایشهای انجام شده مشكلی وجود داشته باشد نتایج بلافاصله به فرد اهدا كننده اطلاع داده خواهد شد تا برای انجام درمانهای مورد نیاز اقدام نماید.

سؤال:

انتقال خون چیست؟

جواب:

انتقال خون در پزشكی جنبه حیاتی دارد و در موارد خاص توسط پزشك معالج تجویز می گردد. خون به اجزای متفاوتی قابل تجزیه است كه ممكن است به تنهایی یا به طور كامل در شرایط مختلفی به بیماران تزریق گردد.اجزای خون به طور عمده عبارتند از: گلبولهای قرمز برای كم خونی ها یا خونریزیها، پلاكتها برای بیماریهای خونریزی دهنده هنگامی كه شمارش پلاكتی كاهش یافته است. و پلاسما كه برای تأمین پروتئینهای خون به كار می رود.سؤال: آیا انتقال خون ایمن است؟

جواب:

سازمان انتقال خون ایران كلیه اهدا كنندگان را مورد بررسی قرار می دهد تا ایمنی اهدا كنندگان و دریافت كنندگان تأمین گردد. تمامی خونهای اهدا شده برای بیماریهای قابل انتقال از طریق خون بررسی می شوند و در هنگام اهدای خون اهدا كننده باید به سؤالاتی كه در ارتباط با وضعیت سلامت وی پرسیده می شود پاسخ دهد. این سؤالات برای تشخیص و بررسی اهدا كنندگان پرخطر طرح شده است. خون در داخل كیسه های یك بار مصرف جمع آوری شده و در دمای مناسب نگهداری می شود.سؤال: خطرات انتقال خون چیست؟

جواب: هپاتیت:

با وجود اینكه آزمایشهایی برای كاهش احتمال انتقال هپاتیت از طریق خون در نظر گرفته شده است، ولی هنوز احتمال بسیار كمی در وجود هپاتیت منتقله از طریق خون وجود دارد چرا كه ویروس ممكن است در خون اهدا كننده وجود داشته باشد و توسط آزمایش تشخیص داده نشود باعث بروز بیماری ایدز می شود و خونHIVایدز: ایدز بیشترین علت ترس از انتقال خون است. ویروس افرادی كه مبتلا به بیماری ایدز بوده اند می تواند باعث انتقال بیماری شود. در هر حال غربالگری اهدا كنندگان و آزمایشهای موجود در تشخیص اهدا كنندگان آلوده بسیار مؤثر بوده است. از سال 1987 به طور روتین كلیه خونهای اهدا شده برای تشخیص بیماری آزمایش می شود و انجام این آزمایشها احتمال انتقال بیماری را به طور وسیعی قادر بهHIV كاهش داده است. البته هنوز ممكن است اهدا كننده خون دارای ویروس باشد ولی آنتی بادی علیه قابل تشخیص نباشد.

خطرات دیگر انتقال خون:

خون یك بافت زنده است و انتقال خون مانند دیگر پیوندها با خطراتی همراه است. این خطرات شامل ناهمخونی، واكنشهای آلرژیك و انتقال بیماریهای عفونی می باشد كه توسط آزمایشهای روتین قابل تشخیص نیستند.سؤال: اهدای اتولوگ چیست؟

جواب:

روشی است كه در آن بیمار خون خود را اهدا می كند و خون تا زمانی كه وی به آن احتیاج دارد در شرایط مناسبی نگهداری می شود. در ابتدا بیمار باید توسط پزشك معاینه شود تا از سلامت خود اطمینان حاصل نماید. تمامی اهدا كنندگان بایستی شرایط ارائه شده از سوی سازمان انتقال خون ایران را دارا باشند.سؤال:قبل از اهدای خون اهدا كنندگان چه كارهایی باید انجام دهند؟

جواب:

اهدای خون تجربه لذت بخشی است پس باید به خاطر داشته باشید: قبل از اهدای خون یك غذای مناسب بخورید و میزانْ آب بیشتری نسبت به روزهای گذشته میل كنید. اگر ممكن است از خوردن آسپیرین به مدت 48 ساعت قبل از اهدا خودداری فرمایید. خوردن آسپیرین مانع اهدای خون نمی شود. ولی معمولاً متخصصین خوردن آن را پیشنهاد نمی كنند. نام و مقدار داروهای مصرفی خود را به یاد داشته باشید. خوردن داروها از اهدای خون جلوگیری نمی كند ولی علت مصرف آن ممكن است از اهدای خون جلوگیری نماید.سؤال: بعد از اهدای خون چه كارهایی باید انجام داد؟

جواب:

24 ساعت بعد از اهدای خون، خوب غذا بخورید و میزان آب دریافتی خود را 24 تا 48 ساعت بعد از اهدای خون افزایش دهید. برای 30 دقیقه بعد از اهدای خون از كشیدن سیگار یا جویدن تنباكو خودداری كنید تا 2 ساعت بعد از اهدای خون از انجام فعالیتهای بدنی شدید یا بلند كرن اجسام سنگین خودداری فرمایید. بعضی از افراد بعد از اهدای خون احساس ناخوشایندی دارند (مثلاً سبكی سر)، در صورت بروز این مشكل دراز كشیده تا مشكل بر طرف شود. اگر بعد از برداشتن پانسمان بازو، خونریزی اتفاق افتاد كافیست محل خونریزی را فشار دهید و بازوی خود را 5-3 دقیقه بالا ببرید. اگر خونمردگی یا خونریزی در زیر پوست مشاهده شد در 24 ساعت اول بعد از اهدا از كمپرس سرد برای محل مذكور استفاده كنید، بعد از 24 ساعت اول، استفاده از كمپرس گرم در رفع علائم كمك می كند.در صورتی كه در مورد اهدای خون سؤالات دیگری داشتید می توانید با مركز انتقال خون منطقه خود تماس حاصل فرمایید.

سؤال:

چگونه یك واحد خون به نیازمندان خون كمك می كند؟

جواب:

یك واحد خون در صورتی كه به اجزاء تشكیل دهنده خود تجزیه شود می تواند به سه بیمار متفاوت تزریق شود. گلبولهای قرمز را به مدت 35 روز بعد از اهدا می توان نگهداری كرد و در تصادفات و جراحی ها قابل استفاده است. پلاسما به صورت یخ زده نگاه داشته می شود و به مدت یكسال به این حالت قابل نگهداری است و برای مثال در بیماران مبتلا به مشكلات انعقادی استفاده می شود. پلاكتها بیشتر از 5-1 روز در دمای آزمایشگاه نمی توانند زنده بمانند و در بیماران لوكمیك و پیوندی استفاده می شود.سؤال: مراحل اهدای خون چگونه است؟

جواب:

اهدای خون یك روند ساده و ایمن است و تقریباً 45 تا 60 دقیقه زمان لازم دارد. وسایل مورد استفاده یكبارمصرف و استریل هستند. روند اهدای خون به صورت زیر است: ابتدا فرم ثبت نام توسط بیمار تكمیل می گردد. سپس بیمار به چند سؤال در ارتباط با سلامتی خود پاسخ می گوید و معاینه بالینی ساده شامل اندازه گیری فشارخون، دمای بدن و نبض به علاوه ی یك نمونه خون برای تشخیص كم خونی از بیمار انجام می شود. اهدا كننده روی تخت دراز كشیده و محل خونگیری توسط ماده آنتی سپتیك، ضد عفونی می شود. و سپس در عرض 6 تا 10 دقیقه خونگیری به عمل می آید.سؤال:خون از كجا فراهم می شود؟جواب:خون دارای عملكردهای فراوانی است كه این عملكردها توسط خون مصنوعی قابل انجام نیست. به همین علت برای انتقال خون از خون اهدا كنندگان انسانی استفاده می شود. در ایران سازمان انتقال خون ارائه دهنده سرویسهای مرتبط به انتقال خون است و تنها از اهدا كنندگان داوطلب خون دریافت می كند. همچنین اهدای خون اتولوگ برای بیمارانی كه برای عملهای جراحی اختیاری آماده می شوند قابل انجام است. این نكته قابل ذكر است كه خون و فرآورده های خونی كاملاً رایگان در اختیار نیازمندان به آن قرار می گیرد.

سؤال:

چه آزمایشهایی بر روی خون اهدا شده انجام می شود؟جواب:قبل از اینكه از خون اهدا شده استفاده شود آزمایشهای زیر بر روی آن انجام می شود:

HIV-I&II، (فقط در استان خراسان)B،C،HTLV-I&IIبررسی بیماریهای عفونی مانند: سیفلیس، هپاتیت كه در آزمایشگاههای انتقال خون انجام می پذیرد.

قبل از تزریق خون این آزمایشها توسط بیمارستانRh وABO گروه بندی خونی و انجام تستهای همخوانی مربوطه انجام می شود تا امكان ناسازگاری گروه های خونی كاهش یابد.

سؤال:

خطرات موجود در اهدای خون اتولوگ چیست؟جواب:بیمارانی كه از خون خود استفاده می كنند ایمن ترین خون ممكنه را به خود تزریق می كنند. خطرات احتمالی به واسطه اجزای خون مانند گلبولهای سفید، پلاكتها و پروتئین سرم با تزریق خون اتولوگ حذف می شوند.

سؤال:

چگونه می توان خون خود را به عنوان خون اتولوگ اهدا كرد؟

جواب:

ابتدا با پزشك معالج خود مشاوره كنید تا او یك فرم تقاضا برای شما به سازمان انتقال خون ارسال كند. این فرم میزان خون مورد نیاز شما را به سازمان اطلاع خواهد داد. از طرف سازمان با شما تماس گرفته خواهد شد. تا زمانی را برای اهدای خون مشخص نمایند. زمان اهدای خون اتولوگ برای یك بیمار حداقل 7 روز بعد از آخرین اهدای خون اتولوگ قبلی می باشد. البته برای اهدا بایستی میزان هموگلوبین خون از حد طبیعی كمتر نباشد و در معاینات بالینی مشكلی وجود نداشته باشد. اگر از خون اهدا شده اتولوگ استفاده نشود 35 روز بعد از اهدا معدوم خواهد شد و برای فرد دیگری استفاده نخواهد شد.آفرزیس چیست؟ آفرزیس از یك لغت یونانی به معنی خارج كردن مشتق شده است. در این روش یك جزء از اجزای خون كامل جدا می شود (مثلاً پلاكت) و بقیه اجزاء به اهدا كننده بازگردانده می شود. (مثلاً گلبول قرمز و پلاسما) در این روش می توان بیش از یك جزء از اجزای خون را جدا نمود. همچنین آفرزیس توانایی جدا كردن پلاسما (قسمت مایع خون) و گلبولهای سفید خون را داراست.لازم به ذكر است كه مدت زمان اهدای خون آفرزیس از مدت زمان اهدای خون در حالت عادی بیشتر است. اهدای خون در حالت عادی تقریباً 10 تا 20 دقیقه به طول می انجامد در حالی كه اهدای خون آفرزیس ممكن است یك تا 2 ساعت طول بكشد. اهدا كنندگان انتخاب شده به مركز آفرزیس طبق زمان بندیهای انجام شده قبلی دعوت می شوند تا پلاسمای خود را برای تهیه فرآورده های خونی اهدا كنند.