نگاهي به فضيلت و پيشينه‌ي بقيع

فضيلت بقيع

در فضيلت بقيع احاديث و روايات متعددي از پيامبراکرم  نقل گرديده است از جمله اينکه در حديثي فرمودند: ”از بقيع هفتاد هزار نفر که صورتشان مانند ماه شب چهارده است محشور خواهند شد و بدون حساب وارد بهشت مي‌شوند.”

و در حديث ديگر آمده است که رسول خدا  در بقيع حضوريافتند و اهل قبور را بدين گونه خطاب مي‌کردند: “درود بر شما، خداوند ما و شما را بيامرزد شما پيشاهنگان ما بوديد و ما هم در پي شما خواهيم آمد.”

حرم ائمه بقيع در کتب تاريخ به عنوان مشهد و حرم اهل بيت  معروف گرديده است و در اين حرم مطهر قبر چهار تن از ائمه هدي- امام مجتبي، امام سجاد، امام باقر و امام صادق عليهم السلام- در کنار هم و به فاصله 2 تا 3 متري اين قبرها، قبر عباس عموي گرامي رسول خدا  قرار گرفته و در کنار آن نيز قبر ديگري است که متعلق به فاطمه بنت اسد مي‌باشد. قبل از ويراني ساختمان اين حرم مطهر همه قبور شش گانه در زير گنبد و داراي ضريح زيبايي بودند. همچنين مدفن تعدادي از همسران، فرزندان، اقوام و عشيره پيامبر اکرم و جمع کثيري از صحابه و ياران آن حضرت و تعداد بي شماري از شهدا و علما در اين قبرستان قرار دارند.

پيشينه قبرستان بقيع

بقيع اولين مدفن و مزاري است که به دستور رسول اکرم  و به وسيله مسلمانان صدراسلام به وجودآمده است. در بقيع اولين کسي که از انصار دفن شده اسعدبن زراره و از مهاجرين عثمان بن مظعون مي‌باشد. سمهودي مي‌گويد: پس از فوت ابراهيم فرزند رسول خدا  آن حضرت به صحابه فرمودند: ”ابراهيم رابه سلف ما عثمان لاحق کنيد و در کنار او به خاک بسپاريد.” او مي‌گويد پس از دفن شدن ابراهيم در بقيع، مردم مدينه علاقه مند شدند پيکر اقوام و عشيره خود را در آنجا دفن کنند و هر يک از قبايل مدينه درختان و ريشه‌هاي بخشي از بقيع را قطع و زمين آن را براي همين منظور آماده نمودند.

تخريب بقيع

روز هشتم شوال سال 1344هجري قمري روزي سياه براي مسلمانان جهان به شمار مي‌رود. در اين روزها وهابيان دين ناشناس حرم امامان معصوم بقيع را با خاک يکسان کردند. بنابر نقل مورخان آنچنان بقيع خراب گرديد که به تپه‌اي از پاره سنگ و پاره آجر تبديل شد و از کينه وهابيان به گونه‌اي زير و رو گشت که به منطقه‌اي زلزله زده شباهت پيدا کرد.

لازم به ذکر است آفات بزرگ و خطرناک در ميان تمام مذاهب و آئين‌ها کج فهمي و تندروي‌ها وبرداشت‌هاي غلط وانحرافي است که به اصطلاح قرائت‌هاي خود ساخته از دين مي‌باشد که از زمان‌هاي مختلف در ميان پيروان همان مذاهب به وجود آمده و موجب تضعيف و تفرقه در آن مذهب شده است. يکي از اين نمونه‌هاي بارز انحرافات فکري و برداشت‌هاي غلط گروه خوارج هستند. از جمله اوصاف آنها که در روايات به آنها اشاره شده، کثرت عبادت و تقيد آنان به نماز و روزه و قرائت قرآن است به طوري که عبادت ساير مسلمانان نسبت به عبادت آنها حقير و کم مي‌باشد. ويژگي بعدي آنها اين بود که به خاطر غرور و تحجر حاضر نبودند از هيچ ناصحي نصيحت بپذيرند. از ديگر ويژگي خوارج تکفير مسلمانان بود تا جايي که هر مسلمان متعهدي را که با عقيده و تفکرات انحرافي آنان موافق نبود مرتد و خارج از اسلام مي‌دانستند.

پس از گذشت چندين قرن از ظهور خوارج و در آستانه قرن هشتم بود که نمونه‌اي ديگر از اين انحرافات در جامعه اسلامي ظاهر شد و آن ظهور احمدبن تيميه بود که در شام مطالبي را در مسائل اسلامي خلاف مسلمات اسلام و مخالف با فتاواي علما و پيشينيان به شکل‌هاي سخنراني و مکتوب منتشر کرد. در اين هنگام بود که بسياري از علما و دانشمندان از شام و مصر و بغداد در مخالفت با نظريات او به ميدان آمده و به نقد عقايد او پرداخته و بر انحراف و ارتداد او فتوا صادر کردند.

ابن تيميه پس از چندين بار زنداني شدن در مصر و شام، سرانجام در سال 728 هـ ق در زندان دمشق از دنيا رفت.

اوضاع به همين گونه گذشت تا اينکه در قرن يازدهم در شهر نجد حجاز شخصي به نام محمدبن عبدالوهاب ظهور کرد و پس از چهار قرن بار ديگر به ترويج عقايد و افکار ابن تيميه پرداخت. از آنجا که مردم شهر نجد افرادي دور از تمدن و معارف بودند عبدالوهاب در فعاليت خود موفق شد. يکي از مهمترين فتاواي فقهي وهابيان،حرمت سفر براي زيارت قبور پيامبران و صالحان و حرمت تبرک وتوسل به آنان و ساختن حرم و بارگاه بر قبور آنهاست. بنابراين هرگونه توسل و تبرک جستن به ساحت پيامبران و ائمه معصومين  اظهار شرک و کفر و بت پرستي محسوب و موجب حلال شدن مال و جان چنين افرادي است.

مرحوم آيت الله امين عاملي در کتابش پيرامون عقايد وهابيان مي‌نويسد: “اعتقاد وهابيان درباره عموم مسلمانان اين است که مسلمين پس از ايمان به کفر برگشته‌اند و پس از توحيد به شرک گراييده‌اند زيرا آنان در دين بدعت گذاشته‌اند و به جهت زيارت و تبرک جستن به انبيا و صالحين به کفر و شرک روي آورده‌اند لذا جنگ با آنان واجب و ريختن خون آنان و تصرف اموالشان بر مسلمانان (وهابيان) حلال است.”

جالب اينکه صنعاني وهابي در رساله‌اش با عنوان تطهير الاعتقاد به اين حقيقت اعتراف کرده که زيارت مرقدها و آثار اولياي خدا سيره مسلمين بوده است و آنان از زمانهاي گذشته اين کار را انجام مي‌دادند.(1)

براساس اين افکار غلط و نادرست بود که آنها به هرجا و هر شهر و دياري که دست مي‌يافتند قبل از هر چيز به تخريب مشاهد شريفه و بقاع متبرکه مي‌پرداختند، کشتار وهابيان در عتبات عاليات صحنه‌اي سياه در تاريخ اسلام است.

در سال 1216 هـ ق اميرسعود با لشکري بسيار به شهر کربلاحمله ور شد و تعداد بيست هزار نفر از اهالي کربلاو زوار کشته شدند، خزانه حرم و تمام تزئينات و جواهرات حرم به تاراج رفتند. همچنين آنان به هنگام تسلط بر طائف و مکه قبور جد و عموي پيامبر، خديجه همسر پيامبر و بسياري از اماکن مقدسه را ويران کردند. در ماه رمضان 1344 هـ ق وارد مدينه شدند و پس از گذشت چند روز در هشتم شوال گنبد و بارگاه ائمه معصومين  در بقيع را به طورکلي منهدم کردند و از اين حرم و قبور به جز قطعه سنگ هايي که در اطراف قبور نصب کردند اثر وعلامتي باقي نماند. به کارگراني که اين عمل ننگين را انجام دادند مبلغ هزار ريال سعودي دستمزد پرداخت گرديد.

در اين ماجرا تنها حرم پيامبراکرم  محفوظ ماند و وهابيان در ادامه هتاکي‌هاي خود تصميم داشتند قبر مطهر رسول خدا  را نيز تخريب کنند اما از بازتاب اين کار در جهان اسلام و برانگيخته شدن احساسات مسلمانان بر ضد خويش ترسيدند و به طور موقت از اين عمل منصرف شدند. غارت اموال و طلاو جواهرات خزانه عظيم حرم رسول خدا  و ائمه بقيع يکي ديگر از اعمال شنيع اين گروهک بوده است. (2)

بعضي از نويسندگان وهابي اين مصونيت را اين گونه توجيه مي‌کنند: “که ما اين گنبد را به عنوان يکي از گنبدهاي مسجد مي‌شناسيم نه به عنوان گنبد و بارگاه حرم پيامبر والا...”

يکي از جهانگردان غربي به نام ميسترکه به فاصله کوتاهي از ويراني اين حرم بقيع را ديده، ويراني و خرابي آنجا را اين گونه ترسيم مي‌کند: “چون وارد بقيع شدم، آنجا را همانند شهري ديدم که زلزله شديدي در آن به وقوع پيوسته و به ويرانه‌اي تبديل شده است،زيرا در جاي جاي بقيع به جز قطعات سنگ و کلوخ به هم ريخته و تيرهاي چوب کهنه چيز ديگري نمي‌توان ديد. ولي اين ويراني‌ها و خرابي‌ها در اثر وقوع زلزله و يا حادثه طبيعي بلکه با عزم و اراده انسانها به وجود آمده بود و همه آن گنبد و بارگاه‌هاي زيبا و سفيدرنگ که نشانگر قبور فرزندان و ياران پيامبر اسلام بود، با خاک يکسان گرديده است.”

1- تبديد الظلام، ص 389

2- لمعات الشهاب في سيره محمدبن عبدالوهاب، ص 108