خانواده و مشکلات قضايي
طرح دعاوي خانوادگي(1)

جايگاه والاي خانواده در هر جامعه و در هر دوره اي از زمان به عنوان مهم ترين نهاد اجتماعي باعث شده است که هيچ يک از مکاتب سياسي ، فلسفي ،اجتماعي ،ديني و اخلاقي از اين موضوع به راحتي نگذرند و به اهميت آن و نقش آن در تمامي ابعاد فردي و اجتماعي بشر بپردازند .

آموزش اصول و قواعد خانواده و توجه به تربيت صحيح و کامل در بنيان خانواده براي تک تک اعضاي آن خود عاملي براي تکامل انساني به شمار مي آيد .

در حقيقت پس از گذران عصر و دوره اي که انسان ها در اسارت قواي طبيعي خود بودند با حضور و ظهور رهبري پيامبران و انبياي الهي ضرورت تنظيم خانواده و توجه به حقوق و تکاليف متقابل توسط اعضاي آن در ميان افراد جامعه احساس مي شد .

خانواده به عنوان يکي از اعضا و ارکان جامعه نقش مهم و انسان سازي در هر جامعه را ايفا مي کند لذا دعوا در خانواده مانند هر دعواي حقوقي يا جزايي ديگر بايد مورد رسيدگي و پيگيري قرار گيرد.

"حقوق خانواده در اسلام بخش مهمي از احکام واخلاق را تشکيل مي دهد و با وسواس و دقتي در خور تشريع الهي کليه جوانب و زواياي آن مورد لحاظ شارع مقدس قرار گرفته است ."

در اين ميان گاه افراد خانواده بدون توجه به حقوق و تکاليف متقابل نسبت به يکديگر فضاي آرام و صميمي اين بنيان را خدشه دار کرده و با پايمالي حقوق يک يا همه اعضا زمينه ي ظهور دعوا را فراهم ساخته که گاه جز با نيروي قهر و اجبار پاياني ندارد .

خانواده به عنوان يکي از اعضا و ارکان جامعه نقش مهم و انسان سازي در هر جامعه را ايفا مي کند لذا دعوا در خانواده مانند هر دعواي حقوقي يا جزايي ديگر بايد مورد رسيدگي و پيگيري قرار گيرد و شايد اهميت دعاوي خانواده ورسيدگي صحيح و درست به آن از دعاوي و مشکلات ديگر در جامعه نيز جلوگيري کند .

بنابراين در هر جامعه اي توجه به مقوله ي دعوا و شکايت از اهميت ويژه اي برخوردار است و اين موضوع در گذشته هم مورد توجه بوده است به همين منظور در هر دوره اي به مقتضيات زمان ، اداره و مرجعي برا ي حل و فصل اختلافات وجود داشته است وطبعا با يک سري ضمانت اجرا امکان حل دعاوي فراهم مي شده است .

در گذشته و در مناطق کوچک تر و بومي توسط ريش سفيدان حل دعاوي انجام مي گرفته و سن و تجربه آنان همراه با اعتبار و احترام ميان مردم ضمانت اجراي محکمي بوده که تخلف از آن غير ممکن بوده است .

طبيعي است که با گسترش شهرها و افزايش جمعيت و فراواني فرهنگ ها اين امر توسط يک نفر و حتي چند نفر قابل کنترل و اداره نبوده مضافا که ضمانت اجراي محکمي را نيز فاقد بوده است . لذا کم کم مراکزي به صورت مراکز حل دعاوي به شکل منسجم و منظم طبق قاعده و قانون خاص با در نظر گرفتن آداب و رسوم ،عرف حاکم بر جامعه و اعتقادات آن جامعه شکل گرفت تا بهتر و اساسي تر به حل دعاوي برسد .

در اين ميان دعاوي خانواده از جمله دعاوي است که اگر چه جنبه ي خصوصي و شخصي دارد اما گاه در فضا و حريم خانواده دعوا امکان حل و فصل را ندارد ، لذا محاکمي به اين موضوع اختصاص داده شده و در اين راستا قوانين و مقرراتي به وجود آمده که گاه با ضمانت اجراي قوي حقوقي حتي جزايي به موضوع رسيدگي مي کند .

براي روشن شدن موضوع لازم است به تعريف دعوا از منظر حقوقي بپردازيم .

"دعوي عبارت است از حقي که مورد تجاوز ،تعدي ،انکار ، ترديد يا تکذيب شخص ديگري واقع مي شود و پس از بروز اختلاف در مراجع ذي صلاح قضايي مطرح مي گردد.

براي آنکه دعوايي در دادگاه صالح مطرح گردد ابتدا بايد مشخص گردد که دعوي ماهيت کيفري دارد يا حقوقي ."2

ادامه دارد...

پي نوشت ها:

1- بررسي فقهي حقوق خانواده ،مقدمه ،ص16

2- نقل قول از سايت قوه قضاييه