تست سنجش تراكم استخوان
تست سنجش تراكم استخوان
خانم دكتر زهره حمیدی، سرپرست كلینیك پوكی استخوان و سنجش تراكم استخوان، درباره نحوه انجام تست سنجش تراكم استخوان توضیح می دهند:
آیا تمام نواحی بدن را می توانیم با این روش چك كنیم؟
خیر، تست سنجش تراكم استخوان تمام بدن را چك نمی كند و معمولاً برای سنجش تراکم استخوان در ناحیه ی كمر و لگن به کار می رود، به طوری كه سر استخوان ران و از مهره اول تا چهارم كمر تست می شود.
بقیه نواحی بدن چطور؟
كلاً اگر در یكی از این نواحی، پوكی استخوان وجود داشته باشد، ما فرد را بیمار می دانیم، مخصوصاً اینكه شكستگی‌های نگران كننده بیشتر در این دو ناحیه است. ولی اگر كسی در این دو ناحیه پوكی نداشته باشد، نرمال به حساب می آید.
اگر كسی در ناحیه مچ دست یا پاشنه ی پا شكستگی داشت، چطور؟
البته دستگاه‌های دیگری هم هستند كه به طور اختصاصی برای تشخیص پوكی استخوان نواحی دیگر مثل مچ دست یا پاشنه ی پا به كار می روند، ولی این دستگاه‌ها برای تشخیص صددرصد نیستند.
شما گفتید سن ابتلا به پوكی استخوان بالای 65 سال در نظر گرفته شده، اما با وجود عوامل خطری كه به آنها اشاره كردید، می توانیم بگوییم این سن در حال كاهش است؟
در مورد اینكه سن پوكی استخوان كاهش پیدا كرده یا نه، دلیلی نداریم، ولی می توانیم بگوییم كه بعضی از این عوامل خطر در كشور ما بیشتر هستند، مثل كمبود ویتامین D كه در حال حاضر80 درصد مردم در كشور ما از كمبود این ویتامین رنج می برند.
با این حال بنیاد بین‌المللی پوكی استخوان، یك پرسشنامه یك دقیقه‌ای دارد و در واقع مردم خود‌سنجی می كنند و با نشان دادن این فرم به پزشك خود مشخص می شود كه باید تست تراكم استخوان بدهند یا نه. اما نكته تلخ این است كه در واقع جامعه جوان ما كه 45 درصد جمعیت را تشكیل می دهد، با وجود این عوامل خطر، به طرف پوكی استخوان پیش می روند.
این تصور وجود دارد كه خانم‌ها بیشتر از آقایان در معرض این عوامل خطر و در نتیجه پوكی استخوان هستند. اینطور نیست؟
بله، در همه جای دنیا این بیماری در خانم‌ها بیشتر است. چون در خانم‌ها نه تنها عوامل خطر عمومی، بلكه كاهش سطح هورمون‌های جنسی در یائسگی، باعث كاهش تراكم استخوان می شود. پس انتظار داریم كه خانم‌ها زودتر به این بیماری برسند تا آقایان.
این امر نمی تواند منجر به غفلت از این بیماری در آقایان شود؟
نكته مهم همین‌جاست، چون مردان از این بیماری مصون نیستند. پوكی استخوان در مردان ممكن است كمتر باشد، ولی عوارض این بیماری در آنها بیشتر است.
كمی در مورد شكستگی‌های ناشی از این بیماری توضیح دهید و اینكه چه عواقبی در نتیجه این شكستگی‌ها در انتظار بیمار است؟
این شكستگی‌ها در 50 درصد موارد برای فرد ناتوانی ایجاد می كند، به طوری كه این افراد هیچگاه مثل سابق نمی شوند. همچنین 20 درصد از افراد به كلی ناتوان می شوند و 20 درصد هم فوت می كنند.
كدام قسمت از نواحی بدن بیشتر در معرض شكستگی قرار دارند؟
شكستگی‌ها در تمام بدن است، ولی از نظر اهمیت می توان به شکستگی گردن، ران، ستون فقرات كه منجر به سیاتیك شدید می شود یا عصب را قطع كند و مچ دست به خصوص در خانم‌ها اشاره کرد. در حقیقت كسی كه دچار پوكی استخوان می شود، شكننده می شود و ممكن است حتی با یك سرفه یا عطسه دنده‌هایش بشكند و همین دنده شكسته شده وارد ریه شود.
شكستن استخوان گردن هم درد وحشتناكی را به دنبال دارد.
نقش ژنتیك را تا چه حد در بروز این بیماری می توانیم موثر بدانیم؟
70 درصد پوكی استخوان‌ها مربوط به ژنتیك است به این معنا كه كسی كه یك نفر از بستگان درجه اولش دچار شكستگی شده یا پوكی استخوان دارد، در معرض خطر ماژور است و این افراد بیشتر باید مورد توجه قرار گیرند.
آیا پوكی استخوان را در كودكان هم می توان تعریف كرد؟
بله، به خصوص كودكانی كه كورتون مصرف می كنند. ولی مشكل اینجاست كه همه دستگاه‌ها نمی توانند این بیماری را در كودكان تشخیص دهند. برای همین این تشخیص به پزشكانی واگذار می گردد كه با كودكان در معرض خطر مواجه هستند، مثل كودكان تالاسمی یا كودكان مبتلا به پركاری تیروئید یا كودكانی كه مادران مبتلا به پاراتیروئید دارند.
با این حال مصرف كلسیم در كودكان چون در سن استخوان‌سازی هستند، برای پیشگیری از این بیماری مؤثر است.
سمیه شرافتی
*مطالب مرتبط:
نقش تغذیه در پیش گیری از پوكی استخوان