تبخال چیست؟

تبخال ناشى از ویروس "هرپس سیمپلكس"(Herpes Simplex Virus) یا ویروس تبخال ساده است و عارضه اى واگیردار است.

احتمالاً بسیارى از شما تجربه ی زدن تبخال را داشته اید: گوشه لبتان شروع به مورمور كردن مى كند و یك نقطه كوچك و سفت كه نمى توانید آن را ببینید، روى لبتان ظاهر مى شود.

پس از یكى دو روز تاول هاى قرمزرنگى روى لبتان به وجود مى‌آید، این همان تبخال معروف است كه احتمالاً موقع خواب پدیدار شده است و راهى براى پنهان كردن یا برطرف كردن سریع آن وجود ندارد.

تبخال بیمارى شایعى است، اگرچه نمى‌توان تبخال را معالجه كرد یا به كلى از آن پیشگیرى كرد، اما راه هایى وجود دارد كه مى تواند توالى بروز آن را كاهش دهد یا مدت بروز آن را محدود كند.

علائم و نشانه هاى تبخال

علائم و نشانه هاى تبخال این موارد هستند:

تاول هاى كوچك و دردناك پُر از مایع كه روى منطقه برجسته، قرمز و دردناك پوستتان قرار دارند.

درد یا مورمور شدن كه اغلب یكى دو روز پیش از ظهور تاول‌ها احساس می شود.

معمولاً 7 تا 10 روز طول مى‌كشد تا تبخال برطرف شود. تبخال معمولاً روى لب‌ها ظاهر مى شود. اما گاهى روى سوراخ هاى بینى، چانه یا انگشتان دست هم دیده مى‌شود. گرچه غیر معمول است، اما ممكن است تبخال در داخل دهان هم بروز كند(اما تنها بر روى لثه ها یا كام سخت كه در سقف قرار دارد).

اگر زخمى روى بافت هاى نرم درون دهانتان ظاهر شود ممكن است آفت باشد، ولى مطمئناً تبخال نیست.

علائم تبخال ممكن است حداكثر تا 20 روز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس ظاهر نشود و معمولاً 7 تا 10 روز طول مى‌كشد. تاول ها شكل مى‌گیرند، مى‌تركند و ترشح مى‌كنند. سپس كبره زردرنگى تشكیل مى شود و نهایتاً با ریختن آن، پوست صورتى رنگى در زیر ظاهر مى‌شود و تبخال بدون گذاشتن جا بهبود مى یابد.

علل تبخال

گونه هاى معینى از ویروس هرپس باعث تبخال مى‌شود.

ویروس "هرپس سیمپلكس نوع ?" (HSV1) معمولاً در صورت، تبخال ایجاد مى‌كند. ویروس "هرپس سیمپلكس نوع ?" (HSV2) مسئول ایجاد تبخال هاى تناسلى است. با این حال هر دو نوع ویروس مى توانند هم در ناحیه صورت و هم در دستگاه تناسلى تبخال ایجاد كنند.

زمانی تبخال به شما سرایت مى‌كند كه با شخصى كه داراى ضایعه فعال است تماس بگیرید. استفاده مشترك از ظروف غذا، تیغ و حوله مى تواند باعث سرایت عفونت شود.

هنگامى كه یك بار به تبخال مبتلا مى‌شوید، ویروس در سلول‌هاى عصبى پوست‌تان نهفته باقى مى‌ماند و ممكن است دوباره به صورت عفونتى فعال در همان محل اول یا نزدیك به آن ظاهر شود. در این صورت ممكن است در محل قبلى، احساس خارش یا برآمدگى كنید.

تب، قاعدگى، استرس و قرار گرفتن در معرض نور خورشید ممكن است باعث عود تبخال شود.

چه وقت باید به پزشك مراجعه كرد؟

تبخال‌ها عموماً بدون درمان بهبود مى‌یابند. اما در موارد زیر باید به پزشك مراجعه كنید:

- دچار بیمارى دیگرى هستید كه باعث اختلال دستگاه ایمنى شما شده است.

- تبخال هایى دارید كه پس از یك تا دو هفته به خودى خود بهبود نمى‌یابند.

- علائم بیمارى شدید است.

- عودهاى مكرر تبخال در شما رخ مى‌دهد.

عوارض تبخال

تبخال مسرى است. ویروس تبخال مى‌تواند از طریق پوست، از شخصى به شخص دیگر منتقل شود.

ویروس "هرپس سیمپلكس" مى تواند حتى زمانى كه تاول‌ها ظاهر نشده‌اند مسرى باشد، اما بیشترین خطر انتقال عفونت زمانى است كه تاول ها ظاهر مى‌شوند تا زمانى كه آنها كاملاً خشك مى‌شوند و كبره مى‌بندند.

اگر به تبخال مبتلا هستید، از تماس با نوزادان، افراد مبتلا به اگزما (التهاب پوستى ناشى از آلرژى) یا افراد دچار اختلال دستگاه ایمنى مثل مبتلایان به سرطان، ایدز یا گیرنده پیوند عضو خوددارى كنید.

عفونت تبخالى چشم كه باعث ایجاد جوشگاه بر روى قرنیه مى شود، یكى از علل مهم كورى است. این عارضه نیاز به درمان فورى پزشكى دارد.

درمان

تبخال عموماً بدون نیاز به درمان پس از 7 تا 10 روز برطرف مى‌شود. اگر به حملات مكرر تبخالى دچار مى‌شوید، پزشكتان ممكن است داروهاى ضد ویروسى برایتان تجویز كند.

استفاده از دارو مى تواند طول دوره ابتلا به تبخال را كوتاه كند و درد شما را كاهش دهد.

پیشگیرى

براى اینكه از ابتلا به  تبخال پیشگیرى كنید و یا نگذارید تبخال به سایر نقاط بدنتان یا افراد دیگر منتقل شود، به توصیه هاى زیر عمل كنید:

*از بوسیدن یا تماس پوستى با افراد مبتلا به تبخال، در زمانى كه تاول روى پوست آنها وجود دارد خوددارى كنید. ویروس مى تواند تا هنگامى كه ترشحات مرطوب در تاول وجود دارند، انتقال یابد.

* از وسائل مشترك استفاده نكنید. وسائل غذاخورى، حوله ها و سایر چیزهاى شبیه به آنها مى تواند در صورت وجود تاول ها، باعث انتقال بیمارى شود.

*دست هایتان را تمیز نگه دارید: اگر مبتلا به تبخال هستید، قبل از لمس كردن افراد دیگر، دست هایتان را بشویید.

*مراقب لمس كردن سایر نقاط بدنتان باشید، به خصوص چشم ها و دستگاه تناسلى، به گسترش عفونت حساسند.

*از عوامل تحریك كننده بپرهیزید. از جمله وضعیت هایى كه ظهور تبخال را تحریك مى كنند، قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید است.

*از كرم هاى ضدآفتاب استفاده كنید. كرم ضدآفتاب را پیش از قرار گرفتن طولانى مدت زیر آفتاب، چه در تابستان و چه در زمستان، روى لب ها و صورتتان بمالید تا از ظهور تبخال پیشگیرى کنید.

مراقبت شخصى

تبخال معمولاً بدون درمان ناپدید مى‌شود. در طول مدتى كه تبخال وجود دارد، با رعایت نكات زیر مى توانید از ناراحتى رهایى یابید:

استفاده از كرم ها: كرم هاى معمولى كه بدون نسخه پزشك به فروش مى رسند ممكن است راحتى شما را فراهم كنند، اما انتظار نداشته باشید كه بهبودى را تسریع كنند.

استفاده از مسكن ها: از جمله آسپیرین، استامینوفن و ایبوپروفن براى تخفیف درد. به كودكان هیچ گاه آسپیرین ندهید. آسپیرین مى تواند یك عارضه نادر و بالقوه كشنده را به نام نشانگان "راى" در كودك ایجاد كند.

استفاده از گرما یا سرما

اجازه بهبود به ضایعه بدهید: از فشار دادن، كندن یا سوراخ كردن تاول‌ها بپرهیزید.