چگونه مانع افت عملکردهای ادراکی مغزمان شویم؟

مطالعات نشان می‌دهند افراد سن بالایی که مغز آنها به میزان زیادی کوچک شده است، خیلی بیشتر احتمال دارد نسبت به افرادی که اندازه مغزشان نرمال است دچار اختلالات ادراکی و حرکتی باشند. همچنین این افراد بیشتر در معرض سکته مغزی ایسکمی و مرگ در اثر اختلالات عروقی‌اند.
همچنین، آتروفی قسمت‌های خاصی از مغز با انواع مشکلات رفتاری و ادراکی و ذهنی همراه است. مثلاً کوچک‌شدن لوب گیجگاهی باعث افزایش ۱۸۱ درصدی ریسک افسردگی ماژور می‌شود.

مهم است بدانید که کوچک‌شدن مغز، ریسک مرگ زودهنگام را به‌شدت افزایش می‌دهد:
. افراد جوانی که سایز مغز آنها کوچک می‌شود، ۷۰ درصد بیشتر ممکن است زودتر بمیرند.
. در مطالعه‌ای روی افراد ۸۵ساله، آتروفی لوب گیجگاهی با افزایش ۶۰ درصدی خطر مرگ زودهنگام همراه بوده است.
. آتروفی جدی لوب جلویی (پشت پیشانی) می‌تواند ریسک مرگ زودهنگام را ۳۰ درصد افزایش بدهد.
مغز از درون نیز کوچک می‌شود که باعث بزرگ‌شدن حفره‌های خالی داخل مغز که پُر از مایع هستند می‌شود؛ چنین کاهش حجمی نیز بر مرگ زودهنگام اثر می‌گذارد.
هرچند تحلیل‌رفتن مغز فرایندی پیش‌رونده است؛ اما تعداد زیادی از نورولوژیست‌ها باور دارند روند کوچک‌شدن مغز را می‌تواند کُند یا حتی معکوس کرد. در این مطلب به شما می‌گوییم با چه تغییراتی در سبک زندگی می‌تواند جلوی افت عملکردهای ادراکی مغزتان و مرگ زودرس را بگیرید.

خوب است بدانید:
. مغز شما با بالارفتن سن کوچک شده و حافظه و عملکرد ذهنی‌تان را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
. کوچک‌شدن مغز با مرگ زودهنگام ارتباط مستقیم دارد.
. علت‌های کوچک‌شدن مغز با علائم افزایش سن کاملاً مرتبط‌اند، از جمله بیماری‌های قلبی و عروقی، چاقی، دیابت و حتی عادات نادرست خواب.
. احتمالاً می‌توانید با درپیش‌گرفتن یک سبک زندگی سالم و عادت‌های درست و استفاده از مکمل‌هایی که عوارض پیری را هدف می‌گیرند، جلوی تحلیل‌رفتن مغز را بگیرید.
. مثلاً مکمل‌هایی که ریسک حوادث قلبی و عروقی را کاهش می‌دهند، قند خون را پایین می‌آورند یا کیفیت خوابتان را بهتر می‌کنند نقش مهمی در کُند کردن روند کوچک‌شدن مغز یا حتی پیشگیری از آن دارند و کمکتان می‌کنند بیشتر عمر کنید و زندگی سالم‌تری داشته باشید.

کوچک‌شدن مغز اجتناب‌پذیر است

سال‌ها این‌گونه تصور می‌شد که کوچک‌شدن مغز مثل بسیاری از علائم دیگر افزایش سن یکی از پیامدهای اجتناب‌ناپذیر سالخوردگی است. اما امروزه متوجه شده‌ایم که این اتفاق قابل‌پیشگیری است. طیفی از عوارض، از بیماری‌های قلبی و عروقی و دیابت گرفته تا مشکلات خواب و اختلالات اضطرابی و عادت‌های سبک زندگی همگی با کوچک‌شدن مغز ارتباط دارند و ازآنجایی‌که خیلی از این عوارض قابل‌پیشگیری و یا حتی قابل خنثی‌شدن هستند، پس خیلی مهم است که اثر آنها را بر تحلیل‌رفتن مغز، قدرت ادراک و طول عمر بدانیم.

ارتباط بین بیماری‌های قلبی عروقی و کوچک‌شدن مغز

هر چند اغلب چنین چیزی را نمی‌شنویم؛ اما در واقع ارتباط قوی میان بیماری‌های قلبی عروقی و کوچک‌شدن مغز وجود دارد.
شاید واضح‌ترین ارتباط ارتباطی باشد که بین بیماری تصلب شرایین و حجم مغز وجود دارد. تصلب شرایین زمانی رخ می‌دهد که پلاک در درون رگ‌ها و عروق تجمع کرده و جریان خون در بدن را محدود می‌کنند. هر چند ما معمولاً فکر می‌کنیم تصلب شرایین بر قلب اثر می‌گذارد؛ اما اثر این عارضه بر مغز هم می‌تواند به همان اندازه مخرب و گسترده باشد.
وقتی جریان خون به سمت مغز محدود می‌شود، مغز اکسیژن و مواد مغذی کمتری دریافت می‌کند که باعث تحلیل‌رفتن آن خواهد شد. مطالعات نشان می‌دهند افرادی که جریان خون کمتری در مغز خود دارند به‌طورکلی مغزشان کم‌حجم‌تر بوده و کورتکس (قشر مغز) مغزشان ضخامت بیشتری دارد که باعث ضعف عملکرد ادراک و شناخت می‌شود.
بعلاوه بیماری‌های مربوط به عروق کرونری نیز می‌توانند باعث کاهش حجم مغز شوند. طبق یافته‌ها، افرادی که بیماری عروق کرونری دارند، توده خاکستری مغز آنها در چند ناحیه از مغز دارای حجم بسیار کوچک‌تری است. توده خاکستری مغز مربوط به تفکر، احساس، دریافت‌های حسی و عملکردهای حرکتی ماست.

ارتباط بین دیابت و کوچک‌شدن مغز

دیابت عاملی برای بروز مشکلاتی در سیستم عصبی محیطی است. یافته‌ها نشان می‌دهند بالابودن سطح قند خون باعث آسیب به سیستم عصبی مرکزی، خصوصاً تباهی عصب‌ها و آتروفی مغز می‌شود.

ارتباط بین چاقی و مغز

چاقی هم مثل دیابت یکی از علت‌های شناخته شده آتروفی مغز است. داشتن شاخص توده بدنی بالا حتی در افرادی که عملکردهای ادراکی نرمال دارند می‌تواند با حجم کمتر مغز مرتبط باشد.
چاقی و دیابت دارای مکانیسم‌های مشابه زیادی‌اند، از جمله مقاومت به انسولین و استرس اکسیداتیو که هر دو از عوامل قطعی آتروفی مغزند. ضمناً تجمع چربی باعث تولید مولکول‌های التهابی زیادی می‌شود که می‌توانند موجب مرگ سلولی و کاهش حجم مغز شوند.

ارتباط بین اختلالات خواب و کوچک‌شدن مغز

اختلالات خواب و اضطراب نیز موجب کوچک‌شدن مغز می‌شوند. افرادی که کمتر می‌خوابند نسبت به افرادی که بیشتر می‌خوابند مغزهای کوچک‌تری دارند.
کم‌خوابی و اضطراب به هم مرتبط‌اند و مطالعه‌ای نشان داده زنان میان‌سال که اختلالات اضطرابی داشتند، ۵۱ درصد بیشتر در معرض آتروفی شدید لوب گیجگاهی مغز بودند.

ارتباط بین مصرف سیگار و کوچک‌شدن مغز

مصرف سیگار و الکل نیز از علت‌های شناخته‌شدهٔ کاهش اندازه مغزند. اگر قبلاً سیگار می‌کشیده‌اید (حتی اگر در حال حاضر سیگار نکشید) پس مغزتان با سرعت بیشتری کوچک می‌شود.

مکمل‌های طبیعی که به حفظ حجم مغز کمک می‌کنند

هر چند فاکتورهای متعددی باعث کوچک‌شدن مغز می‌شوند؛ اما خوشبختانه ازآنجایی‌که تحلیل‌رفتن مغز ناشی از فرایندهای اساسی ایجاد پیری است، این اتفاق قابل‌پیشگیری است، خصوصاً اگر زودتر اقدام شود.
ویتامین‌های B
ویتامین‌های گروه B برای حمایت از عملکردهای متابولیکی بدن، خصوصاً از جهت تنظیم هوموسیستئین‌ها ضروری‌اند.
تحقیقات نشان داده افرادی که دارای سطح بالاتری از فولیک‌اسید هستند، سرعت آتروفی مغزشان بسیار کمتر بوده و کمتر ممکن است در اثر زوال عقل دچار اختلالات ادراکی شوند.
هرچند هر یک از ویتامین‌های B اثرات خاص خود را دارند؛ اما طبق یافته‌ها بهتر است ترکیبی از فولیک‌اسید یا همان B9، ویتامین B۶ و ویتامین B۱۲ مصرف کنید.

اسیدهای چرب امگا ۳
اسیدهای چرب امگا ۳ بخش بزرگ و مهمی از غشای سلول‌های مغزی را تشکیل می‌دهند و در انواع و اقسام عملکردهای سلولی نقش دارند. ضمناً ۳۰ تا ۵۰ درصد از اسیدهای چرب در غشای سلول‌های مغز از نوع اسیدهای چرب چند غیراشباع و بلند زنجیره‌اند که شامل گروه امگا ۳ می‌شوند.
امگا ۳ عملکردهای زیادی دارد که به حفاظت از سلول‌های مغزی کمک می‌کنند. گفته می‌شود اسیدهای چرب امگا ۳ باعث تقویت عملکردهای آرامش‌بخش مغز می‌شوند. ضمناً امگا ۳ با افزایش تولید مولکول‌های سیگنال‌دهنده ضدالتهابی در مغز به حفظ عملکرد سلول‌های مغز کمک می‌کنند.

انار
انار دارای میزان زیادی از پلی‌فنول‌هاست که مولکول‌های گیاهی با خواص ضدالتهابی هستند. طبق یافته‌های تحقیقاتی، مصرف آب انار می‌تواند روند پیشرفت بیماری آلزایمر را کُند کرده و از این طریق از مغز در برابر آتروفی محافظت نماید.

رزوراترول
رزوراترول یکی از مولفه‌های اصلی انگور قرمز و بعضی از میوه‌های تیره‌رنگ است که نقش بسیار مهمی در پیشگیری از پیری و اختلالات عصبی و عروقی مرتبط با پیری دارد. رزوراترول از بافت مغز در برابر آسیب اکسیداتیو که می‌توانند منجر به مرگ سلول‌های مغزی شوند محافظت می‌کند.

کلام پایانی

کوچک‌شدن مغز یک تهدید خاموش برای سلامتی و طول عمر ماست. کوچک‌شدن اندازه مغز به معنی ازدست‌رفتن سلول‌های مغزی است که می‌تواند منتهی به ضعف حافظه و قدرت یادگیری شود.
با بالارفتن سن انواع عوامل می‌توانند مغز ما را کوچک کنند. ضمناً عادت‌هایی مثل خوردن غذاهای پُرچرب، نداشتن فعالیت بدنی و سیگارکشیدن می‌توانند روند کوچک‌شدن مغز را تسریع کنند.

---