آیا نوسانات فشار خون نگران‌کننده است؟

طبیعی است که فشارخونتان در طول روز نوسان داشته باشد و این نوسان به میزان فعالیت، غذا خوردن یا نخوردن و وضعیت روحی و روانی‌تان بستگی دارد. مثلاً ترس یا اضطراب می‌تواند باعث شود فشار خونتان ناگهان بالا برود چون این هیجانات، سیستم سمپاتیک یا «جنگ یا گریز» را فعال می‌کنند تا شما برای فرار کردن یا جنگیدن آماده شوید. اما وقتی در حالت آرامش هستید، فشارخونتان ممکن است پایین بیاید، مثلاً حین خواب یا مدیتیشن. اما اگر فشارخونتان مدام بالا و پایین می‌شود چطور؟ آیا نگران‌کننده است؟

چرا فشارخونتان دچار نوسان می‌شود؟

سیستم سمپاتیک یا «جنگ‌وگریز»، سیستم عصبی و سیستم پاراسمپاتیک یا مرکز کنترل «استراحت و آرامش»، به حفظ فشارخون کمک می‌کنند. وقتی فعالیت سمپاتیک غالب می‌شود، فشارخون بالا می‌رود و وقتی سیستم پاراسمپاتیک غلبه می‌کند، فشارخون پایین می‌آید. بنابراین می‌توانید انتظار داشته باشید فشارخونتان در طول روز نوساناتی داشته باشد.
ورزش نیز بر فشارخون اثر می‌گذارد:
بعد از تمرینات هوازی، غیرعادی نیست که فشارخون تا چند ساعت پایین باشد. ضمناً تمرین هوازی به مرور زمان می‌تواند فشارخون در حالت استراحت را نیز پایین بیاورد. بر اساس مطالعه‌ای که در Annals of Internal Medicine منتشرشده، تمرین هوازی بیشتر از عادت‌هایی مانند ترک الکل و محدود کردن مصرف سدیم و افزایش پتاسیم می‌تواند فشارخون را پایین بیاورد.
در مورد تمرینات قدرتی چطور؟ حین تمرینات قدرتی سنگین، فشارخون می‌تواند بالا برود، مثلاً فشارخون سیستولیک برخی از افراد تا 280 میلی‌متر جیوه بالا می‌رود؛ اما این افزایش موقتی است. ولی اگر شما ضعفی در دیواره‌ی شریان کوچکی داشته باشید، (مانند مشکلی که در مغز روی می‌دهد و به آن آنوریسم می‌گویند)، برای بلند کردن وزنه‌ای سنگین به خودتان فشار بیاورید، دچار استرس ناگهانی شوید یا برای دفع مدفوع به خودتان فشار بیاورید، ممکن است فشارخونتان آن‌قدر بالا برود که باعث پاره شدن رگ شود که به آن سکته مغزی هموراژیک نیز می‌گویند.
شما می‌توانید وقتی که وزنه‌ای را بلند می‌کنید، با حبس نکردن نفس‌تان و استفاده از وزنه‌های سبُک‌تر با تکرارهای بیشتر، افزایش فشارخون خود را کنترل کنید. اگر هنگام بلند کردن وزنه، احساس سبُکی در سر، سردرد، احساس ناراحتی در قفسه سینه، سرگیجه، یا مشکل در تنفس دارید به پزشک مراجعه کنید.
شما می‌توانید انتظار داشته باشید که حین ورزش و تحت استرس زیاد، فشارخونتان بالا و پایین شود؛ اما اگر حتی زمانی که فعالیتی ندارید یا تحت استرس نیستید باز هم فشارخونتان نوسانات زیادی دارد، چطور؟

تغییرات فشارخون

برخی مطالعات نشان می‌دهند فشارخون در حالت استراحت که زیاد نوسان دارد می‌تواند ریسک یک حمله قلبی یا سایر حوادث قلبی و عروقی را بالا ببرد. این مسئله بیشتر در مورد اندازه‌گیری فشارخون در خانه صدق می‌کند زیرا حضور در مطب پزشک می‌تواند فشارخون را بالا ببرد زیرا استرسی در اثر بودن در محیطی متفاوت ایجاد می‌کند. نگرانی وقتی وجود دارد که فشارخون در صبح نسبت به شب به مقدار قابل‌توجهی بالاتر باشد. مطالعات نشان می‌دهند افزایش فشارخون در ابتدای صبح، ریسک حمله قلبی و سکته مغزی را افزایش می‌دهد. اگر شما فشارخون صبحتان 15 میلی‌متر جیوه بیشتر از فشارخونتان در عصر یا شب است، احتمال سکته مغزی یا حمله قلبی نیز بیشتر خواهد بود.
به همین دلیل مهم است که در خانه فشارخونتان را کنترل کنید و اگر نوسان داشت یا صبح‌ها بالاتر بود، عددها را بنویسید و به پزشکتان نشان دهید. حتی اگر در حال حاضر بابت فشارخون بالایتان تحت درمان باشید، باز هم فشارخونی که زیاد نوسان دارد می‌تواند احتمال ابتلا به عوارض ناشی از فشارخون بالا را افزایش دهد، از جمله آسیب به اندام‌هایی مانند چشم‌ها و کلیه‌ها و سکته مغزی و حمله قلبی. مطالعات نیز نشان داده‌اند فشارخونی که زیاد نوسان دارد می‌تواند ایجاد عوارض دیابت را سرعت بدهد. پزشک شما می‌تواند داروهای فشارخونتان را جوری تنظیم کند که نوسانات فشارخونتان را کاهش بدهد.

روش درست اندازه‌گیری فشارخون در خانه را یاد بگیرید تا در کنترل فشارخونتان اشتباه نکنید

به این نکات توجه کنید:
. پیش از گرفتن فشارخونتان، مثانه‌تان را خالی کنید. مثانه‌ی پُر می‌تواند فشارخون را تا 15 میلی‌متر جیوه بالا ببرد.
. وقتی فشارخونتان را می‌گیرید حرف نزنید.
. پنج دقیقه قبل از گرفتن فشارخون، بنشینید.
. لباس تنگ تنتان نباشد و کاف فشارسنج را روی لباستان نبندید.
. کف هر دو پایتان روی زمین باشد و پاها را روی هم نیندازید.
. دستتان با قلبتان در یک سطح باشد.
. هر بار که به پزشکتان مراجعه می‌کنید، عددهای فشارخونتان را که یادداشت کرده‌اید نشان بدهید.
. در زمان‌های گوناگون طی روز،‌ فشارخونتان را بگیرید.
. از کاف‌هایی که روی بازو بسته می‌شوند استفاده کنید، کاف‌های مچی دقت کمتری دارند.

اگر عددهای فشارخونتان بالا رفته‌اند، از مصرف کافئین خودداری کرده و داروهایتان را بررسی کنید. برخی از داروها مانند ضد احتقان‌ها می‌توانند فشارخون را بالا ببرند. در مورد این که آیا داروهایی که مصرف می‌کنید می‌توانند بر فشارخونتان اثر بگذارند با پزشکتان مشورت کنید.

کلام آخر

یکی از مهم‌ترین ریسک فاکتورهای بیماری‌های قلبی عروقی و سکته مغزی، فشارخون بالاست؛ اما داشتن فشارخونی که زیاد نوسان دارد و صبح‌ها بالا می‌رود می‌تواند ریسک مشکلات سلامتی را نیز افزایش بدهد. بنابراین با چک کردن فشارخونتان در خانه در زمان‌های گوناگون در روز، وضعیت فشارخون خود را بررسی نمایید و فقط به گرفتن فشارخون در مطب پزشک بسنده نکنید. هزینه‌ی خریدن یک دستگاه فشارسنج در خانه، ارزش سلامتی‌تان را دارد.

---