متدهای آمریکایی در کدام یک از دانشگاه های ایران بود

دانشگاه شیراز یکی از دانشگاه‌های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و از قدیمی‌ترین دانشگاه‌های ایران است که در سال ۱۳۲۵ خورشیدی تأسیس گردید، در دوران محمدرضا پهلوی چندین دانشگاه بزرگ در کلانشهرهای امروزی ایران تاسیس شد.

از اوایل دوران سلطنت پهلوی که دانشگاه تهران تاسیس شد تا به امروز که شاهد بروز و ظهور دانشگاههای مختلف در کشور هستیم، این نهاد تاثیر بسزایی در شکل‌گیری تاریخ معاصر ایران ایفا کرده است.

دانشگاه شیراز در سال ۱۹۴۶ شروع به کار نمود. معمار اصلی این دانشگاه مینورو یاماساکی نام دارد، که از دیگر کارهای مشهور او مرکز تجارت جهانی نیویورک می‌باشد. به‌دنبال دعوت محمدرضا پهلوی از رئیس دانشگاه پنسیلوانیا به ایران پس از مذاکراتی چند توسعهٔ دانشگاه شیراز مستقیماً تحت نظر و مدیریت این دانشگاه صاحب‌نام آمریکایی قرار گرفت تا جایی که روابط علمی و فرهنگی بین این دو دانشگاه از مستحکم‌ترین روابط علمی فرهنگی میان ایران و آمریکا گردید و تا روزهای آخر حکومت شاه ادامه داشت. در سال ۱۹۶۲، عیسی صدیق مسئول پیاده‌سازی الگوهای این دانشگاه آیوی لیگ در دانشگاه پهلوی گردید.

دانشگاه شیراز اولین دانشگاه دارای هیئت مدیره در ایران است. اعضای این هیئت مدیره عبارت بودند از وزیر دربار، وزیر فرهنگ، رئیس دانشگاه، استاندار فارس، مدیر عامل سازمان برنامه، مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران و عده‌ای بین ۹ تا ۱۵ نفر از شخصیت‌های ذیصلاح فرهنگی و اقتصادی و ارباب صنایع کشور که با پیشنهاد وزارای دربار و فرهنگ و تصویب محمدرضا شاه پهلوی برای مدت ۶ ماه انتخاب می‌شدند و ریاست هیئت امنا نیز با وزیر دربار و در غیاب وی با وزیر فرهنگ بود. این نهاد در آن زمان نماینده قانونی دانشگاه بود و همه امور علمی، فنی، آموزشی، مالی، اداری و استخدامی دانشگاه نیز زیر نظر آن اداره می‌شد.

دانشگاهی در دل کوهستانهای شیراز

در روز دوشنبه ۱۵ آبان‌ماه 1325 ، محمدرضا پهلوی، با فشار دادن تکمه‌ای که انفجاری در دل کوهستانهای شیراز ایجاد کرد فرمان شروع ساختمان دانشگاه بزرگ پهلوی را صادر کرد. در بین دانشگاههای تاسیس شده توسط محمدرضا دانشگاه شیراز که آن ایام دانشگاه پهلوی نام داشت جایگاه خاصی پیدا کرده بود. دانشگاهی که محل رفت و آمد اساتید فراوان خارجی بود که بعضا برای تدریس و فرصت مطالعاتی به آنجا می‌آمدند. 

در واقع آمریکاییها برای آنکه بتوانند نفوذ خود را در جامعه شهری و طبقات متوسط که موتور محرک جوامع مختلف است بسط و توسعه دهند چنین مسیری را در پیش گرفتند. به عبارت ساده‌تر چه جایی بهتر از دانشگاه که محل تحصیل افرادی است که قرار است در آینده در نظام تصمیم گیری کشور شریک و سهیم باشند و آینده کشور را چه در بعد داخلی و چه در بعد بین‌المللی ترسیم نمایند. همچنین شیراز برای این هدف انتخاب شده بود به این سبب که از عقبه و پیشینه فکری و فرهنگی برخوردار بود. در عین حال شیراز به واسطه دوری از تهران و فضای انقلابی آن مکان مناسبی برای این طرح تصور می‌شد.

اسدالله علم  گفت دانشگاه پهلوی از همان آغاز با دانشگاه پنسیلوانیا قرارداد همکاری و مبادله استاد داشت و نظام آموزشی آن نیز بیش از هر دانشگاه دیگر ایران همانند دانشگاههای آمریکایی بود. مضاف بر این، در اینجا فرصتی برای حمایت از یک طرح مهم و بسیار مورد نیاز برای آمریکا فراهم شده بود تا برنامه‌های کمکهای نظامی و سایر نفوذها و مداخلات سیاسی و نظامی در ایران را که سالها مورد انتقاد و حمله توده مردم قرار داشت از اذهان و افکار عمومی پاک شود و هم مروج فرهنگ و توجیه‌گر اقدامات خود باشد.

بر اساس رتبه‌بندی بهترین دانشگاه‌های آسیا در سال ۲۰۱۷، که توسط سیستم رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و مؤسسه‌های آموزش عالی تایمز (تایمز هایر اجوکیشن) اعلام شد، دانشگاه شیراز به عنوان برترین دانشگاه جامع ایران معرفی گردید.

پی نوشت:
1- وبسایت دانشگاه شیراز
2- موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران