برگزاری مراسم گلاب گیری کاشان در اردیبهشت ماه

کاشان در فصل بهار به خصوص در ماه اردیبهشت به عنوان یکی از مقاصد مهم گردشگری در ایران به شمار می رود؛ علت آن هم برگزاری مراسم گلاب گیری است، این جشنواره خوش آب و رنگ از ۱۵ اردیبهشت آغاز می شود و تا ۲۵ اردیبهشت ماه نیز ادامه دارد، علاوه بر آئین گلاب گیری، می‌توانید در روز ۱۸ اردیبهشت شاهد مراسم عطر افشانی امامزاده «سلطان علی محمد» در کاشان هم باشید. یکی از مهمترین مراکزی که مراسم گلاب گیری در آن انجام می شود قمصر است که در ۳۰ کیلومتری کاشان قرار دارد.

در  ماه اردیبهشت، گل های محمدی ایرانی که از خانواده ی Rosaceus هستند، به نهایت رشد می رسند و آماده چیده هستند تا برای گلاب گیری آماده گردند. اگر خرداد به کاشان بروید، تنها غنچه‌های ریزی که در اردیبهشت روی شاخه‌ها بودند باقی مانده‌اند. گل‌های مراسم، به صورت دست جمعی و در صبح زود چیده می‌شوند.  در این مراسم افراد برگزارکننده صبح زود، مراسم گل چیندن دارند و سپس گرفتن گلاب را به راه می اندازند. این آئین فرصتی را برایتان فراهم می‌کند تا فرایند گلاب گیری را فرا بگیرید و بهترین و تازه ‌ترین گلاب و دیگر عرقیجاتی که در کنار گلاب گیری تولید می‌شود، خریداری کنید. در اکثر خانه‌های روستایی قمصر، باغ گل محمدی، حتی کوچک و دیگ‌های مخصوص برای گلاب گیری وجود دارد

قدمت مراسم گلاب گیری در کاشان
با توجه به مدارکی که در مورد گلاب گیری در کتب تاریخی وجود دارد، تخسنین افرادی که به فکر اختراع دستگاهی به منظور تقطیر مایعات و گرفتن اسانس مایعات افتادند ایرانیان بوده اند. حکمای قدیم یونان از صنعت گلاب گیری و تقطیر مایعات اطلاعی نداشتند و تنها از عصاره مایع گل برگ های سرخ و جوشانده آن در روغن استفاده می نمودند و سهم زیادی از علوم شیمیایی که امروز وجود دارد وابسته به تقطیر است به همین جهت ایرانیان سهم بزرگی در راه پیشرفت این علم داشته اند و جابربن الحیان صوفی را به حق پدر شیمی در این زمینه می تواند لقب داد. در زمان های گذشته از تقطیر آبی که از گل برگهای گل محمدی به دست می آمد جهت مقوی دماغ و دهانه معده، و همچنین جها معالعه درد هایی که در معده و روده به وجود می آمد استفاده می کردند که البته هنوز هم از آن برای همین دلایل استفاده می شود.
مراسم سنتی ساز و دهل در گلاب گیری کاشان
این مراسم در زمان های گذشته بر اساس آداب و رسوم خاصی برگزار می شده و زمانی که گل های باغ را جمع آوری می کردند با الاغ و ساز و دهل به کارگاه گلاب گیری می بردند. البته در برخی نقاط کاشان هنوز هم بر طبق آئین‌های قبلی با شتر کل گل‌های نیاسر را جمع آوری می‌شود و طبق رسم ۱۴۰ سال گذشته، گلاب گرفته می‌شود.

مراحل گلاب گیری در کاشان
زمانی که به کارگاه های گلاب گیری در کاشان برسید،  به دلیل گرمایی که ممکن است شما را دچار کند، برایتان شربت های خنک آماده می کنند تا بتوانید در کمال آرامش فرآیند گلاب گیری را مشاهده کنید.

ابتدا برای اینکه گلاب گیری را آغاز کنند، دیگ های مخصوص را بر روی اجاق می گذارند. بسته به ظرفیت دیگ، گل‌های تازه را با آب نزدیک به ۳ برابر آن مخلوط می‌کنند. با گذاشتن سرپوش روی دیگ، روزنه ‌های احتمالی آن را نیز می‌ پوشانند تا بخار، کامل درون دیگ باقی بماند. با روشن کردن شعله های اجاق و یا در برخی موارد با برافروختن هیزم فرآیند گلاب گیری که ۴ ساعت زمان می برد نیز طول می کشد. البته پیش از شروع مراسم معمولاً دیگ و گل‌ها را کنار رودخانه‌ها می‌برند و دعاهای مذهبی می‌خوانند. هنگامی که محتویات دیگ جوش آمد، بخار آن را از لوله ها به درون پارچ مسی بزرگ که داخل آب سرد قرار دارد می ریزند. هنگامی که این بخارها سرد شوند گلاب تولید می شود.  پارچ‌ها نیز بسته به ظرفیت‌شان، مقداری حدود ۳۰ الی ۴۰ کیلو گلاب می‌دهند. برای عطر گل نیز باید لایه‌ روغنی بسیار نازکی که روی گلاب ایجاد می‌شود، با سرنگ جدا می‌کنند. اگر هم که می خواهید گلاب دو آتیشه و سفارشی داشته باشید مجدد باید گلاب درون دیگ ها بجوش آید.

در مدت زمانی که مراسم گلاب گیری در کاشان برگزار می شود گردشگران از سراسر ایران و جهان به این شهر می آیند تا از نزدیک شاهد این فرآیند زیبا در «نیاسر» باشند. در این جشنواره، از گلاب گیرهای نمونه که گلاب و عرقیات با کیفیت بالا تولید می‌کنند نیز تقدیر می‌شود. خبرنگاران و مسئولین هم در این مراسم حضور دارند و همچنین گل‌ کاران نمونه ی این منطقه معرفی می‌شوند. همچنین از مهمانان با شربت هایی که از گلاب تازه تهیه شده پذیرانی می گردد.

---

منبع: مجله گردشگری الی گشت