آنجا خودت هستی و میکروفن!

فریبا متخصص که این روزها با سریال «شهرزاد» در قاب تصویر دیده می‌شود، از جمله هنرمندانی است که در این سال‌ها ارتباطش با رادیو را قطع نکرده است.

این بازیگر و گوینده در گفت‌وگویی از حضور در رادیو و سال‌هایی که فعالیت داشته است، سخن گفت.

متخصص معتقد است: کار هنری اینگونه نیست که محدودیت داشته باشد و شما فقط در یک حوزه فعالیت داشته باشی. مثل این است که بگویید فقط یک نوع غذا درست می‌کنم و می‌خورم. اگر قابلیت داشته باشی، سینما و تئاتر کار کنی چرا که نه؛ به نظرم نمی‌شود به یک بخش خاص محدود شد.

او در پاسخ به این پرسش که تلویزیون را بیشتر دوست دارد یا رادیو، اظهار کرد: این دو رسانه، دو مقوله کاملا متفاوت هستند. تلویزیون مدیوم خاص خودش را دارد و رادیو هم صنعت خودش را دارد. به نظرم کسی که در رادیو کار می‌کند، کارش مشکل است. نمی‌گویم کار در تلویزیون سخت نیست، اما باز به هر حال با تصویر و میزانسن، میمیک صورت و خیلی المان‌های دیگری فضا را پر می‌کنی اما در رادیو این حالت را نداری. خودت هستی و میکروفن! میکروفن یعنی شنونده، اگر ناشی باشی و ندانی چگونه از آن استفاده کنی با شکست روبه‌رو می‌شوی. ممکن است آدم عادت کند به اینکه کار روتین در رادیو انجام دهد. بعضی‌ها هم زیاد کار رادیو را جدی نمی‌گیرند، ولی واقعا کار سختی است. یک تکنیک می‌خواهد که فقط با تجربه به دست می‌آید. تلویزیون هم خاصیت‌های خودش را دارد. اما در رادیو دیده نمی‌شوی، مخاطب از صدا، تصویری از تو می‌سازد که به صدا نزدیک است. حال باید آنقدر خودت را به باور شنونده نزدیک کنی که موفق باشی.

این هنرمند که در رادیو نمایش فعالیت می‌کند، درباره محتوای نمایش‌های رادیویی که بیشتر جنبه مناسبتی پیدا کرده‌اند و کمتر از نمایشنامه‌های مطرح ایران و جهان استفاده می‌شود، اظهار کرد: به نظر می‌رسد ما هر چه جلوتر می‌رویم به جای اینکه کارهایمان کیفیت بهتری داشته باشند، به قول معروف نزول می‌کند و این مساله به رادیو محدود نمی‌شود. ما چند سال پیش متن‌های خیلی قوی و نمایش‌های خیلی قوی را کار می‌کردیم، نمایش‌نامه‌های مطرح از جمله «مکبث» را کار می‌کردیم. «روز واقعه» را کار می‌کردیم و همین طور متن‌هایی از نویسندگان بزرگ، اما الان نمی‌دانم به خاطر محدودیت‌های مالی است یا شاید رادیو را جدی نمی‌گیرند، تمام هم و غمشان روی تلویزیون است و با این مسائل روبه‌رو هستیم. ممکن است این مسأله عنوان نشود ولی در خروجی می‌بینیم که به تلویزیون بیشتر اهمیت می‌دهند. من که هم در عرصه تئاتر، هم تلویزیون و هم رادیو کار می‌کنم، می‌بینم که نه از نظر مالی قابل مقایسه هستند و نه کیفی. در حالی که رادیو رسانه‌ای است که بعد ۷۰ سال حالا دیگر جایگاه خودش را دارد. نویسندگان خوبمان واقعا به خاطر دستمزدهای آنچنانی که باید بگیرند و نمی‌گیرند، دیگر نمی‌نویسند و کار نمی‌کنند، یا سطحی‌تر می‌نویسند. به همان نسبت دغدغه‌های ما مثل آن موقع نیست. ممکن است از کارم نزنم و کارم را انجام دهم ولی خب خیلی متفاوت است وقتی کاری پایه محکمی دارد.

فریبا متخصص سپس روزهایی را یادآور شد که در رادیو برای خواندن متن‌ها هیجان داشت و گفت: یادتان نمی‌آید آن سال‌ها، نیمه شب یا هر زمان دیگری که بود برای کار رادیویی بیدار می‌شدم و ساعت‌ها با خودم تمرین و کار می‌کردم. متنم را می‌خواندم. در صورتی که باید از روی متن می‌خواندم و خواندن متن کاری ندارد. نیمه شب بیدار می‌شدم و متن‌هایم را مدام تمرین می‌کردم برای اینکه تپق نزنم ولی الان آن کار را نمی‌کنم. چرا که دیگر چیزی نیست. نه شخصیت‌پردازی و نه دیالوگی و کارها بسیار سطحی است. به نظرم دیگر مثل سابق به رادیو پرداخته نمی‌شود. شاید احساس می‌کنند دیگر لزومی ندارد. در صورتی که از راننده کامیونی که در جاده رانندگی می‌کند تا خانومی که در خانه آشپزی می‌کند، به راحتی می‌تواند رادیو گوش کند و اتفاقا رادیو رسانه‌ای است که به راحتی می‌تواند روی مردم اثر بگذارد. چون وقت تو را نمی‌گیرد.

چهارم اردیبهشت ماه امسال مصادف است با تولد ۷۸ سالگی رادیو در ایران. اولین فرستنده عمومی رادیو در ایران به ساعت ۱۹ چهارم اردیبهشت ۱۳۱۹ در تهران با نام «رادیو تهران» گشایش یافت. از فردای آن روز برنامه‌های عادی رادیو آغاز شد و چون برنامه‌ها تنها در تهران قابل دریافت بود رادیو تهران نامیده می‌شد.

در بدو تأسیس، رادیو تهران که دارای دو فرستنده یکی برای موج متوسط و دیگری برای موج‌کوتاه بود، برای پخش برنامه‌های خود از یک استودیو در محل اداره بی‌سیم استفاده می‌کرد. در سال ۱۳۲۷ یک فرستنده در اختیار رادیو قرار گرفت و یک استودیوی کوچک در میدان ارگ برای پخش اخبار ساخته شد. در سال ۱۳۳۶ نام «رادیو تهران» به «رادیو ایران» تبدیل و بعدها در جنب رادیو ایران فرستنده دومی بنام رادیو تهران نیز مشغول به کار شد که در آغاز امر تنها موسیقی از آن پخش می‌شد.

---

منبع: ایسنا