روایت یک نویسنده از مشکلات رمان نویسی با موضوعات دینی
فاطمه سلیمانی نویسنده رمان « به سپیدی یک رویا» در نشت معرفی این کتاب از مشکلات تالیف این داستان دینی از جمله نبود منابع کافی برای تالیف روایت کرد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
تاریخ :
شنبه 1396/12/19 ساعت 08:52
رمان تاریخی «به سپیدی یک رویا» درباره زندگی حضرت معصومه(س) به قلم فاطمه سلیمانی که از سوی انتشارات کتاب نیستان روانه بازار کتاب شده و به تازگی نامزد دریافت هفتمین دوره جایزه ادبی پروین اعتصامی شده است در آستانه میلاد حضرت فاطمه زهرا(س) در نشست این هفته «راویان اندیشه» معرفی و بررسی شد.
سارا عرفانی نویسنده و منتقد در ابتدای این نشست درباره ویژگی‌های مثبت کتاب توضیح داد: نوشتن داستان دینی سختی‌های زیادی دارد. محدودیت‌هایی را ایجاد می‌کند که ناخودآگاه دست نویسنده را می‌بندد. حالا تصور کنید کتاب شما درباره یکی از معصومین است، این اتفاق سختی کار را چند برابر افزایش می‌دهد. البته نوشتن کتاب دینی فراتر از این سختی‌ها به جسارت بالایی نیازمند است که شاید خیلی از نویسنده‌ها به سمت آن نروند و باید بابت آن به نویسنده تبریک گفت.
وی در ادامه با بیان اینکه خودش نیست کتابی درباره حضرت معصومه(س) در دست نگارش دارد عنوان کرد: مخاطب کتاب من نوجوانان هستند و این اتفاق وجهه متفاوتی به کتاب من می‌دهد و به نظر من کار خانم سلیمانی به مراتب سخت‌تر و پیچیده‌تر بوده است.
در تاریخ اسلام؛ تنها یک پاراگراف درباره حضرت معصومه(س) بود
فاطمه سلیمانی پس از خواندن بخش‌هایی از کتاب، درباره ایده اصلی رمان «سپید به رنگ رویا» گفت: من از ابتدا به تاریخ و ادبیات علاقه فراوانی داشتم تا حدی که تنها درسی که در ایام دانشجویی از آن نمره کامل گرفتم تاریخ اسلام بود. نشر نیستان هم که از این علاقه من برای نگارش کتابی درباره واقعه عاشورا مطلع بود؛ پیشنهاد نوشتن این کتاب را به من داد.
وی در ادامه در توضیح سختی‌های نگارش این کتاب گفت: اساسی‌ترین مشکلی که در نگارش داستان داشتم، کمبود منابع بود. در کل تاریخ اسلام تنها و تنها یک پاراگراف درباره حضرت معصومه(س) وجود دارد. این کار را برای من دشوار می‌کرد. اتفاقی که توانستم با آن به منابعی برسم، دنبال کردن زندگی اطرافیان بود. از زندگی امام رضا(ع)، امام جواد(ع) و دیگر اطرافیان بانو، نقاط عطف را پیدا می‌کردم و به دنبال این بودم که ببینم آیا در آن برهه‌های زمانی، حضرت معصومه(س) در کنارشان بوده‌اند یا نه؟ تحقیق فراوانی درباره مسیری که بانو طی کردند. درباره آب و هوا و پوشش مدینه و دیگر شهرهایی که از آن می‌گذرند انجام دادم و در نهایت آنچه به دست آوردم انقدر مفصل شد، که منجر به نگارش کتاب دیگری در آن روزگار شد.
شخصیت‌هایی که کمتر در تاریخ از آنها شنیده‌ایم
حسین آشتیانی کارشناس و مجری این برنامه درباره ویژگی‌های این کتاب گفت: آنچه ما در این کتاب می‌بینیم، شخصیت‌ها و اتفاقاتی است که شاید کمتر در تاریخ به آنها پرداخته شده است. ما در این کتاب با وجهه دیگری از خانواده امام موسی‌بن‌جعفر مواجه می‌شویم. ما در این کتاب دو برادر خونریز امام رضا «زید» و «عباس» را می‌بینیم و «اسما» خواهری که شاید با استانداردهایی که ما برای دختر یک امام معصوم سراغ داریم، هم خوانی ندارد. قطعا حضور این شخصیت‌ها همچنان که به بار دراماتیک قصه کمک می‌کند؛ جسارت فراوانی نیاز دارد. در شخصیت پردازی حضرت معصومه(س) را هم اغراق نشده و حتی می‌توان گفت ایشان را خیلی امروزی، به نمایش گذاشته اید.
سلیمانی توضیح داد: باید بدی‌ها وجود داشته باشند تا خوبی‌ها دیده شوند، من سعی داشتم به جای گفتن از خوبی‌های حضرت معصومه به طور مستقیم؛ مخاطب با مقایسه‌ای که بین او و دیگر خواهرش «اسما» انجام می‌دهد به شناخت درستی از بانو برسد.
عرفانی در ادامه گفت: ما داستان‌های کمی داریم که به شخصیت‌های دینی و عرفانی می‌پردازد، به دلیل همان سخت‌گیری‌هایی که وجود دارد. اما همین سخت‌گیری‌ها باعث شده که ما نتوانیم از همه این شخصیت‌هایی که در دسترس داریم، به خوبی الگو سازی کنیم. اینکه پس از این همه سال تاکنون در ادبیات ما داستانی درباره حضرت معصومه نبوده، همزمان باعث شگفتی و خجالت است.
شروع طوفانی کتاب و نقطه اوج آن
سارا عرفانی در بخش دیگری از صحبت‌های خود درباره کتاب «سپید به رنگ رویا» گفت: یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این کتاب، شروع متفاوت آن است. عموما نویسندگان ما وقتی می‌خواهند کتابی درباره بزرگان بنویسند از تولد این بزرگان آغاز می‌کنند. شروع این کتاب اما یکی از نقاط عطف زندگی بانو است. جایی که از برادر جدا می‌شود. این شروع طوفانی با قلم زیبای فاطمه سلیمانی مخاطب را همراه می‌کند. لحن کتاب البته در بخش‌های بعدی کمی متفاوت می‌شود و البته من دوست داشتم که همان لحن زیبای شاعرانه که در فصل اول کتاب می‌بینیم همچنان ادامه پیدا می‌کند.
نویسنده پنجشنبه‌های فیروزه‌ای توضیح داد: یکی دیگر از نقدهایی که من به این کتاب دارم، شخصیت اسماست. درست است که به دراماتیزه شدن قصه کمک می‌کند اما چون شخصیت بیرونی است، در جایی از کتاب انقدر پررنگ می‌شود که عملا حضرت معصومه(س) را به حاشیه می‌کشاند.
عرفانی درباره دیگر نکته مثبت کتاب گفت: انتخاب زاویه دید، یکی از مهم‌ترین سختی‌های یک نویسنده در خلق یک کتاب است که شاید ماه‌ها زمان ببرد. وقتی درباره زندگی یکی از اهل بیت(ع) کتاب می‌نویسیم، می‌دانیم که نمی‌توانیم از این بزرگان به عنوان راوی استفاده کنیم. اینکه فاطمه سلیمانی سلطان یکی از خدمت‌کاران حضرت معصومه(س) که همیشه همراه ایشان بوده را به عنوان راوی انتخاب می‌کند، نشان از هوشمندی اوست. او وقایع را تحلیل می‌کند، حتی در بخش‌هایی ساده انگارانه و همین باعث همراه شدن مخاطب با او می‌شود.
وی افزود: عرفانی: زبان اثر بسیار شیوا و روان است. نویسندگان ما عموما با این تصور که زبان یک اثر تاریخی باید ثقیل باشد، رمان‌های تاریخی را به زبان دشواری می‌نویسند، اما این اثر یک رمان تاریخی به زبان امروزی است و این حسن بزرگی برای آن محسوب می‌شود.
مقدمه‌ای برای نگارش کتاب دوم
سلیمانی نویسنده کتاب گفت: بیش از بیست کتاب درباره وقایع آن دوره وجود دارد، با عنوان‌های مختلف؛ اما همین جلد و عنوان است که متفاوت است، همه آنها دقیقا یک چیز را بیان می‌کنند. در سیر جست‌وجو و تحقیقاتم به منابع مختلفی درباره امام جواد(ع) رسیدم که همان باعث نگارش کتاب بعدی من، درباره این امام معصوم شد. شاید به دلیل که حضرت معصومه یک بانو است و تاریخ نگاران چندان اهمیتی به ایشان نداده‌اند. من یقین دارم اگر این حضرت به ایران نیامده بود، حتی همین یک پاراگراف هم از او در تاریخ اسلام نبود.
سلیمانی ادامه داد: در روایت‌ها البته تناقض‌هایی نیز وجود داشت. ما مسیر حضرت معصومه(س) را به درستی می‌دانیم. ایشان به ساوه می‌رسند و از اینجا به بعد عده‌ای می‌گویند به دلیل جنگ و عده‌ای دیگر می‌گویند به دلیل بیماری به سمت قم می‌روند و 17 روز در در قم ساکن می‌شوند تا اینکه از شدت بیماری از دنیا می‌روند و در همین باغ به خاک سپرده می‌شوند. من هم می‌دانم که مخاطب، دوست دارد بیشتر درباره ایران و این 17 روز اقامت بانو در ایران بداند، اما ما هیچ منبعی در دست نداشتیم، به همین دلیل من سعی کردم تا بیشتر درباره این سفر بنویسم تا این روزهای پایان عمر.
وی افزود: من سعی داشتم در این کتاب زمانه را معرفی کنم نه صرفا شخصیت را. با تحقیقات گسترده‌ای که انجام دادم سعی کردم فضای جغرافیایی، سیاسی، مذهبی، شرایط آب و هوایی و حتی نوع پوشش را در این کتاب بازگو کنم.
نشر نیستان و حمایت از نوقلمان
حسین آشتیانی در بخش پایانی این نشست با تقدیر از انتشارات کتاب نیستان گفت: نشر نیستان باعث شده که عده‌ای از بانوان نوقلم، بتوانند خودشان را به عنوان نویسنده باور کنند و به این علاقه‌مندان حتی برای نگارش کتاب سفارش می‌دهد. آن هم به شیوه‌ای متفاوت. سفارش دادن یک بحث است و دست نویسنده را باز گذاشتن برای نگارش کتاب بحثی دیگر. تعیین کرد چارچوب آن هم پیش از نگارش کتاب یکی از حرفه‌ای ترین برخوردها با نویسندگان است. امیدوارم دیگر ناشران نیز این روند را دنبال کنند.
عرفانی در پاسخ به سوال آشتیانی درباره نوشتن کتاب دینی، با توجه به آنچه جامعه مبتلا به آن است گفت: زمانی که تو یک اثر دینی می‌نویسی، ناخودآگاه مخاطب خودت را محدودتر کرده‌ای چون خیلی از حتی جمعیت کتاب‌خوان ما علاقه‌ای به خواندن کتاب‌هایی با تم مذهبی ندارند. این اتفاق حتی باعث شده که من سعی کنم کتاب‌های بعدی‌م را کمتر با موضوعات روی دینی بنویسم و اعتقادات دینی‌ام را در لایه‌های زیرین کتاب قرار بدهم. ما به عنوان نویسندگان کتاب‌های دینی باید نیازسنجی و سلیقه‌سنجی بکنیم و یک گام جلوتر از مخاطبمان باشیم.
این نویسنده در ادامه گفت: ما در فرهنگ‌سرای انقلاب کانونی را راه اندازی کرده‌ایم که به بانوان نوقلم کمک می‌کنیم تا کتابشان را بنویسند، با ناشران ارتباط بگیرند و اثرشان را منتشر کنند.
سلیمانی در پایان سخنان خود گفت: آنچه که از انتشار کتاب مهم‌تر است، معرفی درست کتاب است. متاسفانه تلویزیون به عنوان یکی از اصلی‌ترین رسانه‌های ما به جز غر زدن‌ها درباره اینکه چرا سرانه مطالعه در ایران کم است، یک برنامه جذاب برای معرفی کتاب ندارد، ما باید بتوانیم درست و اصولی کتاب‌ها را معرفی و تبلیغ کنیم که شاید یکی از بزرگترین کمک به این اتفاق برگزاری همین نشست‌هاست.
منبع: مهر
مطالب مرتبط مجموعه :
آخرین مطالب سایت