ازدواج حضرت خديجه (س) قبل از پیامبر(ص)

پاسخ: اين سوال يكي از مسائل پيچيده صدر اسلام است. به جهت اينكه بسياري از بزرگان اهل سنت و راويان و تاريخ نويسان پيرو مذهب خلفا در صدر اسلام خوش نداشتند شخصي را بالاتر از عايشه در بين همسران پيامبر (ص) معرفي كنند لذا دست به پاره اي روايات دروغين و استدلالات باطل بر عليه حضرت خديجه زده اند، تا به نحوي مقام و منزلت آن بانوي بزرگوار را پايين بياورند, اما از آنجايي كه حق هيچگاه مخفي نمانده و نخواهد ماند دست بسياري از آنان رو شده و خود در لابلاي كلماتشان به واقعياتي اعتراف كرده اند, ما براي روشن شدن مطلب به بررسي دقيق اين موضوع مي پردازيم:
برخى گفته اند: رسول خدا همسر باكره اى غير از عائشه نداشته است و در باره خديجه گفته اند: وى قبل از رسول خدا با دو نفر به نامهاى عتيق بن عبد الله مخزومى و ابوهاله تميمى ازدواج كرده بود و فرزندانى از آنان نيز داشته است.
اين سخن به اعتقاد برخى از بزرگان شيعه قابل قبول نيست؛ زيرا بخش زيادى از اين قبيل سخنان را طراحان سياست با هدف زدودن هاله قداست و پاكى از رحم بانوئى كه ظرف وجود كوثر قرآن، فاطمه زهرا است ساخته‌اند و لذا دقت در اين موضوع و نقد سخنان موجود در منابع تاريخى و حديثى شك و شبهه را از بين مى برد.
ابو القاسم اسماعيل بن محمد اصفهانى از دانشمندان اهل سنت تصريح مى‌كند كه حضرت خديجه سلام الله عليها، باكره بوده است، وي در كتابش مي نويسد:
وكانت خديجة امرأة باكرة ذات شرف ومال كثير وتجارة تبعث بها إلى الشام فتكون عيرها كعامة عير قريش.
حضرت خديجه، زنى باكره، داراى اعتبار و مال بسيارى بود، كاروان تجارى‌اش را به سوى شام مى‌فرستاد و كاروان او به اندازه تمام كاروان قريش بود.
(الأصبهاني، أبو القاسم اسماعيل بن محمد بن الفضل التيمي (متوفاى535هـ)،دلائل النبوة، ج 1 ص 178، تحقيق: محمد محمد الحداد، ناشر: دار طيبة - الرياض، الطبعة: الأولى، 1409هـ).
ابوالقاسم كوفى از علماى شيعه، در اين باره استدلال جالبى كرده است كه توجه خواننده عزيز را به آن جلب مى‌كنيم. وى در كتاب الإستغاثه مى‌نويسد:
مورخان و محدثان شيعه و سنى بر اين مطلب اتفاق دارند كه كسى از بزرگان، اشراف، رؤسا و جوانمردان قريش باقى نماند؛‌ مگر اين كه از حضرت خديجه خواستگارى كرد و ازدواج با ايشان را آرزو مى‌كرد؛ اما خديجه كبرى دست رد بر سينه همه آن‌ها زد؛ ولى وقتى رسول خدا صلي الله عليه وآله با او ازدواج كرد، تمام زنان قريش از او فاصله گرفته و رفت و آمد با وى را ترك كردند و گفتند: تو پيشنهاد سران قريش را رد كردى و تن به همسرى كسى دادى كه فقير است و مال و ثروتى ندارد؟!
با اين حال چگونه اهل ‏فهم مى‏توانند بپذيرند كه حضرت خديجه با يك اعرابى(شوهرهاي قبلي كه براي حضرت خديجه نام برده اند) از قبيله بنى تميم ازدواج كرده باشد؛ اما خواستگارى بزرگان قريش را نپذيرفته باشد؟
آيا صاحبان فكر و انديشه نمى‌دانند كه اين مطلب از آشكارترين محالات و ناپسند‌ترين گفتارها است، وقتى براى اهل تحقيق اين مطلب ثابت شود، ثابت مى‌شود كه حضرت خديجه با كسى غير از رسول خدا صلى الله عليه وآله ازدواج نكرده است.
(الكوفي، أبو القاسم علي بن أحمد بن موسى ابن الإمام الجواد محمد بن علي (متوفاي352هـ)، كتاب الاستغاثة، ج1، ص70، طبق برنامه مكتبة اهل البيت عليهم السلام).
و نيز مى‌توان اين سؤال را از اهل تحقيق پرسيد كه اگر خديجه قبل از ازدواج با رسول خدا با يك نفر اعرابى از قبيله تميم ازدواج كرده بود، آيا موردى براى اين سرزنش‌ها پس از ازدواج با رسول خدا باقى مى‌ماند؟ و آيا ازدواج زنى بيوه و شوهر ديده به اين اندازه براى تمام مردم مكه مهم بود كه بر اساس همين نقل تمام همسران اشراف قريش با وى قطع رابطه كنند؟
اگر خديجه شايسته ملامت و سرزنش بود پس چرا (در صورت صحت) هنگام ازدواج با افرادي كه در تاريخ ثبت شده كه يكي از آنها اعرابى بوده كه شغل او گور كني بوده و ديگري اعرابي كه شغل او خاركني بوده است كه طبعا هيچكدام از هيچ امتيازى بر خوردار نبوده اند ملامت و سرزنش نشد؟
به هرحال به غير از منابعي كه ذكر كرديم علماي بسيار ديگري نيز تصريح كرده اند كه حضرت خديجه هنگام ازدواج با پيامبر(ص) باكره بوده است كه از جمله آنها اين منابع هستند:
سيد مرتضي در شافي؛ ابو جعفر در تخليص؛و نيز مسائلي كه در دو كتاب الانوار و البدع آمده است مبني بر اينكه رقيه و كلثوم دختران هاله خواهر خديجه بودند؛ بحارالانوار، ج16، ص18؛ مناقب ابن آشوب، ج1، ص159 ؛ الاستغاثه، ج1، ص68؛ تبصره العوام، ص245؛انوارالنعمانيه، ج1، ص81؛ جعفر مرتضي العاملي در الصحيح من سيره النبي الأعظم، ج 1، ص 121 و...
مطلب ديگري كه در اين باره بايد به آن دقت كرد اختلاف در اسامي شوهراني است كه براي آن حضرت ذكر شده كه در آن چند ابهام وجود دارد كه صحت آن را دچار خدشه و ترديد مي كند:
الف) آيا نام شوهر حضرت خديجه ابوهاله نباش بن زراره است يا زراره بن نباش يا هند يا مالك؟ چون در تاريخ اختلاف زيادي در اسامي او وجود دارد، برخي او را ابو هاله بن زراره بن نباش دانسته و برخي ابوهاله نباش بن زراره دانسته اند و برخي ابوهاله مالك بن نباش تميمي و بعضي هند دانسته اند!
ب) آيا ابتدا با ابوهاله ازدواج كرد يا با عتيق؟! (چون هر دو را گفته اند( و...
سوال ديگري كه پيش مي آيد اين است كه فرزنداني كه در برخي منابع براي حضرت خديجه ذكر شده است وضعيت آنها چگونه است؟
در پاسخ بايد گفت هيچكدام از آنها فرزندان حضرت خديجه نبوده اند.
توضيح مطلب:
طبق نقل مورخين، خديجه، خواهرى بنام هاله داشته است كه با مردى مخزومى ازدواج كرده بود و از وى فرزندى همنام مادرش يعنى هاله داشت سپس با مردى تميمى بنام ابوهند ازدواج كرد كه از وى نيز فرزندى بنام هند داشت، اين مرد تميمى همسر ديگرى و از آن همسر دو دختر به نامهاى رقيه و زينب داشت، مادر اين دو دختر از دنيا رفت و پس از وى پدر دو دختر از دنيا رفت، هند فرزند هاله به خانواده شوهرش سپرده شد و هاله با اين دو دختر كه از همسر ديگر شوهرش بودند به خانه خديجه آمدند و وى سرپرستى آنان را به عهده گرفت و پس از ازدواج با رسول خدا صلي الله عليه وآله اين دو دختر نزد خديجه و رسول خدا بودند و در دامن اين دو تربيت شدند و عنوان ربيبه رسول خدا را گرفتند و بر اساس رسم عرب ربيبه را مانند دختر تلقى مى كردند و به همين جهت آنان را دختران خديجه و رسول خدا مى‌دانستند.
از مطالب فوق روشن مي شود كه حضرت خديجه تنها فرزندي كه از خود به يادگار گذاشت حضرت فاطمه زهرا سلام الله عليها بوده و در تاييد اين سخن، روايتي است از رسول خدا صلي الله عليه و آله كه خطاب به اميرالمومنين علي عليه السلام فرمود:
يا على خداى تعالى سه گونه موهبت به تو عنايت فرموده است كه به من و هيچيك از مردم ، عنايت نفرموده است :
1-پدر زنى مانند من به تو ارزانى داشته است كه به من عنايت نكرده است ؛ 2. همسر پاكيزه گوهر راستگو و راست رو به تو مرحمت داشته كه به من عنايت نفرموده است ؛ 3 . حسن و حسينى از پشت تو به وجود آورده است كه چنان دو فرزندى از پشت من بوجود نياورده است ؛ آرى ! من از شمايم و شما از من مى‏باشد .
در اين روايت پيامبراكرم به صراحت مي‌گويد كه به احدي غير از علي عليه السلام پدر زني مثل من داده نشده است ، معلوم مي‌شود كه پيامبر دختر ديگري نداشته است و گرنه چنين سخني نمي‌فرمود .