آشنایی با بزرگترین مخفیگاه خشتی دزدها در ایران 2

قلعه در دوره‌های مختلف بارها بازسازی شده تا جلوی پیشروی دشمنانی را که قصد داشتند از راه کویر به مرکز ایران نفوذ کنند بگیرد. پس از آن قلعه مقر حاکمان و راهزنان دیگر شده است. آخرین‌بار هم همان راهزن معروف دوره رضاشاه، حسین کاشی قلعه را بازسازی کرد، البته در اواخر دوره قاجار.

یاغی عاشق پیشه
جای تعجب است اما این بنا، با همه مختصات دفاعی و نظامیش که مالکش آدم طرار و سرکش دوران و خطه خود محسوب می شده، در واقع بارگاه و جولانگاه شخصی با روحی عاشقانه و لطیف بوده است.

نایب حسین، یاغی اواخر دوره قاجار که به همراه ۹ پسر و نیروهای تحت امرش کل منطقه کاشان را تحت جولان و سیطره خود داشته، نواده شخصی به نام «هاشم بیگ» است که کریم خان زند،او و طایفه اش را از سمت خرم آباد به سمت کاشان تارانده بود.

آنطوری که می گویند، نایب حسین با پسرانش بعد از تراژدی مرگ همسر محبوبش، به مرور شروع به گردنکشی کرد و با حکومتی ها درافتاد ضمن اینکه مردم نیز از دستش آسوده نبودند.

بر اساس کتب و مستندات موجود، نایب حسین خان پیش از ورودش به عصرخشونت،طراری و یاغی گری،دارای صفات روحی پهلوانی و لطیفی بوده است که از او یک چهره متناقض را به نمایش می گذارد.

جالب اینکه، این مرد خیره سر که وجهه نظامیگیری و یاغی گریش و به تبع بناسازی دژش، اسباب شهرتش شده،علاوه بر داشتن طبع شعر و موسیقی به اصل ازدواج توام با عشق پاینبد بوده است. با چنین روحیه ای او تا۳۰ سالگی دل درگروی کسی نداد تا اینکه دلباخته دختری به نام "تاج” شد و او را به همسری برگزید اما "تاجش” در هنگام زایمان به همراه نوزاد خودجان به جان آفرین تسلیم کرد و حزن گرانبار این واقعه باعث شد نایب حسین سر به بیابان بگذارد و بعد از مدتی براثر آشنایی با یک درویش به نام”مهدی قلی قوچانی”،راه آسیای میانه و کشورهای روسیه ،افغانستان و هندوستان را در پیش گرفت.

عاشق سرخورده در این سفر متاثر از مرشدش ضمن یافتن گرایشان صوفیانه، حافظه خود را به گنجینه ای از کلمات قصار و امثال و اشعار نغز قرار داد. نایب حسین خان همچنین در خلوتش نی می نواخت و با صدایی خوش،آواز می خواند و گهگاه نیز شعر می سرود و حتی برای یارانش نقالی هم می کرد.

این عاشق دلشکسته که تا این مقطع از عمر خود وارد عصر گردنکشی نشده بود، در راه بازگشت به کشور مرشد خود،مهدی قلی قوچانی را در مشهد از دست داد و همین واقع روی او اثر عمیق گذاشت.

ااو که درکاشان در سلک پهلوانان بود،بعد از بازگشتش دو بار دیگر نیز تن به ازدواج داد:بار اول دختری از روستای”نشلج”کاشان و بار دوم دختری تهرانی از اهل دربار را به عقدش درآورد که ثمره آنها ۹ پسری بودکه فرزندان خلف پدر در عرصه یاغی گری شدند و حتی یکی از آنها به نام
«ماشاالله خان» که توسط حاکم وقت کاشان در حد مقام سرهنگی نیز منزلت پیدا کرده بود، در عرصه یاغی گری نیز گوی سبقت را از پدر ربود.

عاقبت کار این یاغی نازکدل و هنردوست به جایی رسید که با برومند شدن پسرانش از زی صوفی گری خارج شد و جامه عیاری و طراری بر تن کرد و بنای باجگیری و ظلم و ستم به مردم را گذاشت.

صاحب قلعه عشق می شد، در عرصه آوردگاه نظامی هم وضع بهتری نداشت و به رغم سال‌ها یکه تازی و سرکشی بی امان، بالاخره جان بر سر اینکار گذاشت.

نایب حسین خان طی سه مرحله یورش نیروهای دولتی به دلیل مجهز نبودن به توپ و در واقع تسلیح دشمنانش به این نوع آتشبار ویرانگر که هم اینک آثار شلیک آنها بر روی حصارهای قلعه نیز پیداست شکست خورد و هربار هم از این دژ به سمت دروازه”سین” کاشان گریخت و یک بار نیز هنگام گریز درروستای موسوم به «خمبه دوره» استحکامات دفاعی ساخت اما در آنجا نیز دوامی نیاورد و در برابر یورش سربازان حکومتی با ناکامی مواجه شد.

البته یاغی نایب حسین خان در ارتفاعات «یخاب» و «سیاه کوه» در۳۰ کیلومتری شمال دژ کرشاهی نیز دارای کمینگاه هایی بوده که در مواقع مقتضی از آنها استفاده می کرده است.

این یاغی شیدا در ادامه این جنگ و گریزها در نهایت به همراه «علی خان» یکی از فرزندانش به دست «چراغعلی خان» معروف به «سردار صولت» در روستای موسوم به «نشلج» واقع درجنوب غربی کاشان(زادگاه همسر دومش) دستگیر و به تهران منتقل شد و چنانکه در یکصدوسی و دومین شماره نشریه «رعد» ثبت شده است،در تاریخ ۲۰ ذیحجه ۱۳۲۷ قمری(۱۱ دیماه ۱۲۸۸) در تهران اعدام شد.

قلعه کرشاهی با این تاریخ اسرارآمیز و معماری پیچیده‌اش در دل کویر با آن که می‌تواند جاذبه‌ای برای سفرهای کویری باشد و شایسته مرمت، حفاظت و احیای دوباره است، اما سال‌هاست به حال خود رها و به متروکه‌ای مخروب تبدیل شده است و فقط هر از گاهی مقصد کویرنوردان و گردشگران می‌شود.

 مساحت قلعه بهمراه محوطه آن هشت هزار متر مربع و تماما” از خشت ساخته شده و بعد از ارگ بم ،بزرگترین بنای خشتی ایران محسوب می شود‌. بعد از ویرانی ارگ بم در زلزله دیماه ٨٢ ، هم اکنون قلعه کرشاهی بزرگترین بنای خشتی ایران به شمار می‌رود.

به جز دژ کرشاهی یا دزد قلعه که گفته می‌شود بعد از زلزله بم و تخریب ارگ بم، بزرگترین قلعه خشتی ایران به شمار می‌آید، چندین قلعه دیگر هم وجود دارد که عنوان دزد را یدک می‌کشند و کمین‌گاه راهزنان و یاغیان بوده‌اند، دزد قلعه در شهرستان نوشهر یکی از همین قلعه‌هاست که در فهرست آثار ملی هم ثبت شده است.

این بنا درسی کیلومتری شهرابوزیدآباد ازتوابع شهرستان آران وبیدگل واقع شده وتقاضامیشود ازاین بنای زیبا دیدن فرمایید

ارگ راین در استان کرمان بزرگتر است وبزرگترینبنای خشتی جهان به حساب می اید
منبع:مقاله جهانگردی.کتاب اطلاعات توریستی کشورهای جهان.سایت کارناوال