مساجد حرم مطهر حضرت معصومه (س)

عنوان مسجد بر این مكان های مقدسه صرفاً نام گذاری است و احكام خاص مسجد دراین مكان ها وجود ندارد؛ از این رو اموات و بزرگان از علما و مراجع ، دراین رواق ها دفن شده اند. از مجموعه ی آستانه و حرم مطهر دو نقطه دارای احكام مسجد است...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

مساجد حرم مطهر حضرت معصومه

عنوان مسجد بر این مكان های مقدسه صرفاً نام گذاری است و احكام خاص مسجد دراین مكان ها وجود ندارد؛ از این رو اموات و بزرگان از علما و مراجع ، دراین رواق ها دفن شده اند. از مجموعه ی آستانه و حرم مطهر دو نقطه دارای احكام مسجد است .

-        محوطه جلوی محراب مسجد طباطبایی

-        محوطه ای در رواق بالا سر حضرت (س)

به این ترتیب بعدها نام مسجد بر مجموعه ی اطراف نیز گذارده شد.

مسجد بالاسر:

مسجد بالا سر از زیباترین رواق های آستانه و محل تشكیل مجالس عمومی و نماز جماعت ، در دوران صفویه به عنوان میهمان سرای آستانه شمرده می شد كه در عهد قاجاریه تجدید بنا شد  وبه عنوان بزرگ ترین مكان سرپوشیده از اماكن متبركه آستانه به شمارآمد . این فضا در سال 1338 هـ. ق با ضمیمه شدن زمینی در غرب مسجد ، افزایش یافت و برسه ستون قطور آجری استوار شد .تا زمانی كه مسجد اعظم با آن وسعت و زیبایی خاص ساخته شد و از آن جا كه دیگر بنای قدیمی مسجد بالا سر بین ساختمان عظیم حرم مطهر و مسجد اعظم نوبنیاد نمای خوبی نداشت ، متولی وقت به تجدید بنای آن اقدام نمود؛ ساختمان قدیمی حذف و به جای آن عمارتی رفیع با خصوصیات ویژه معماری بنا شد كه امروزه یكی از با شكوه ترین اماكن متبركه حرم مطهر محسوب می شود.

مسجد طباطبایی

:مسجد طباطبایی با گنبد پنجاه ستونی ، به جای صحن زنانه ی " قدیم " درجنوب روضه ی مطهره ساخته شده است. بانی این گنبد مرتفع و مسجد با عظمت مرحوم " حجة الاسلام حاج آقا محمد طباطبایی " فرزند مرحوم " آیت الله حاج آقا حسین قمی " است . بنای این مسجد از سال 1360تا 1370 هـ . ق  طول كشید .

مسجد شهید مطهری:

این مسجد به جای موزه سابق ساخته شده و با كاشی كاری های جدید جلوه زیبایی دارد. بیشتر مراسم مذهبی حرم مطهر دراین محل برگزار می شود.

رواق ها

محدوده  نزدیك تر به ضریح مطهر را رواق می نامند.

رواق بالا سر

: شامل همان محوطه ای است كه بین مسجد بالا سر تا ضریح مطهر را در برگرفته است. فضای این رواق با آینه كاری وگچكاری های بسیار زیبا آراسته شده و محل زیارت مؤمنین است .

رواق دارالحفاظ :

محوطه بین ایوان طلا وضریح مطهر است كه از سابق دراین محل خادمین و قاریان قرآن مراسم ویژه ای داشتند.هم اكنون نیز خطبه شامگاهی خدام دراین محل انجام می شود.

رواق آینه، شهید بهشتی

: در بخش زنانه وپایین پای حضرت (س) قرار دارد. با تعمیراتی كه درسال های اخیر دراین مكان انجام شده ، محل بسیار با صفا و نورانی برای زیارت خواهران فراهم آمده است.

رواق پیشرو:

محوطه ی بین مسجد طباطبایی و ضریح مطهر كه سالها محل برگزاری مراسم خطبه صبحگاهی و عرض ادب خدام آستانه مقدسه بود. این سنت حسنه هم اكنون نیز ادامه دارد.

صحن های حرم مطهر

صحن نو( اتابكی) : این صحن زیبا دارای چهار ایوان شمالی، جنوبی، شرقی وغربی است . ایوان شمالی آن ، ورودی ازمیدان آستانه وایوان جنوبی ورود ی از طرف قبله و ایوان شرقی ورودی خیابان ارم وایوان غربی همان ایوان آینه است. درهر كدام از این ایوان های یاد شده ظرایف و آثار هنری و معماری خاصی به كار رفته است كه نظر هر بیننده ی هنر دوست را به خود جلب می نماید.

وجود این ایوان ها ی مجلل ، به ویژه ایوان آینه و قرار گرفتن حوض چند ضلعی در وسط صحن مطهر با خصوصیات موجود در آن ، زیبایی این مكان مقدس را چند برابر كرده است . این صحن از آثار " میرزا علی اصغر خان صدراعظم " ا ست و بنای آن از سال 1295 تا 1303 هـ. ق طول كشیده است.

صحن عتیق ( قدیم )

:صحن عتیق واقع در شمال روضه مباركه ، اولین صحن است كه در این بارگاه مباركه بنا شده است. این صحن را چهار ایوان زیبا فرا گرفته است . ایوانی با عظمت در جنوب كه همان ایوان طلا است ورودی صحن به روضه مطهره است . ایوانی در شمال كه ورودی فیضیه به صحن را تشكیل می دهد و ایوانی در غرب كه ورودی مسجد اعظم به صحن است . در شرق ، ایوان ورودی صحن عتیق به صحن نوقرار دارد.این صحن كه درعین كوچك بودن به خاطر داشتن ایوان های مجلل و حجرات متعدد در اطراف ، از زیبایی خاص برخورداراست. به دستور" شاه بیگی بیگم " دختر شاه اسماعیل صفوی در سال 925 هـ. ق بنا شد. از سال 1377 شمسی نیز به دستورتولیت آستانه مقدسه تعمیرات اساسی دراین صحن و مقابر اطراف آن شروع شده و همچنان ادامه دارد و به زودی شاهد یكی از جلوه های هنر اسلامی و تركیب ناهماهنگ در جهات مختلف صحن خواهیم بود.

طرح توسعه حرم مطهر

ازسال 1378 ش طرح توسعه حرم مطهر به عنوان یك طرح ملی مطرح شد. این طرح كه توسط وزارت مسكن اجرا و در اختیارآستانه مقدسه قرار می گیرد، دارای خصوصیات ویژه ای است كه اجمالا" می توان از دو شبستان بزرگ ، دو صحن و توابع دیگر آن نام برد .

مساحت مجموعه بناهای آستانه13,527 متر مربع است كه 1,914 متر مربع آن را زیر بنای گنبد، ایوان های شمالی ، جنوبی و شرقی ، مسجد بالا سر و مقابر شاهان صفوی در برگرفته است.

معماران ، خطاطان ، كاشی كاران ، آینه كاران وهنرمندان بسیار در طول صدها سال این مجموعه زیبا را ساخته و به بهترین شكل تزیین كرده اند كه اسامی بسیاری از آنان دركتیبه ها قابل رؤیت است . مانند:

خوش نویسان

: محمد رضا امامی ، خوش نویس سه كتیبه دوره صفوی ؛ سید علی حسینی ، خوش نویس كتیبه ی روی ضریح و ملا ابوطالب ، قمی خوش نویس كتیبه گنبد شاه سلیمان از دوره صفویه ؛ نور اصفهانی خوش نویس كتیبه ایوان طلا و مهدی ملك الكتاب خوش نویس كتیبه ساقه گنبد از دوره قاجاریه.

كاشی كاران:

حاجی غلامعلی ، كاشی ساز كتیبه ای در مقبره شاه صفی از دوره صفویه ؛ محمد بن ابی طاهر كاشی ساز و ابو زید خوش نویس وكاشی ساز كاشی های مرقد از سده هفتم هـ . ق

کتاب میراث فرهنگی استان قم

زهره پری نوش - سایت تبیان

مطالب مرتبط مجموعه :
آخرین مطالب سایت