آلرژی بینی؛ مهمان ناخوانده بهار

آلرژی یک استعداد ژنتیکی است که فرد نسبت به برخی عوامل بی‌ضرر محیطی مانند گرده گیاهان و گرد و خاک واکنش نشان می‌دهد. رینیت آلرژیک یا آلرژی بینی یکی از انواع این آلرژی هاست. میزان شیوع رینیت آلرژیک در بزرگسالان حدود 10 تا 30 درصد و در کودکان 40 درصد است.

فرآوری: نیره ولدخانی -بخش سلامت تبیان

متاسفانه به دلیل عوامل محیطی مانند صنعتی شدن جوامع و افزایش آلودگی هوا، آمار مبتلایان به رینیت آلرژیک در حال افزایش است. این بیماری می‌تواند خفیف یا شدید باشد و افراد می توانند این علائم را به صورت متناوب یا دائمی تجربه کنند.

علائم آلرژی بینی

علایم رینیت آلرژیک شامل حملات مکرر عطسه، خارش و آبریزش بینی، گرفتگی بینی و اشک ‌ریزش است.

خارش علامتی است که بیش از همه مطرح‌کننده وجود آلرژیک می باشد. البته نه تنها در بینی، بلکه در کام، حلق، چشم و گوش‌ها نیز خارش وجود دارد.

آبریزش بینی و علایم چشمی شامل خارش، اشک‌ریزش و قرمزی چشم به طور شایع رخ می‌دهند. اختلال کارکرد شیپور استاش که به صورت صدا دادن و تق تق کردن در گوش تظاهر می‌کند گاهی اوقات وجود دارد. 

علایم عمومی همراه با آلرژی بینی شامل احساس کسالت، احساس خستگی، تحریک‌پذیری، خرناس و مشکلات خواب هستند.

علل آلرژی بینی

به طور معمول افراد نسبت به گیاهانی که گرده افشانی می‌کنند به خصوص در فصل بهار، چمن و علف‌های هرز در اواخر تابستان و اوایل پاییز واکنش نشان می‌دهند. علاوه بر این، عوامل محرک دیگری مانند گرد و خاک، هوای سرد و آلوده نیز سبب تحریک علائم در مبتلایان به این عارضه می‌شود.

آلرژن های موجود در محیط منزل شامل دود سیگار و دخانیات، هیره یا مایت (موجودی میکروسکوپی که در گرد و غبار و لابلای فرش، موکت، مبلمان و کتب رشد می‌کند) و کپک و قارچ‌هایی است که در محیط مرطوب رشد می‌کنند. 

انواع آلرژی بینی

آلرژی بینی به صورت مرسوم به انواع فصلی، دایمی و دوره‌ای تقسیم می شود. رینیت آلرژیک فصلی به صورت علایمی به دنبال مواجهه با آلرژن‌های فصلی مانند علف، کپک‌ها و گرده‌های درختان ایجاد می‌شود. 

رینیت آلرژیک دایمی به صورت علایم بینی که بیشتر از دو ساعت در روز و برای مدت بیش از 9 ماه در سال و به دنبال آلرژی نسبت به مایت های گرد و غبار خانگی، کپک‌های خانگی، پشم و پر حیوانات و سوسک‌ حمام ایجاد می شود.

عوارض آلرژی بینی

دکتر محسن نراقی ، متخصص گوش و حلق و بینی می گوید:

«آلرژی کنترل نشده بینی با بی‌خوابی یا اختلال خواب مرتبط است و آلرژی بینی فصلی به افزایش خواب‌آلودگی در روز منجر می‌شود.

همچنین با مشکلات یادگیری در کودکان مدرسه‌ای از طریق تأثیرگذاری بر خواب کودک مرتبط است.

در بزرگسالان نیز باعث اختلال در توانایی کار کردن و غیبت از محل کار و کاهش بهره‌وری و قابلیت‌های کاری می‌شود.»

علیرضا خیاط زاده فوق تخصص آسم، آلرژی و ایمونولوژی بالینی نیز در این باره می گوید:

«مبتلایان به رینیت آلرژیک با عوارضی مانند خستگی روزانه، خواب نامطلوب و اختلال عملکرد در فعالیت‌های روزانه مواجه هستند.»

درمان آلرژی بینی

با انجام تست‌های آلرژی می‌توان ماده‌ای را که فرد نسبت به آن حساسیت دارد، تعیین کرد. برای درمان رینیت آلرژیک، فرد باید در مرحله نخست نسبت به این عارضه آشنایی پیدا کند. در گام بعدی پرهیز از عوامل محرک و تشدید کننده این بیماری ضروری است. 

مبتلایان به رینیت آلرژیک باید تا حد امکان از حضور در پارک‌ها در اوایل صبح (حدود ساعت 7 تا 10) و نزدیک غروب (17 تا 20) خوددداری کنند و حتما هنگام حضور عینک بزنند.

آنتی‌هیستامین‌ها

آنتی‌هیستامین‌ها گیرنده های هیستامین را در بدن بلوکه می‌کنند و رایج ترین داروهای مورد استفاده برای درمان رینیت آلرژیک هستند. آنتی‌هیستامین‌های خوراکی در کنترل علایمی مانند عطسه، خارش، آبریزش بینی و خارش و اشک‌ریزش چشم‌ها مؤثرند، اما در کاهش گرفتگی و احتقان بینی تأثیری بسیار کمی دارند.

درمان با آنتی‌هیستامین‌های خواب‌آور باعث تشدید این مشکل می‌شود و آنتی‌هیستامین‌های غیرخواب‌آور نیز تنها تا حدودی در برطرف کردن این مشکل تأثیر‌گذارند. 

اکثر مبتلایان به رینیت آلرژیک اقدام به مصرف خودسرانه آنتی هیستامین‌های نسل قدیم می‌کنند که متاسفانه این دارو‌ها خواب آور هستند و موجب اختلال در عملکرد روزانه فرد می‌شود.

بنابراین استفاده از آنتی هیستامین‌های نسل جدید در کنترل علائم این عارضه در موارد خفیف می‌تواند موثر باشد. در موارد شدید نیز می‌توان تحت نظر پزشک قرص‌هایی غیر از آنتی هیستامین مصرف کرد.

اسپری های کورتونی

به کار بردن اسپری‌های استروئیدی یا کورتونی بینی، درمان اصلی دارویی آلرژی بینی محسوب می‌شود. مبتلایان به رینیت آلرژیک حتی اگر علامتی ندارند، باید درمان خود را به صورت منظم و روزانه بسته به شدت آن یک تا دو بار ادامه دهند. 

در صورتی که پاسخ درمانی مطلوب باشد، می‌توان تعداد دفعات استفاده از اسپری های استروییدی بینی را با در نظر داشتن بار ماده آلرژی زا در محیط و با هدف رسیدن به کمترین مقداری که بهبود علامتی را سبب شود، کاهش داد.

برخی افراد دچار رینیت آلرژیک، خودسرانه اقدام به تزریق آمپول‌های کورتون‌دار می‌کنند که به مرور زمان عوارض جدی مانند مشکلات کلیوی، افزایش فشار و قند خون را بر جا می‌گذارد. این در حالی است که کورتون‌های استنشاقی برخلاف کورتون‌های تزریقی و خوراکی میزان جذبشان خیلی پایین است و علاوه بر اینکه توسط بدن به خوبی تحمل می‌شوند، عوارض جانبی کورتون را نیز ندارند. 

واکسن درمانی

در موارد شدید می‌توان از واکسن درمانی (ایمونوتراپی) کمک گرفت. البته کل فرآیند درمان در ایمونوتراپی حدود دو تا سه سال طول می‌کشد.

در اکثر موارد آلرژی بینی با بیماری‌های دیگری مانند سینوزیت، پولیپ بینی، عفونت گوش میانی و آسم همراه است. 40 درصد از مبتلایان به رینیت آلرژیک مستعد آسم و 80 درصد از بیماران دچار آسم، در معرض ابتلا به آلرژی بینی قرار دارند. بنابراین درمان ناکامل آلرژی بینی سبب بهبودی ناکارآمد آسم هم خواهد شد.

منابع:

باشگاه خبرنگاران جوان

شفا آنلاین