سرویس های بهداشتی عمومی چقدر آلوده است؟

شاید با شنیدن عبارت «توالت عمومی» به یاد محیطی بسیار آلوده و سرشار از عوامل مختلف بیماری زا بیفتیم، اما آیا این محیط واقعا بیماری زاست یا این صرفا یک باور عمومی و نادرست است؟

بخش اجتماعی تبیان

 در چند سال اخیر چند پژوهش برای بررسی میزان وجود انواع میکروارگانیسم ها در توالت های عمومی به انجام رسیده است. جامع ترین پژوهشی که در این خصوص انجام شده، دو سال پیش و با بررسی سرویس های بهداشتی چهار دانشگاه معروف در ایالات متحده به واکاوی این باور عمومی پرداخت. البته پیش از آن نیز مطالعات اینچنینی انجام شده بود. برای نمونه سال 2011 دانشمندان با نمونه برداری از 12 سرویس بهداشتی عمومی در یک دانشگاه، 19 نوع باکتری یافتند که روی پوست یا در روده انسان یافت می شود. باکتری های مربوط به پوست در بخش هایی از سرویس بهداشتی که با دست انسان در تماس است (نظیر دستگیره در، شیر آب و نیز دکمه ظرف صابون مایع) یافت می شد. محل یافت شدن باکتری های مربوط به روده را نیز احتمالا خودتان می توانید حدس بزنید! اما این مطالعه فقط یک نمونه برداری یکباره بود و مشخص نمی کرد این باکتری ها تا چند وقت می توانند در فضای سرویس بهداشتی عمومی زنده بمانند، اما پژوهش دو سال پیش به این پرسش نیز پاسخ داد.

آزمایش و نمونه برداری

در این آزمایش ابتدا هر ساعت یکبار، نمونه ای از سرویس های بهداشتی گرفته می شد و سپس محیط دستشویی پس از استریل در دسترس عموم قرار می گرفت. در مرحله دوم هر دستشویی تا چهار ساعت استفاده و سپس به مدت یک روز در این دستشویی ها قفل شد تا کسی از آنها استفاده نکند. به این ترتیب باکتری های درون این محیط فرصت داشتند رشد و نمو کنند.

نتیجه نمونه برداری اولیه نشان داد طی هر ساعت استفاده از دستشویی، انبوهی از باکتری ها وارد این محیط می شود. بر اساس محاسبات صورت گرفته، در هر ساعت 500 هزار باکتری به هر اینچ مربع از سطح دستشویی وارد می شود، اما نکته مهم اینجاست که بیشتر این باکتری ها عمر چندانی ندارند و بسرعت از بین می روند. باکتری های روده انسان که تحمل اکسیژن، سرما و نبود مواد غذایی را ندارند خیلی سریع تر از سایر انواع باکتری ها از بین می روند. در واقع محیط سرویس بهداشتی با محیط گرم، مرطوب و نیز سرشار از موادغذایی روده بزرگ انسان کاملا متفاوت است.

با این وجود این، باکتری های موجود روی پوست بهتر می توانند شرایط موجود در محیط سرویس بهداشتی را تحمل کنند. برخی از این باکتری ها بیماریزا هستند و می توانند سبب بروز مشکلات جدی در انسان شوند. برای نمونه یک باکتری با نام استافیلوکوکوس آئورئوس (Staphylococcus aureus) می تواند تا مدت ها روی سطوح سرویس بهداشتی دوام آورد.

اگر با خواندن این مساله نگران شدید، چند لحظه صبر کنید! شاید برایتان جالب باشد بدانید که از هر پنج نفر، یک نفر این باکتری را روی پوست خود دارد. در واقع این باکتری فقط در صورتی می تواند سبب بروز بیماری شود که سیستم ایمنی فرد دچار مشکل باشد یا این که زخمی باز و بدون پوشش داشته باشد. پس در حالت عادی، وجود این باکتری در سرویس بهداشتی عمومی جای نگرانی ندارد.

اهمیت بهداشت و واکسیناسیون

بهداشت فردی و نیز برنامه واکسیناسیون سبب می شود احتمال انتقال بیماری از طریق محیط سرویس بهداشتی عمومی به انسان تقریبا به صفر برسد. شستن دست ها هنگام خروج از سرویس بهداشتی به از بین رفتن باکتری هایی که احتمالا روی پوست دست قرار گرفته اند می انجامد. همچنین واکسیناسیون نیز می تواند جلوی بسیاری از مشکلات احتمالی ناشی از عوامل بیماری زا را بگیرد.

برای نمونه، ویروس هپاتیت A می تواند از طریق مدفوع فرد بیمار به فرد دیگر منتقل شود، اما این در صورتی است که این باکتری از طریق دست های آلوده وارد دهان شده و به این ترتیب وارد بدن فردی دیگر شود. در این حالت شستن دست ها و نیز واکسن هپاتیت A می تواند جلوی این پدیده را بگیرد. همچنین با وجود این که طی سال ها، شایعات زیادی در مورد ابتلای افراد مختلف به بیماری های گوناگون به خاطر حضور در سرویس های بهداشتی عمومی منتشر شده، این اخبار چندان درست نبوده و مطالعات صورت گرفته درستی آنها را ثابت نمی کند.

به هر حال، سرویس های بهداشتی عمومی انبوهی از باکتری های مختلف را در دل خود دارند که از طریق افراد مختلف وارد این محیط می شود. با وجود این، بسیاری از این باکتری ها عمر چندانی نداشته و خیلی زود از بین می روند. همچنین حفظ بهداشت فردی و بویژه شستن دست ها پس از خروج از دستشویی می تواند احتمال انتقال بیماری ها از سرویس بهداشتی عمومی را به صفر برساند.