اطلاعات اردوی نیم روزه باغ موزه مینیاتور تهران4

قسمت چهارم

4- کتیبه بیستون:

کوه بیستون در سی کیلومتری شهر کرمانشاه و در نزدیکی شهر هرسین واقع است. کتیبه بیستون که به ابعاد 8 در 22 متر در ارتفاع بلندی بر سینه این کوه نوشته شده است بزرگترین سنگ نبشه جهان و اولین و قدیمی ترین کتیبه ایرانی است. این سنگ نبشته همچنین یکی از مهمترین و مشهورترین سندهای تاریخ جهان و مهم ترین متن تاریخی زمان هخامنشیان است که به دستور داریوش اول بر سینه پرتگاهی دور از دسترس با ده ها متر بلندی از سطح زمین های اطراف در بالا دست چشمه بیستون ایجاد شده است.

در مرکز این کتیبه ۵ ستون به خط میخی فارسی باستان دیده می‌شود. هر یک از ۴ ستون اولیه قدری کمتر از ۲ متر عرض و ۴ متر ارتفاع دارد. متن فارسی باستان جمعاً ۵۲۵ سطر دارد. در چهار ستون اول شرح وقایع سال اول پادشاهی داریوش نوشته شده است. همچنین در ستون پنجم شرح سال های دوم و سوم پادشاهی داریوش از جمله پیروزی داریوش بر گوماته مغ بوده و به بند کشیده شدن یاغیان در این کتیبه به تصویر کشیده شده است.

اهمیت این کتیبه به جز ارزش تاریخی آن در شناخت زبان های ایرانی، واژگان ایرانی، نام افراد، شهرها، رودها، کوه ها، همچنین شناخت شیوه نگارش، گاهشماری و .... است.

نحوه دسترسی به ارتفاعی که این کتیبه بر آن نقش بسته است معمایی اساسی است. گفته می شود آثار تراشیده شده پلکانی سنگی در نزدیک این کتیبه ثابت می کند قبل از ساخت کتیبه این پلکان برای دسترسی هنرمندان به محل ساخته شده بوده که سنگ تراشان پس از اتمام کار و برای جلوگیری از دسترسی به کتیبه در ضمن پایین آمدن آن را تراشیده و از بین برده اند.

5- زیگورات چغازنبیل

چغازنبیل در جنوب غربی ایران، در استان خوزستان و در شهرستان شوش واقع شده‌است. این سازه در ۴۰ کیلومتری جنوب شرقی  و ۳۵ کیلومتری غرب شهر باستانی شوشتر واقع است.

چغازنبیل در اصل نیایشگاهی باستانی است که در زمان عیلامی ها در حدود 1250 سال قبل از میلاد مسیح برای پرستش خدایان ساخته شده است.

این بنای مربعی 105 متر طول و 52 متر ارتفاع داشته است. پنج طبقه بوده و اندازه اضلاع هر طبقه بالاتر از طبقه زیرین خود کمتر بوده است و تداعی پلکانی به سمت آسمان را می نموده است. بالاترین طبقه معبد خدای عیلامی(اینشوشیناک) حافظ شوش پایتخت عیلامیان قرار داشته است. کل بنا از آجر ساخته شده و بر روی برخی آجرها نوشته هایی به خط ایلامی وجود دارد.
درون محوطه زیگورات، ساعت خورشیدی بزرگی دیده می شود.
باقیمانده این بنا پس از بیرون کشیده شدن از زیر تلی از خاک دارای 25 متر ارتفاع است که تنها دوطبقه از 5 طبقه آن دیده می شود.

6- سازه های آبی شوشتر

شهر شوشتر در شمال استان خوزستان و در نزدیکی شهر تاریخی شوش واقع است. رودخانه عظیم دز که از ارتفاعات زاگرس در استان لرستان و خوزستان سرچشمه می گیرد و به دشت خوزستان سرازیر می شود از این منطقه عبور می کند. همچنین آب رودخانه های کرخه و کارون نیز در همین دشت جاری است. در طول قرن‌ها، بارش باران‌های بهاری در این نواحی، حجم زیادی از سیلاب را روانه‌ی دشت خوزستان می‌کرد. مناطق وسیعی زیر آب می‌رفت و در سایر مواقع سال بسیاری از نقاط خشک و بی‌آب می‌ماند.

با به قدرت رسیدن ساسانیان، اردشیر بابکان دستور داد با احداث یک مسیر فرعی، رودخانه‌ی کارون را در شهر شوشتر به دو قسمت تقسیم کنند. شاپور اول ساسانی نیز با استفاده از نیروی کار اسرای رومی که در جنگ با ایران به اسارت در آمده بودند یک رودخانه‌ی دست‌کن به‌طول ۳۲ کیلومتر حفر کرد تا آب رودخانه‌ی کارون را به دو قسمت تقسیم کنند. برای تقسیم آب به احداث یک سد انحرافی نیاز بود که امروزه به آن «بند میزان» می‌گویند. آب این بخش از رودخانه در ادامه به پشت سدی به نام «گرگر» هدایت شده و سپس وارد تونل ها و کانال هایی می شود که به آسیاب های آبی شوشتر معروفند.

مجموعه آسیاب ها و آبشارهای شوشتر از بی‌مانندترین نمونه‌هایی است که جهت استفاده بهینه از آب در ادوار کهن مورد بهره‌برداری قرار گرفته است. اساس کار مجموعه به این صورت است که سد گرگر مسیر رودخانه را مسدود کرده و سطح آب را برای آبگیری سه تونل حفر شده در تخته سنگ بالا می‌آورد.

تونل‌های سه‌گانه آب را به مجموعه هدایت می‌کنند و به کانال‌های متعددی تقسیم می‌شوند که پس از گرداندن چرخ آسیاب‌ها، آب به صورت آبشارهایی به محوطه‌ای حوضچه مانند سرازیر شده و به مسیر خود ادامه می دهد.