معده

غذا پس از عبور از مری وارد معده می‌شود. معده عضوی عضلانی است و اولین مکان ذخیره موقت غذا می باشد که قابلیت منبسط شدن دارد، طوری که می‌تواند حدود 2 تا 4 لیتر غذا را در خود نگه دارد!

معده، شکم یا دل عضو توخالی، عضلانی و حجیمی از لوله گوارش است که به شکل لوبیا می‌باشد و در مرحله دوم گوارش عمل می‌کند. محفظه معده از بالا به ازوفاگوس و از پایین به اولین بخش دئودنوم مربوط می‌شود.

معده قسمت گشاد شده‌ای از لوله گوارش است که از لحاظ آناتومیک چهار ناحیه در آن قابل تشخیص می‌باشد. کاردیا در محل اتصال به مری؛ فوندوس (Fondues) یا طاق معده، تنه معده (body)و پیلور (Pylorus)یا باب المعده که در محل اتصال معده به دوازدهه قرار دارد.

حجم معده حدود 1 تا 1.5 لیتر است که در برخی افراد تا 4 لیتر هم افزایش می‌یابد. مخاط معده حاوی چین‌های طولی است که صاف شدن این چین‌ها به انبساط معده کمک می‌کند. اپی‌تلیوم مخاط معده از نوع منشوری ساده می‌باشد که با فرو رفتن در عمق آستر، چاله‌های معدی را به وجود می‌آورد.

ترشحات غدد گاستریک به عمق این چاله‌ها تخلیه و سپس به سطح معده می‌رسد. سلول‌هایی تحت پوشش مخاط موکوس ترشح می‌کنند که بافت معده را از اثرات اسید معده حفظ می‌کند. غدد معدی که در لایه آستر مخاط معده قرار دارند از نوع لوله‌ای ساده یا منشعب بوده و از سلول‌های مختلفی تشکیل شده‌اند که عبارتند از: سلول‌های موکوسی گردن (موکوس اسیدی ترشح می‌کنند)، سلول‌های اصلی (آنزیم‌های پپسین، لیپاز و رنین را ترشح می‌کنند)، سلول‌های کناری (اسید معده را ترشح می‌کنند) و سلول‌های آنته و اندوکرین (سروتونین و گاسترین ترشح می‌کنند).

مواد غذایی در معده 3 تا 4 ساعت توقف کرده و با ترشحات معده که پس از خوردن غذا حدود یک لیتر می‌رسد مخلوط شده و کیموس نامیده می‌شود. ضمن تشکیل کیموس معدی وجود اسفنکتر کاردیا مانع از برگشت محتویات مری می‌شود.

در صورت اختلال در عملکرد این سیستم، برگشت کیموس معدی به مری باعث پیدایش زخم‌های مخاطی در مری می‌گردد. بعد از آماده شدن کیموس معدی تحت نفوذ PH اسیدی آن اسفنکتر پیلوریک باز شده و موجب تخلیه محتویات معده به دوازدهه می‌گردد. به علت اسیدی بودن محتویات معده بروز زخم‌های مخاطی در دوازدهه نیز شایع می‌باشد.

این عضو در ناحیه‌ی هایپوکندریاک چپ و اپی گاستریک قرار دارد و در قسمت قدام به وسیله مهره‌های ششم تا نهم سینه‌ای حمایت می‌شود. معده به دلیل ترشح اسید هیدروکلریدریک و فاکتور ضد کم خونی جزء غدد برون ریز ثانویه محسوب می‌شود. همچنین به دلیل ترشح گاسترین،گرلین، نوروپپتیدY، سوماتوستاتین، هیستامین و اندوتلین نیز جزء غدد درون ریز ثانویه محسوب می‌گردد.