غده تیروئید

اهداف:

شناخت بهتر غده تیروئید و همچنین آشنایی با برخی بیماری های مرتبط با این غده

شرح درس:

غده تیرویید زیر حنجره و در دوسوی نای قرار داشته و وزنی حدود 15 تا 20 گرم در افراد بالغ دارد. هورمون های این قسمت اثر عمیقی بر میزان متابولیسم بدن دارند. اگر به هر دلیلی ترشحات غده تیروئید کم و یا از بین برود متابولیسم پایه حدود40 تا 50 درصد به زیر حد طبیعی کاهش می یابد.

ترشح غده تیروئید توسط هورمون محرک تیروئید (TSH) کنترل می شود. (فیلم 1).

درس27 tyroeid1

این غده سه هورمون مهم در بدن ترشح می کند که عبارتند از تیروکسین، تری یدوتیرونین و کلسی تونین که به معمولاً به تیروکسین T4 و به تری یدو تیرونین T3 گفته می شود.

غده تیروئید از تعداد زیادی فولیکول های بسته تشکیل شده است که توسط مایعی به نام کولوئید پر شده است. شبکه آندوپلاسمی و دستگاه گلژی در غده تیرویید، مولکول گلیکوپروتئینی به نام تیروگلوبولین را به داخل این فولیکول ها ترشح می کند.

این مولکول محتوی 70 اسید آمینه به نام تیروزین است. تیروزین در ترکیب با عنصر ید هورمون های غده تیرویید را می سازند.

پس از این که غده تیرویید هورمون های خود را ساخت هر مولکول تیروگلوبولین محتوی 30 مولکول تیروکسین و مقدارکمتری ترییدو تیرونین است. اما این دو هورمون با تیروگلوبولین در سیستم گردش خون آزاد نمی شوند بلکه در ابتدا تیروکسین و تری یدوتیرونین از مولکول تیروگلوبولین جدا شده و آن گاه این هورمون های ازاد وارد گردش خون می شوند.

بیشتر از 99 درصد از این دو هورمون پس از وارد شدن در خون با چندین پروتئین پلاسما ترکیب می شوند. به علت میل ترکیبی شدید این پروتیین ها با این دو هورمون، این مواد و به ویژه تیروکسین به آهستگی در بافت ها آزاد می شوند به طوری که نیمی از تیروکسین موجود در خون تقریباً هر شش روز یک بار به سلول های بافتی آزاد می شوند و این زمان برای تیرویدوتیرونین حدود یک روز است. البته نیمی از تیروکسین به تری یدوتیرونین تبدیل می شود و همان طور که در هورمون ها و گیرنده های آن ها اشاره شد این هورمون ها روی بیان ژن اثر می کنند.(فیلم2).

درس27 tyroeid1

اثرات هورمون های تیرویید:

1) افزایش نسخه برداری از ژن های متعدد

2) افزایش متابولیسم سلولی با افزایش تعداد و فعالیت میتوکندری و افزایش انتقال یون ها در غشاء

3) تحریک متابولیسم کربوهیدرات ها

4) تحریک متابولیسم چربی

5) افزایش غلظت اسیدهای چرب آزاد و کاهش غلظت کلسترول و تری گلیسیرید در پلاسما

6) افزایش نیاز به ویتامین

7) افزایش متابولیسم پایه (افزایش تنفس، افزایش ضربان قلب، افزایش حرکات دستگاه گوارش)

8) کاهش وزن بدن

پرکاری غده تیروئید: افزایش اندازه غده تیروئید به 2 تا 3 برابر اندازه طبیعی گواتر سمی یا هیپرتیروئیدی گفته می شود. که از علایم آن اگزوفتالمی یا بیرون زدگی چشم ها، عصبانیت، تعریق زیاد، احساس خستگی شدید، لرزش دست ها را می توان اشاره کرد.

کم کاری غده تیروئید: در این بیماری تخریب غده تیروئید زیاد است و منجر به فیبروز غده می گردد و در نتیجه ترشح هورمون های این غده را شاهد نیستیم. علایم آن در بیماران خستگی و خواب آلودگی شدید، تنبلی شدید عضلات، کاهش حجم خون، صدای بم، ظاهر متورم در سراسر بدن (میکسدم) ا می توان نام برد.

تفاوت های تری یدوتیروکسین و تیروکسین:

تفاوت های این دو هورمون را می توانید در جدول زیر ملاحظه نمایید.

یکی دیگر از هورمون های مهم غده تیروئید کلسی تونین است که غلظت کلسیم پلاسما را کاهش می دهد. این هورمون به دو طریق غلظت کلسیم را کاهش می دهد:

1) کاهش جذب در استخوان

2) کاهش تولید سلول های استئوکلاست جدید در استخوان

این هورمون روی توبول های کلیوی و روده ها نیز اثر خفیفی دارد.