نفرین به چه کسی می‌رسد؟

معنای لعن و نفرین

لعن به معنای راندن و دور کردن از خداست و به معنى طرد و دور كردن از روى غضب است. (قاموس قرآن/  ج‏6 / 194 ) از این رو شکی در بدی آن نیست و شرعاً لعن کردن بر کسی جایز نیست مگر کسی که متصف به صفتی باشد آن صفت به نّص شریعت موجب دوری او از خدا باشد و مجوز لعن او گردد. و در کتاب جامع السعادت آمده است آنچه در شریعت تجویز شده لعن کردن کافرین و فاسقین و ظالمین است. و بالجمله لعن کردن به روسای ظلم و ضلالت و مجاهرین به کفر و فسق جایز و بلکه مستحب است و بر غیر اینها حرام. مخفی نیست که دعای بد و نفرین به مسلمان کردن نیز مانند لعن کردن است و مذموم است و خوب نیست حتی بر ظلمه مگر در صورتی که از شر او آدمی مضطر و ناچار شود. و در حدیث است که گاه مظلوم این قدر نفرین ظالم می‌کند که مکافات ظلم او می‌شود و زیاد می‌آید و این زیادتی از برای ظالم باقی می ماند و روز قیامت مطالبه می‌کند.

عاقبت لعن به که می‌رسد؟

اما تکلیف لعن و نفرین به فردی که مستحق آن نیست چه می‌شود؟

على بن ابى حمزه مى‏گوید كه: از امام صادق علیه السّلام شنیدم كه مى‏فرمود: (تردیدى در این نیست كه) چون لعنت (و نفرین) از دهان كسى بیرون مى‏آید (و بر زبان جارى مى‏شود) در حال بى‏قرارى و بى‏مكانى باقى مى‏ماند، اگر آن شخص را (كه مورد لعن و نفرین قرار گرفته است) سزاوار آن دید بر او فرود مى‏آید، وگرنه به خود او (گوینده لعن و نفرین) باز مى‏گردد. ابن صدقه از امام صادق علیه السّلام روایت مى‏كند كه امام باقر علیه السّلام فرمودند لعنت هر گاه از دهان متكلم بیرون گردد بین او و كسى كه لعن در باره‏اش صادر شده مردد مى‏ماند، اگر راهى در آن پیدا نكرد بار دیگر به طرف متكلم بر مى‏گردد و او شایسته این كلام است، اینک بترسید و مۆمنى را لعن نكنید كه به خودتان بر مى‏گردد. (پاداش نیكیها و كیفر گناهان / ترجمه ثواب الأعمال/ 686  ) 

در تفسیر امام حسن عسكرى علیه السّلام آمده هر گاه دو نفر با هم نزاع كنند و یکدیگر را مورد لعن قرار دهد، لعنت‏ها بالا مى‏روند و از خداوند اذن مى‏خواهند كه بر كدام یک از آنها فرود آیند، خداوند به فرشتگان مى‏گوید: اینک بنگرید اگر لاعن اهلیت براى لعن دارد و آن دیگرى شایسته لعن نیست هر دو لعن را به لاعن بدهید. اما اگر او شایسته لعن مى‏باشد و لاعن اهلیت لعن را ندارد هر دو را بطرف او حواله كنید و اگر هر دو شایسته هستند لعن هر یک را به دیگرى بدهید و اگر هیچ یک از آن‏ها شایسته نبودند لعن را متوجه یهودیان و ناصبیان كنید كه صفات محمد و على را انكار مى‏كنند و فضائل آنها را قبول ندارند. (ایمان و كفر ( ترجمه الإیمان و الكفر بحار الأنوار) ج‏2 / 453 )

 بدان که گناه لعن بر اشخاصی که مرده‌اند و ثابت نیست که مستحق لعن باشند بیشتر و وبال آن افزونتر است. حضرت رسول اکرم صلی الله علیه فرمودند که مردگان را دشنام ندهید که ایشان رسیده‌اند به آنچه پیش فرستاده‌اند. و همچنین خوب نیست لعن کردن بر جمادات و حیوانات.

از نفرین او بترس

رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم فرمود: از نفرین پدر خود، سخت بپرهیزید، زیرا چنین نفرینى «ابر» را هم مى‏شكافد و بالاتر مى‏رود، و مورد توجه خدا قرار مى‏گیرد، تا جایى كه خداوند متعال مى‏فرماید: آن نفرین را نزد من آورید تا مستجاب گردانم.بنا بر این، از نفرین و دعاى پدر علیه خود، سخت پرهیز داشته باشید، زیرا از شمشیر برنده‏تر است! (النوادر(للراوندی)/ ترجمه صادقى اردستانى/169)

قال اللَّه تعالى: وَ وَصَّیْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَیْهِ حُسْناً وَ إِنْ جاهَداكَ لِتُشْرِكَ بِی ما لَیْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُما. (عنكبوت- 8) چنان كه فرموده است حضرت بارى عزّ اسمه، در قرآن مجید كه: وصیّت كردیم ما انسان را كه به والدین خود احسان و نیكوئى كنید و از گفته و فرموده ایشان، سر نپیچید مگر آنكه تكلیف شرك و كفر به فرزند كنند كه در این هنگام اطاعت لازم نیست، بلكه مخالفت لازم است.

 امّا در باب معاشرت و سلوک با والدین، باید به طریق مدارا و هموارى باشد و اگر از ایشان اذیّتى به تو رسد، تحمّل نما، چرا كه ایشان در كوچكى زحمت بسیار و آزار بیشمار از تو كشیده‏اند، اگر در بزرگى رعایت ایشان كنى و متحمّل آزار ایشان شوى سهل باشد. و باید تنگ نگیرى به والدین از آنچه خداى تعالى به تو وسعت داده است و تنگ نگرفته است از خورش و پوشش. و رو مگردان از والدین و بلند مكن صداى خود را بلندتر از صداى والدین و هر چه مى‏گوئى با ایشان از روى لطف و مهربانى گو، نه از روى درشتى. چرا كه نیكوئى تو به والدین، موجب نیكوئى خدا است به تو و تو كه با پدر و مادر در مقام‏ نیكوئى و مهربانى باشى، خداوند عالم نیز با تو در مقام مهربانى و لطف مى‏شود، چرا كه خداوند عالم ضایع نمى‏گذارد مزد نیكوكاران را. روایت است كه حضرت سجّاد علیه السّلام هرگز با والدین چیزى نمى‏خورد. سبب این از آن حضرت پرسیدند. فرمود كه: مى‏ترسم كه سبقت كنم به لقمه‏اى كه نظر ایشان به او باشد و موجب عقوق من شود. ( مصباح الشریعة / ترجمه و شرح عبد الرزاق گیلان / 437)  

سخن آخر اینکه:

نور چشم من از نفرین مظلوم پرهیز كن، زیرا مى‏ترسم تیر دعاى مظلوم در تاریكى‏هاى شب به تو اصابت كند. چشم تو، به خواب رفته و مظلوم بیدار است و به تو نفرین مى‏كند و خدا هم خواب نمى‏رود. (دیوان أمیرالمۆمنین علیه السلام/407 )   

                                                                                                                                               مریم پناهنده  

منابع:

1. معراج السعادة/ ملا احمد نراقی

2. دیوان أمیر المۆمنین علیه السلام / میبدی،زمانی

3. مصباح الشریعة / ترجمه و شرح عبد الرزاق گیلان

4. ایمان و كفر ( ترجمه الإیمان و الكفر بحار الأنوار)    ج‏2

5. النوادر( للراوندی ) / ترجمه صادقى اردستانى

6).پاداش نیكیها و كیفر گناهان / ترجمه ثواب الأعمال

7. قاموس قرآن/  ج‏6