آشنایی با عناصر فلزی

    آهن

این فلز از سنگ معدن آهن استخراج می‌شود و به ‌ندرت به حالت آزاد (عنصری) یافت می‌گردد. آهن برای تولید فولاد بکار می‌رود که عنصر نیست، بلکه یک آلیاژ و مخلوطی از فلزات متفاوت ( و تعدادی غیر فلز به خصوص کربن ) است.

آهن از تمامی فلزات بیشتر است و 95 درصد فلزات تولید شده در سراسر جهان را تشکیل می‌دهد. قیمت ارزان و مقاومت بالای ترکیب آن استفاده از آن را به خصوص در اتومبیل ها، بدنه کشتی‌های بزرگ و ساختمان ها اجتناب ناپذیر می‌کند.

    آلومینیوم

آلومینیوم، فلزی نرم و سبک، اما قوی است که عمدتاً به صورت سنگ معدن بوکسیت یافت می‌شود. وزن آلومینیوم تقریباً یک سوم فولاد یا مس است.  چکش خوار، انعطاف پذیر و به راحتی خم می‌شود. هم چنین بسیار بادوام و مقاوم در برابر زنگ خوردگی است.

چه از نظر کیفیت و چه از نظر ارزش، آلومینیوم کاربردی‌ترین فلز بعد از آهن است و تقریبأ در تمامی بخش‌های صنعت دارای اهمیت می‌باشد. برخی از کاربردهای فراوان آلومینیوم عبارت‌اند از: حمل و نقل ( اتومبیل‌ها، هواپیماها، کامیون‌ها، کشتی‌ها، ناوگان های دریایی، راه آهن و ... )، بسته‌بندی ( قوطی‌ها، فویل و... )، ساختمان ( درب، پنجره، دیوار پوش ها و ... ) و کالاهای با دوام مصرف کننده ( وسایل برقی خانگی، وسایل آشپزخانه و ... )

درب آلومینیوم: از این درب بیشتر در محیط های مرطوب مثل حمام استفاده می کنند؛ زیرا آلومینیوم در برابر زنگ زدگی مقاوم است.

    طلا

طلا در طبیعت معمولاً در میان سنگ های آتشفشانی و گاهی در میان رسوبات رودخانه‌ای و دریاچه‌ای یافت می‌شود.

اولین و بارزترین مشخصه ی طلا، رنگ زرد و برق فلزی آن است و به همین دلیل از آن برای ساخت جواهرات استفاده می شود. نزدیک به نیمی از طلای دنیا نزد دولت ها به صورت شمش (قطعه‌های طلا) نگه داری می‌شود.

     نقره

فلزی نرم، انعطاف پذیر با نمایی سفید و درخشان است. در مقایسه با دیگر فلزها، رسانایی الكتریكی و گرمایی بسیار بالاتری  دارد. نقره فلزی غیرسمی است و به صورت گرد آتش گیر است. از نقره برای تولید لوازم فلزی منزل، ظروف آشپزخانه، جواهرآلات و قطعات رسانا در وسایل برقی استفاده می شود.

    مس

فلزی سرخ رنگ و انعطاف پذیر است و رسانایی الكتریكی بالایی دارد. در حالت عنصری، سمی نیست و وجود مقدار ناچیزی از آن در رژیم غذایی بسیار ضروری است. از مس برای تولید سیم های برق و برخی از آلیاژها مانند برنج و برنز استفاده می شود.

    روی

فلزی سفید و درخشان است كه نمای خاكستری مایل به آبی دارد؛ به صورت عنصری در طبیعت یافت نمی شود. سمیت كمی دارد و به صورت گرد آتش گیر است. از روی برای تولید ظروف آشپزخانه، برخی آلیاژها مانند برنج و برنز و در باتری سازی استفاده می شود.

     سرب

فلزی خاكستری رنگ، نرم، سنگین است. آتش نمی گیرد و به صورت گرد یا بخار سمی است. رسانایی الكتریكی ناچیزی دارد و امواج صوتی را به خوبی جذب می كند. از سرب برای ساختن باتری های انباره ای (باتری خودروها)، آلیاژهای لحیم كاری، روكش درونی كابل های مخابراتی و تولید برخی مواد شیمیایی به ویژه تترا اتیل سرب (برای تولید بنزین سرب دار) استفاده می شود.

     جیوه

جیوه تنها فلز مایع در دمای اتاق است، سمی است و در ساخت آینه‌ها به کار می‌رود. جیوه جذب شده توسط ریه وارد خون می‌شود و در اندام های مختلف مثل کلیه، مغز و کبد توزیع می‌شود. جیوه اثراتی نیز بر قلب  دارد و باعث عوارض قلبی می‌شود.

مرکز یادگیری تبیان - تهیه و تنظیم: فاطمه گودرزی