غددی که در بالای کلیه هستند
غدد فوق کلیه دارای دو بخش عمده هستند:
1- بخش خارجی که کورتکس یا بخش قشری نامیده می‌شود و هورمون‌های استروئیدی را تولید می‌کند مانند کورتیزول، آلدوسترون و تستوسترون.
2- بخش مرکزی یا مدولا که تولید هورمون‌های اپی نفرین و نوراپی نفرین را بر عهده دارد. این هورمون‌ها به ترتیب آدرنالین و نورآدرنالین نیز نامیده می‌شوند.
وقتی این هورمون‌ها، کمتر و یا بیشتر از حد معمول در بدن فردی ساخته شوند، فرد دچار بیماری می‌شود.
غدد فوق کلیه ای جزو غدد درون ریز محسوب می‌شوند. غدد درون ریز، هورمون‌های خود را به طور مستقیم به داخل جریان خون می‌ریزند، در حالی که سایر غدد، ترشحات خود را به داخل مجاری دیگری می‌ریزند و از آنجا وارد جریان خون می‌شوند.
هورمون کورتیزول دقیقا عکس هورمون انسولین کار می‌کند. انسولین سبب کاهش قند خون می‌شود، اما کورتیزول باعث افزایش قند خون می‌گردد
هورمون کورتیزول
بخش خارجی غدد فوق کلیه، هورمونی به نام کورتیزول تولید می‌کند که به آن هورمون استرس نیز گفته می‌شود. از این جهت به آن هورمون استرس گفته می‌شود که این هورمون طی مدتی که بدن در معرض استرس قرار دارد ترشح می‌شود و باعث حفظ تعادل بدن می گردد.
کورتیزول به دو دلیل باعث افزایش وزن می‌شود: اول این که کورتیزول سبب حرکت چربی‌ها، از کبد به عضلات شکم می‌گردد و دوم این که سبب افزایش اشتها می‌شود .
تحریک طولانی‌مدت غدد فوق‌کلیه و ترشح مستمر کورتیزول به دلیل وجود موقعیت‌های استرس‌زا می‌تواند به بافت‌های بدن آسیب برساند و منجر به بروز بیماری‌هایی نظیر فشار خون بالا، زخم معده، کاهش گلبول های سفید خون برای مبارزه با میکروب‌ها و افزایش خطر ابتلا به عفونت می‌شود.
تذکر:
1- بسیاری از مراکزی که برای کاهش وزن و لاغری تبلیغ می‌کنند، مدعی این نکته هستند که می‌توان با کاهش هورمون کورتیزول، وزن را کم کرد. اما باید در نظر داشته باشید که هورمون کورتیزول در موقعیت‌های استرس زا ترشح می‌شود. بنابراین می‌توان با کاهش موقعیت‌های استرس زا، تغذیه مناسب، استراحت کافی و ورزش منظم، استرس خود را کنترل کرده و راه حل طولانی مدت برای کاهش وزن انتخاب کنید.
2- ترشح طولانی مدت هورمون کورتیزول به دلیل قرارگیری در موقعیت‌های متعدد تنش‌زا و پر از استرس سبب تضعیف سیستم ایمنی بدن می‌شود و فرد را برای ابتلا به انواع بیماری‌ها، سرطان‌ها و ... آماده می‌کند. لذا سعی کنید استرس و فشار عصبی کمتری در زندگی تان وجود داشته باشد .
هورمون آدرنالین
بخش مرکزی غدد فوق کلیه، هورمونی به نام اپی نفرین و یا آدرنالین ترشح می‌کند که باعث متابولیسم کربوهیدرات‌ها می‌شود. هنگامی که فردی در یک موقعیت خطرناک قرار می‌گیرد، هورمون آدرنالین ترشح می‌شود.
ترشح آدرنالین سبب افزایش ضربان قلب شده و عضلات پاها را متسع می‌کند. در این حالت، قند خون افزایش پیدا می‌کند تا انرژی لازم برای عضلات فراهم شود ( افزایش تحویل اکسیژن و گلوکز به عضلات بدن و مغز انجام می‌گیرد). در این حالت فرد می‌تواند فرار کند و یا حالت تدافعی به خود گیرد. بنابراین، آدرنالین در حالت‌های خطرناک و مواقع اضطراری ترشح می‌شود.
هورمون آدرنالین سبب افزایش هوشیاری فرد برای حمله یا دفاع و یا فرار می‌شود.
از علایم اختلالات غدد فوق کلیه می‌توان به ضعف، سردرد، آلرژی، خستگی، درد عضلانی و کاهش قند خون اشاره کرد
.یکی از استفاده‌های مهم از هورمون آدرنالین در علم پزشکی، برای درمان ایست قلبی است، یعنی به فردی که دچار ایست قلبی شده است، مقداری آدرنالین تزریق می‌شود تا ضربان قلب او بالا برود و دوباره به زندگی برگردد
توصیه‌ها
علی رغم هشدارهای جدی که درباره اثرات مضر استرس داده می‌شود، گاهی اوقات به دلایلی نمی‌توان از آن دوری کرد، مثل کسانی شغل‌های پر استرس دارند و و یا عزیزی را از دست داده‌اند و... .
این دسته از افراد می‌توانند با رعایت نکات زیر، سلامتی خود را حفظ کنند:
- استراحت کافی را فراموش نکنید. حتی‌المقدور برای تنظیم هورمون‌های غدد فوق کلیه، ملزم به استراحت کردن در زمان مناسب از روز می‌باشید.
- رژیم غذایی مناسبی را در پیش بگیرید. سعی کنید وعده‌های غذایی کم حج، به همراه میان وعده‌ها را در رژیم غذایی خود بگنجانید (تنظیم قند خون اثر مهمی بر غدد فوق کلیه دارد). از میوه‌ها و سبزیجات تازه استفاده کنید. حبوبات و نان و غلات سبوس‌دار برای سلامت غدد فوق کلیه لازم هستند. از مصرف غذاهای چرب و حاوی الکل و کافئین اجتناب کنید، زیرا به غدد آدرنال آسیب جدی می رسانند.
مطالب مرتبط: