رکورد دار ادوار لیگ برتر

یازدهمین دوره رقابت‌های فوتبال لیگ برتر باشگاه‌ ‍ ‍ ‌های کشور پس از 283 روز پر هیجان، شامگاه بیست و دوم اردیبهشت‌ماه 91 با قهرمانی تیم فوتبال سپاهان اصفهان و سقوط تیم‌های شهرداری تبریز، شاهین بوشهر و مس سرچشمه به لیگ دسته اول به پایان رسید.

سپاهان با این قهرمانی، برای چهارمین مرتبه که سه دوره آن بصورت متوالی بود، جام زرین لیگ برتر را بالای سر برد تا رکوردی ارزشمند برای خود در این مسابقات به ارمغان آورد. ضمن اینکه محرم نویدکیا که در دومین دوره لیگ برتر با 22 سال سن جام قهرمانی را بالای سر برده بود، در سه دوره گذشته هم جام قهرمانی لیگ ایران را بالای سر برد تا رکوردی بسیار مهم را به خود اختصاص داد.

رضا عنایتی آقای گل دوره‌های نخست، چهارم و پنجم لیگ برتر که امسال هم با 18 گل در رده سوم برترین گلزنان قرار گرفت، توانست رکورد بیش از 100 گل زده در لیگ فوتبال ایران را به نام خود ثبت کند تا از این حیث رکوردار باشد.

تاریخ فوتبال ایران

فوتبال در ایران، حدود یک قرن پیش بصورت غیر رسمی آغاز شد، زمانیکه گروهی انگلیسی برای اکتشاف نفت در جنوب به کشورمان آمدند. پس از حفر اولین چاه نفت در"مسجد سلیمان" در سال 1908، فوتبال به شکل جدی در این شهر دنبال شد.

چندی بعد همین اتفاق در بوشهر افتاد. شهروندان انگلیسی در اوقات فراغت با هیجان رودروی تیم‌های محلی کشورمان می‌ایستادند و البته این رقابت‌ها بیشتر حالت تفریحی داشت و این رشته مهیج به تدریج در شهرهای دیگر ایران از جمله بندرانزلی و بندرعباس توسعه پیدا کرد. گسترش منظم فوتبال در ادامه مرزهای شهرهایی چون آبادان و مشهد را نیز در نوردید و جوانان بیشتری را به سوی این رشته ورزشی جلب کرد.

قبل از شروع جنگ جهانی اول (1914) فوتبال در مدرسه آلمانی‌ها بازی می‌شد، اما بعد از خاتمه جنگ، کالج آمریکایی‌ها در تهران پیگیر این ورزش شد. همچنین مسابقاتی بین اعضای سفارتخانه‌های اروپایی در ایران پایه ریزی و دنبال شد.

البته نخستین تیم فوتبال در پایان دوره قاجاریه (1919) و برای قدردانی از کوشش‌های برادران سردارخان که تحصیلکرده بلژیک بودند و در امر بسط و گسترش فوتبال نقش داشتند، تشکیل شد. بازیکنان معروف آن تیم "برادران مفتاح"، "اکبر توفان"، "پان اسدالله"، "رضا والی کلانتری"، "هراند گالوستیان" و" گالیک هاراتونیان" بودند.

همچنین "ابوالفضل صدری" رئیس سازمان وقت ورزش، تشکیل تیم‌های آزاد در تهران را تشویق و ترغیب کرد و حتی برای برندگان رقابت‌های داخلی جوایزی تعیین کرد. تیمی به نام تهران که اعضای آن از بازیکنان رشته‌های ورزشی مختلف جمع آوری شده بودند، موفق به فتح نخستین دوره رقابت‌های داخلی فوتبال شد.

چندی بعد "حسین صدیقانی" که برای ادامه تحصیلات عالیه به ترکیه رفته بود، به تیم فنر باغچه این کشور و سپس "راپیدوین اتریش" ملحق شد. وی پس از بازگشت به ایران، موسس یک تیم در شهر مقدس مشهد شد. صدیقانی از جمله اولین کسانی بود که در اروپا با فوتبال مدرن و نوین آشنا شده بود. حضور وی در فوتبال ایران مصادف شد با انتقال تجربه و دانش روز فوتبال جهان به جوانان علاقمندی که تشنه یادگیری صحیح این رشته ورزشی بودند.

آنطور که به نظر می‌رسد تیم منتخب اتحادیه کارگران تحت عنوان تیم تهران اولین سفر برون مرزی که جنبه غیر رسمی داشت را به" بادکوبه" انجام داد. البته حاصل سه بازی فوتبالیست‌های آن موقع کشورمان، سه شکست پیاپی با نتایج 4 بر یک، 3 بر صفر و 2 بر صفر بود.

البته برگزاری مسابقات فوتبال در اواسط دهه 30 و در حدود سال‌ 1334 در قالبی متمرکز آغاز شد زیرا در آن زمان فوتبال ایران با ساختاری به نام لیگ یا مسابقات باشگاهی غریبه بود و فوتبال تنها در شکل مسابقات استانی و یا رقابت بین قهرمانان استان ها در سراسر کشور انجام می‌شد.

شاید یکی از قدیمی‌ترین مسابقاتی که در تاریخ فوتبال ایران به ثبت رسیده، دیدارهای متمرکزی بود که در سال 1339 شمسی برگزار و با قهرمانی شاهین آبادان همراه شد. این رقابت‌‎ها در 6 گروه برگزار شد و تیم های برتر هر گروه به دیدارهای پایانی راه یافتند اما چون اکثریت تیم‌های حاضر در این مسابقات منتخب استان‌ها بودند، نمی‌توان نام آن را رقابت‌های باشگاهی یا لیگ نهاد. دوسال بعد دارایی فاتح چنین تورنمنتی شد و در سال‌های 1346 و 1347 پاس در این مسابقات به مقام نخست دست یافت.

البته آمارنویسان فوتبال ایران، سال 1349 را آغاز فوتبال باشگاهی ایران می‌دانند، مسابقاتی که در زمان ریاست مصطفی مکری برای اولین بارجنبه رقابت‌های باشگاهی را به خود گرفت زیرا تمام تیم‌های حاضر درآن باشگاهی بودند. تاج یا همان استقلال پیشین قهرمان آن دوره نام گرفت ولی یک سال بعد پرسپولیس موفق به فتح این جام شد تا قهرمانان این مسابقات تیم‌های سرخابی تهران باشند.

تجربه برگزاری این مسابقات، توجه بیشترمردم به این رشته ورزشی، گسترش فوتبال در زمین‌های خاکی مناطق مختلف تهران و شهرهای دیگر و همچنین افزایش امکانات ابتدایی برای این ورزش در نقاط مختلف کشور، زمینه ایجاد مسابقات معتبری به نام تخت جمشید را در فوتبال ایران فراهم کرد.

این رقابت‌ها از سال 1352 بصورت رسمی آغاز شد تا فوتبال باشگاهی ایران وارد مرحله جدیدی از برنامه ریزی و انضباط اجرایی شود.

در مجموع در تاریخ فوتبال ایران از سال 1349 تا به امروز پرسپولیس با 14 قهرمانی (9 لیگ - 5 جام حذفی) سرآمد دیگر تیم‌هاست. استقلال با 13 قهرمانی (7 لیگ - 6 جام حذفی) و سپاهان 7 قهرمانی (4 لیگ - 3 جام حذفی) در رده‌های دوم و سوم قرار گرفته‌اند و تیم‌های پاس 5 قهرمانی (همگی در لیگ)، سایپا 4 قهرمانی ( 3 لیگ - یک جام حذفی)، ملوان 3 قهرمانی (همگی جام حذفی)، ذوب‌آهن اصفهان 2 قهرمان (همگی در جام حذفی)، صباباتری 2 قهرمانی (یک جام حذفی - یک جام در جام ایران) و شاهین اهواز، بهمن تهران، برق شیراز و فجرسپاسی همگی یک قهرمانی در جام حذفی عناوین بعدی را از آن خود کرده‌اند.

تاریخچه کامل قهرمانان ادوار مختلف رقابت‌های فوتبال لیگ، جام حذفی و جام درجام فوتبال ایران و اسامی آقایان گل‌های مختلف این مسابقات را در زیر ملاحظه می‌کنید:

لیگ منطقه‌ای

1349: تاج (استقلال) - آقای گل: حسین کلانی از پرسپولیس با 7 گل‌زده

1350: پرسپولیس تهران - آقای گل: حسین کلانی و صفر ایرانپاک هر دو از پرسپولیس با 11 گل‌زده

جام تخت جمشید

1352: پرسپولیس تهران - آقای گل: غلامحسین مظلومی از تاج (استقلال) با 15 گل‌زده

1353: تاج (استقلال) - آقای گل: غلامحسین مظلومی از تاج (استقلال) و عزیز اسپندار از ملوان بندرانزلی با 10 گل‌زده

1354: پرسپولیس تهران - آقای گل: نادر نورایی از هما با 18 گل‌زده

1355: پاس تهران - آقای گل: غلامحسین مظلومی از تاج (استقلال) با 19 گل‌زده

1356: پاس تهران - آقای گل: عزیز اسپندار از ملوان بندرانزلی با 16 گل‌زده

1357: این دوره به علت انقلاب شکوهمند اسلامی ناتمام ماند - آقای گل: حسین فرکی از پاس با 7 گل‌زده (تا پیش از لغو مسابقات)

لیگ قدس

1368-69: استقلال تهران - آقای گل: محمد احمدزاده از ملوان با 16 گل‌زده 

مسابقات جام آزادگان

1370: پاس تهران - آقای گل: فرشاد پیوس از پرسپولیس با 11 گل‌زده

1371: پاس تهران - آقای گل: جمشید شاه محمدی از کشاورز با 11 گل‌زده

1372: سایپا تهران - آقای گل: عباس سیمکانی از ذوب آهن با 17 گل‌زده

1374: سایپا تهران - آقای گل: فرشاد پیوس از پرسپولیس با 20 گل‌زده

75 - 1374: پرسپولیس - آقای گل: محمد مومنی از پلی اکریل اصفهان با 19 گل‌زده

76 - 1375: پرسپولیس - آقای گل: علی اصغر مدیرروستا از بهمن با 18 گل‌زده

77 - 1376: استقلال تهران - آقای گل: حسین خطیبی از شهرداری تبریز با 15 گل‌زده

78 - 1377: پرسپولیس - آقای گل: عبدالجلیل گل چشمه از ابومسلم و کورش برمک از تراکتورسازی با 11 گل‌زده

79 - 1378: پرسپولیس - آقای گل: مهند المهدی از صنعت نفت آبادان با 15 گل‌زده

80 - 1379:  استقلال تهران - آقای گل: رضا صاحبی از ذوب آهن اصفهان با 14 گل‌زده

مسابقات لیگ برتر

81 - 1380: پرسپولیس - آقای گل: غلامرضا عنایتی از ابومسلم با 17 گل‌زده

82 - 1381: سپاهان اصفهان - آقای گل: ادموند بزیک از سپاهان با 12 گل‌زده

83 - 1382: پاس تهران - آقای گل: علی دایی از پرسپولیس با 16 گل‌زده

84 - 1383: فولاد خوزستان - آقای گل: غلامرضا عنایتی از استقلال با 20 گل‌زده

85 - 1384: استقلال تهران - آقای گل: غلامرضا عنایتی از استقلال با 21 گل‌زده

86 - 1385: سایپا کرج - آقای گل: عرفان اولروم از ابومسلم و مهدی رجب‌زاده از ذوب آهن با 17 گل‌زده

87 - 1386: پرسپولیس - آقای گل: محسن خلیلی از پرسپولیس و هادی اصغری از راه آهن با 17 گل‌زده

88 - 1387: استقلال تهران - آقای گل: آرش برهانی از استقلال با 21 گل‌زده

89 - 1388: سپاهان اصفهان - آقای گل: عماد رضا از سپاهان با 19 گل‌زده

90 - 1389: سپاهان اصفهان - آقای گل: رضا نوروزی از فولادخوزستان با 24 گل

91 - 1390: سپاهان اصفهان - آقای گل: کریم انصاریفرد از سایپا با 21 گل

جام در جام ایران:

1386: فولاد خوزستان(قهرمان لیگ) صفر - صباباتری(قهرمان جام حذفی) 4

قهرمانان ادوار گذشته جام حذفی:

فصل 1355: ملوان بندرانزلی (پیروزی 4 بر یک برابر تراکتورسازی تبریز)

فصل 1356: استقلال تهران (پیروزی 2 بر صفر برابر همای تهران)

فصل 1365: ملوان بندرانزلی (پیروزی 2 بر صفر برابر خیبر خرم‌آباد)

فصل 1366: پرسپولیس تهران (پیروزی یک بر صفر برابر ملوان بندرانزلی)

فصل 1367: شاهین اهواز (برتری برابر ملوان در مجموع دو بازی رفت و برگشت با گل بیشتر زده در خانه حریف)

فصل 1369: ملوان بندرانزلی (پیروزی 6 بر 5 در ضربات پنالتی برابر استقلال تهران)

فصل 1370: پرسپولیس تهران (پیروزی 2 بر یک برابر ملوان بندرانزلی)

فصل 1372: سایپای تهران (برتری برابر جنوب اهواز در مجموع دو دیدار رفت و برگشت با گل بیشتر زده در خانه حریف)

فصل 1373: بهمن تهران (پیروزی 2 بر یک برابر تراکتورسازی تبریز در مجموع دو دیدار رفت و برگشت)

فصل 1374: استقلال تهران (پیروزی 5 بر یک برابر برق شیراز در مجموع دو دیدار رفت و برگشت)

فصل 1375: برق شیراز (پیروزی 3 بر صفر در ضربات پنالتی برابر بهمن تهران)

فصل 1377: پرسپولیس تهران (پیروزی 2 بر یک برابر استقلال تهران)

فصل 1378: استقلال تهران (پیروزی 3 بر یک برابر بهمن تهران)

فصل 1379: فجرسپاسی شیراز (پیروزی 3 بر یک برابر ذوب آهن اصفهان در مجموع دو دیدار رفت و برگشت)

فصل 81 - 1380: استقلال تهران (پیروزی 4 بر 3 برابر فجرسپاسی شیراز در مجموع دو دیدار رفت و برگشت)

فصل 82 - 1381: ذوب‌آهن اصفهان (برتری 6 بر5 درپنالتی‌ها مقابل فجرسپاسی پس از تساوی در دو بازی رفت و برگشت)

فصل 83 - 1382: سپاهان اصفهان (پیروزی 5 بر 2 در مجموع دو دیدار رفت و برگشت برابر استقلال تهران)

فصل 84 - 1383: صباباتری (پیروزی 4 بر 2 در ضربات پنالتی برابر ابومسلم پس از تساوی در دو دیدار رفت و برگشت)

فصل 85 - 1384: سپاهان (برتری 4 بر 2 در ضربات پنالتی برابر پرسپولیس پس از تساوی در دو بازی رفت و برگشت)

فصل 86 - 1385: سپاهان اصفهان (پیروزی 4 بر صفر مقابل صباباتری در مجموع دو دیدار رفت و برگشت)

فصل 87 - 1386: استقلال تهران (پیروزی 3 بر یک برابر پگاه گیلان در مجموع دو دیدار رفت و برگشت)    

فصل 88 - 1387: ذوب‌آهن اصفهان (پیروزی 5 بر 2 برابر راه‌آهن تهران در مجموع دو دیدار رفت و برگشت)

فصل 89 - 1388: پرسپولیس تهران (پیروزی 4 بر یک برابر گسترش فولاد تبریز در مجموع دو دیدار رفت و برگشت)

فصل 90 - 1389: پرسپولیس تهران (پیروزی 4 بر 3 برابر ملوان بندرانزلی در مجموع دو دیدار رفت و برگشت)

فصل 91 - 1390: استقلال تهران (پیروزی 3 بر صفر در ضربات پنالتی برابر شاهین بوشهر)

منبع : مهر