اضافه بار آهن یکی از شرایط جدی و مزمنی است که باید به درستی تشخیص و درمان شود. اگر درست تشخیص داده نشود، منجر به بیماری هموکروماتوزیس می‌شود و زندگی فرد را تهدید می‌کند.

از آنجا که از دست دادن خون به معنای از دست دادن آهن می‌باشد، لذا هموکروماتوزیس در زنان به دلیل خونریزی عادت ماهانه، کمتر از مردان اتفاق می‌افتد.

علل

- اکثر موارد هموکروماتوزیس، ژنتیکی می‌باشد

- اختلالات خونی

- هپاتیت مزمن که باعث افزایش مقدار جذب آهن می‌شود

- مصرف بیش از اندازه آهن (بیشتر به شکل مکمل)

علائم

علائم اولیه هموکروماتوزیس عبارتست از :

- خستگی

- کمبود انرژی

- ضعف

- کاهش وزن

- درد عضلانی

- درد شکمی

- توقف خونریزی ماهیانه

در مرحله بعدی، علائم زیر نمایان می‌شود:

- علائم نقصان غده جنسی

- ناراحتی در تنفس و تنگی نفس

اگر بازهم هموکروماتوزیس پیشرفت کند، دارای علائم زیر می‌شود:

- آرتریت

- نامنظم بودن عملکرد کبد

- عدم تحمل گلوکز

- تخریب پانکراس و ایجاد دیابت

- خستگی شدید

- کم کاری هیپوفیز

- کم کاری تیروئید

- هایپوگنادیسم

- کاردیومیوپاتی و آریتمی قلب

- سیروز کبدی

- سرطان کبد

- نارسایی قلبی

- پانکراتیت

- رنگدانه‌های پوست، خاکستری رنگ و یا برنزی

عوامل موثر بر پیشرفت بیماری هموکروماتوزیس

- افزایش مصرف آهن در رژیم غذایی

- مصرف الکل

- مصرف ویتامین C

- عفونت ها

- از دست دادن آهن از طریق خون دادن و یا عادت ماهانه

- عوامل محیط زیستی

عوامل خطر

- بزرگترین عامل خطر برای هموکروماتوزیس، ارثی می‌باشد.

- سابقه فامیلی و خانوادگی

- اصل و نسب: انگلیسی‌ها، اسکاندیناوی هلندی، آلمانی‌ها، ایرلندی‌ها و فرانسوی‌ها بیشتر در معرض خطر این بیماری قرار دارند.

- جنسیت: مردان نسبت به زنان بیشتر در معرض خطر قرار دارند. زنان به خاطر عادت ماهیانه و بارداری، کمتر به این بیماری دچار می‌شوند. اما این بیماری در زنان بعد از یائسگی و یا هیسترکتومی (برداشتن رحم با عمل جراحی)، افزایش می‌یابد.

تشخیص اضافه بار آهن

تشخیص این بیماری به سختی صورت می‌گیرد.

- با دو آزمایش خون می‌توان مقدار آهن موجود در بدن را اندازه گرفت: در حالت ناشتا، آزمایش ترانسفرین اشباع و آزمایش فریتین سرم.

- اگر یکی از خانواده شما دچار هموکروماتوزیس بود، به پزشکتان اطلاع دهید تا برای شما آزمایش ژنتیک را انجام دهد.

- بیوپسی کبد نیز یکی از راه های اندازه گیری آهن در کبد می‌باشد.

درمان

برای کاهش سطح آهن خون بیمار، معمولا از حجامت استفاده می‌شود. حجامت به سادگی خون را از بدن بیرون می‌برد.

هنگامی که این بیماری مشخص شد و بافت و یا اعضای بیمار دچار تخریب نشده بود، می توان با حجامت به زندگی معمولی برگشت.

در بیمارانی که تخریب در بافت و یا عضوی از بدن صورت گرفته است، می‌توانیم با استفاده از حجامت از پیشرفت هموکروماتوزیس و تخریب بیشتر بافت جلوگیری کنیم.

یکی از معمولی ترین درمان‌ها شامل: 1 تا 2 بار در هفته و به مقدار 500 میلی لیتر خون، حجامت می‌باشد.

حجامت تا زمانیکه خون اضافی در بدن موجود است، ادامه دارد.

مقدار آهن موجود در خون را در هر مرحله از درمان اندازه می‌گیرند.

طول درمان و مدت درمان بستگی به سن، جنس، دلیل برای تشخیص و شدت علائم دارد.

هنگامیکه سطح آهن خون، طبیعی و نرمال شود، حجامت را 3 تا 4 بار در سال و با توجه به علائم فرد، سطح هموگلوبین و فریتین انجام می‌دهند.

نکات تغذیه ای

- مصرف نکردن مکمل‌های آهن

- مصرف نکردن مواد غذایی دارای آهن، از قبیل انواع گوشت

- مصرف نکردن مواد غذایی دارای ویتامین C. این ویتامین به جذب بیشتر آهن کمک می‌کند.

- مصرف نکردن الکل

نکات ضروری درباره مکمل آهن

بدون مشورت پزشک، مکمل آهن را مصرف نکنید. هنگامی که آزمایش خون می‌دهید و پزشک می‌بیند که کمبود آهن دارید، در آن صورت به شما مکمل آهن تجویز می‌کند.