کم‌کاری تیروئید چه اثراتی دارد؟
غده تیرویید یک غده پروانه‌ای شکل در جلوی گردن (نای) است و هورمونی به نام تیروکسین تولید می‌کند. هورمون‌های تیروئید در رشد جسمی و عصبی، عملکرد طبیعی مغز، سیستم عصبی، حفظ دمای بدن و تولید انرژی و سوخت و ساز بدن تاثیر بسزایی دارند.
نقش اصلی غده تیرویید، تنظیم سوخت و ساز و عملکرد سلول‌های بدن از طریق ترشح هورمون‌های تیروئید به داخل خون است.
کم کاری غده تیروئید، در سنین 15 تا 40 سالگی شایع است و بیشتر در خانم‌ها بروز می‌کند.
علل کم‌کاری تیروئید
ویروس‌ها و میکروب‌های مختلفی در بروز آن نقش دارند، ولی کمبود ید می‌تواند در بروز این بیماری نقش اول را داشته باشد. کمبود ید در مناطق کوهستانی بیشتر دیده می‌شود. این مشکل با مصرف نمک‌های یددار رفع می‌شود.
علایم کم کاری تیروئید
در کم کاری تیرویید، ترشح هورمون های تیرویید کمتر از حد معمول است و منجر به بروز علایمی نظیر خستگی زودرس، ضعف، بی حالی، ریزش مو، یبوست، خشکی پوست، احساس سرما، اختلالات قاعدگی و افزایش وزن در حد 3 تا 5 کیلوگرم می‌شود.
کم کاری تیرویید موجب پایین آمدن سطح هورمون تیروئید و کاهش سروتونین و در نتیجه منجر به بروز افسردگی می‌شود.
به طور کلی علائم کم کاری تیروئید عبارت است از: کم شدن تحمل به سرما، کم شدن اشتها، درد قفسه سینه، موی خشن یا با رشد کند، نامنظم بودن ضربان قلب، افزایش وزن یا لاغری شدید، بی‌حالی، خواب‌آلودگی یا بی‌خوابی، اختلال روانی، افسردگی، روان‌پریشی یا ضعیف شدن حافظه، تجمع مایع در بدن (خصوصا در اطراف چشم‌ها)، حالت خمودگی در صورت و پایین افتادگی پلک‌ها، خشن شدن پوست، کم شدن تحمل به داروها، کم شدن میل جنسی و ناباروری، اختلالات قاعدگی، کم‌خونی، کرختی یا گزگز دست‌ها و پاها، کلفت یا خشن شدن صدا.
مشکلات ناشی از کم کاری تیروئید
- کم کاری یا پرکاری تیروئید می‌توانند تاثیر مستقیمی بر ایجاد زخم معده داشته باشند.
- کم کاری تیروئید ممکن است باعث یبوست شود.
- بیماری‌های تیروئیدی می‌تواند باعث سیاهی زیر چشم شود.
- کم کاری تیروئید موجب خشکی پوست و ناخن شود.
- کم‌کاری غده تیروئید موجب بی اشتهایی می‌شود.
- کم‌کاری تیروئید، گرچه علت افزایش وزن نیست، ولی سوخت وساز بدن را کند کرده و باعث ذخیره شدن کالری به‌صورت چربی می‌شود.
- مشکلات غده تیروئید می‌تواند باعث تهوع شود.
- مشکل تعریق زیاد که در سنین بالاتر بروز می‌کند، می‌تواند به دلیل ترشحات غده هیپوفیز و تیروئید ایجاد شود.
- بیماری تیروئید، هم پرکاری و هم کاری کاری آن می‌تواند ایجاد خارش کند.
- کم کاری تـیروئید باعث قاشقی شکل شدن ناخن می شود.
- کم کاری تیروئید موجب پر مویی می‌گردد.
- زنانی که به عارضه کم کاری تیروئید مبتلا هستند، میزان خطر ابتلا به سرطان کبد در آنان بیش از دیگر زنان است. این یافته در مردان صدق نمی‌کند.
عوارض داروهای کم کاری تیروئید
تپش قلب، لرزش دست‌ها، اسهال و عادت‌ماهیانه‌های نامنظم از عوارض جانبی این داروهاست.
در صورت مصرف همزمان این داروها و داروهای ضددیابت، حتماً با پزشک مشورت کنید.
این داروها ممکن است به بیماری قلبی یا افزایش فشار خون منجر شوند.
مصرف داروی لووتیروکسین، با افزایش خطر شکستگی‌های استخوانی در سالمندان رابطه دارد.
لووتیروکسین، دارویی برای درمان کم کاری تیروئید
لووتیروکسین معمولاً روزی یک بار با شکم خالی خورده می‌شود. مهم است که هر روز ساعت معینی مصرف شود.
معمولاً بهتر است، ناشتا خورده شود تا بعداً فراموش نشود.
این دارو می‌تواند بی خوابی ایجاد کند، لذا مصرفش در صبح بهتر است.
هیچگاه بیشتر از مقدار تجویز شده مصرف نکنید.
اگر یک نوبت را فراموش کردید، به محض این که آن را به یاد آوردید مصرفش کنید. البته اگر تقریباً موقع نوبت بعدی مصرف دارو رسیده است، نوبت فراموش شده را رها کرده، به برنامه منظم دارویی‌تان بازگردید.
مقدار دارو را دو برابر نکنید. اگر دو نوبت یا بیشتر را فراموش کردید، برای تعیین یک برنامه جدید با پزشکتان مشورت کنید.
مواد غذایی بیماران مبتلا به کم کاری تیروئید
کمبود ید، یکی از عوامل ایجاد بیماری تیروئید می‌باشد. بهترین منابع تامین ید مورد نیاز بدن، غذاهای دریایی به خصوص ماهی‌هایی که در آب شور زندگی می‌کنند، هستند. هر فرد سالم روزانه به 150 میکروگرم ید نیاز دارد.
دریافت ناکافی سلنیوم نیز منجر به پیشرفت کم کاری تیروئید می‌شود. در واقع کمبود سلنیوم مشکلی است که در اختلالات تیروئیدی اغلب نادیده گرفته می‌شود. در حالی که نقش این عنصر در کنترل فعالیت‌های تیروئید به اندازه عنصر ید مهم است.
بهتر است بیماران مبتلا به کم کاری تیروئید، انواع کلم و شلغم را که مانع از جذب ید می‌شوند، کمتر مصرف کنند.
افراد حتماً از نمک تصفیه شده یددار استفاده کنند و از مصرف نمک‌هایی که به صورت فله‌ای در بسته‌بندی‌های غیراستاندارد در مغازه‌ها به فروش می‌رسد، خودداری کنند.
فرآوری: مریم سجادپور
بخش سلامت تبیان
منابع :
باشگاه خبرنگاران جوان - دکتر عبدالهی، متخصص غدد
آفتاب - معصومه افسری، کارشناس اداره سلامت روان وزارت بهداشت
پزشکان بدون مرز - دکترمهدی سالک، متخصص غدد و متابولیسم
پزشکان ایران - دکتر فروزان صالحی، کارشناس مسئول اداره بهبود تغذیه جامعه
مطالب مرتبط:
نگذارید نوزادتان عقب مانده شود
از اختلالات تیروئید بیشتر بدانیم
