بیماری شیزوفرنی چیست؟

شیزوفرنی (schizophrenia) یک نوع بیماری روحی است که در آن فکر تخریب می شود و برداشت انسان از واقعیت غیرعادی می گردد.

شیزوفرنی فقط مغز را گرفتار نمی‌کند، بلکه در این بیماری مقادیر غیرطبیعی از پروتئین‌های خاص در سایر قسمت‌های بدن نیز مشاهده می‌شود. پژوهش ها نشان می‌دهد 40 درصد از تغییرات شیمیایی در مغز بیماران شیزوفرنی، در سایر بخش‌های بدن آنها نیز بروز می‌کند.

شیزوفرنی در مردان، بیشتر در سنین 10 تا 20 سالگی رخ می دهد. در زنان، شروع شیزوفرنی در سنین 20 ، یا اوایل 30 سالگی است.

علل

علت اصلی شیزوفرنی هنوز ناشناخته مانده است. می توان گفت که عامل ژنتیکی در شیزوفرنی نقش دارد. ساختار شیمیایی غیرعادی مغز نیز ممکن است به ایجاد بیماری کمک کند.

علائم

سوء ظن به اینکه مورد آزار واقع شده یا بر علیه او توطئه چینی شده است.

توهمات عجیب: اعتقاد به اینکه افراد مریخی، مغز او را کنترل می کنند.

توهم بینایی شنیداری: دیدن یا شنیدن چیزهایی که واقعیت ندارند.

ناسازگاری

بی احساس بودن

اشکال در عملکرد کار یا موقعیت های اجتماعی

انزوای اجتماعی

دست و پا چلفتی

داشتن رفتارهای مختلف: ممکن است بسیار مشوش یا پریشان باشد، یا بی حرکت و یا در بسیاری از مواقع رفتار عادی داشته باشد.

طبقه بندی علائم شیزوفرنی

1- علائم منفی : در شروع بیماری رخ می دهد و شخص فکر نمی کند که به درمان احتیاج دارد. علائم منفی عموماً همراه با تخریب آرام عملکرد است که منجر به فعالیت اجتماعی کمتر می شود و شامل موارد زیر است:

- احساسات کند (فقدان ابراز)

- احساسات نامناسب (خندیدن به هنگام مشاهده صحنه های خطرناک)

- تغییر در کلام (صحبت کردن به صورت یکنواخت و کند)

2- علائم مثبت : این موارد مثبت نامیده می شوند، چون به رفتاری اشاره می کنند که به شخصیت فرد افزوده می شود:

- توهم بینایی شنیداری: شایع ترین توهم در شیزوفرنی شنیدن اصوات است. ممکن است بیمار با صداهایی صحبت کند که هیچکس دیگر نمی شنود و یا حس کند که آن صداها راهنمایی هایی به او می کنند.

- توهم در افکار: عقاید شخصی سرسختانه ای هستند که در واقعیت وجود ندارند.

3- علائم شناختی : این علائم نافذتر از علائم مثبت و منفی هستند و شامل موارد زیر می باشند:

- اشکال در فهم اطلاعات ورودی به مغز

- اشکال در توجه

- مشکلات حافظه ای

تشخیص

بررسی سابقه پزشکی

بررسی سابقه خانوادگی

بررسی جسمی توسط پزشک

آزمایش خون و ادرار، برای تشخیص اینکه داروها، مواد مخدر یا یک بیماری جسمی سبب بروز علائم شیزوفرنی نباشد.

با استفاده از  MRI (ام آر آی) می‌توان شیزوفرنی را در مراحل اولیه تشخیص داد.

اشتباهات درباره شیزوفرنی

- شیزوفرنی با چند شخصیتی بودن یکسان نیست. چند شخصیتی بودن یک اختلال جداگانه و نادر می باشد.

- با وجود آنکه برخی افراد دارای شیزوفرنی، گرایش های خشونت آمیزی دارند، بیشتر آنها چنین رفتاری ندارند و خیلی از آنها به داخل خود فرومی روند.

- هر کسی که رفتار بدبینانه دارد، شیزوفرنی ندارد. برخی افراد اختلال شخصیتی بدبینی دارند و آن عبارتست از بدبینی یا بی اعتمادی به دیگران، بدون دیگر ویژگی های شیزوفرنی.

- هرکسی که صداهایی می شنود، دارای شیزوفرنی نیست. افراد دارای افسردگی ممکن است صداهایی بشنوند. شنیدن صداها، ممکن است ناشی از یک بیماری جسمی یا از اثرات دارو باشد.

- برخی بیماری های مغزی، شبیه شیزوفرنی می باشند؛ مثل افسردگی، اختلال دو قطبی، جنون (psychoses)  و استفاده از الکل یا مواد مخدر دیگر.

-  برخی بیماری های جسمی، موجب علائم جنون آمیز شود؛ از قبیل: عفونت ها، سرطان ها، اختلالات سیستم عصبی، اختلالات تیروئیدی و اختلالات سیستم ایمنی.

- عوارض جانبی برخی داروها می تواند جنون را به وجود آورد.

استفاده از مواد مخدر و شیزوفرنی

استفاده از مواد مخدر در افراد دارای شیزوفرنی شایع تر است. نیکوتین (سیگار) شایع ترین ماده مخدر مورد استفاده در افراد دارای شیزوفرنی است.

برخی از مواد مخدر از قبیل: آمفتامین، کوکائین و ماری جوانا، می توانند علائم شیزوفرنی را بدتر کنند.

مواد مخدر با داروهای شیزوفرنی تداخل دارند.

درمان دارویی

داروهای ضد جنون، اساس درمان را تشکیل می دهند.

درمان های غیردارویی

- درمان فردی: درمانگر به شخص بیمار کمک می کند نحوه برخورد با افکار و شرایط ایجاد کننده اضطراب را یاد بگیرد و خطر عود بیماری را کاهش دهد. بدین ترتیب الگوهای منفی افکار و رفتار را تحت کنترل قرار می دهد. متخصص درمان شناسی می تواند به بیمار کمک کند تا از برنامه دارویی خود پیروی کند.

- درمان خانوادگی: برای بیماران مبتلا به شیزوفرنی، پذیرفته شدن در جمع خانواده و دوستان از اهمیت زیادی برخوردار است. اگر اعضای خانواده، بیماری و شرایط ایجاد کننده اضطراب را درک کنند و به فرد کمک کنند تا به برنامه داروی خود عمل کند، در این صورت شانس بیشتری برای پیشرفت خواهد داشت.

- جلسات روان درمانی : در این جلسات بیمار می آموزد فشارهای روحی خود را كاهش دهد،‌ ارتباطات اجتماعی خود را تقویت كند و تنش‌های خود را كنترل كند. همچنین با علائم عود احتمالی این بیماری مانند عصبانیت و اختلال در خواب آشنا می شود.

- توانبخشی: آموزش مهارت های اجتماعی و شغلی لازم برای زندگی مستقل، بخش مهمی از درمان می باشد. افراد شیزوفرنی که به آنها کمک می شود تا شغلی پیدا کنند و شغلشان را حفظ کنند، بهبود بیشتری در علائم خود دارند.

- گروه های حمایتی : گروه های حمایتی شامل متخصصین مراقبت های بهداشتی، خانواده، دوستان و محلی برای عبادات مذهبی است.

- درمان با استفاده از یک پروتئین مغزی : از طریق بالا بردن میزان یک پروتئین مغزی خاص ممکن است بتوان شیزوفرنی را درمان کرد. زمانی که یک نوع گیرنده مغزی موسوم به گیرنده کاینیت، یک سیگنال شیمیایی دریافت می‌کند، پروتئین کوچکی به نام سومو به آن متصل می‌شود. سومو، گیرنده کاینیت را از سیناپس جذب کرده و مانع از دریافت اطلاعات از دیگر سلول ها می‌شود، از این رو حساسیت سلول کاهش می‌یابد.

فرآوری:مریم سجادپور

بخش سلامت تبیان

محیا نیوز - دکتر نازنین دریاباری

سلامت نیوز

پزشکان بدون مرز