مشکل انسداد بینی

بیمار مبتلا به انسداد بینی هنگام خواب به دلیل باز بودن دهان، اکسیژن کافی را نمی‌تواند دریافت کند، لذا در طول روز خواب‌آلوده و بی‌حوصله است.

انسداد بینی به طور کلی می‌تواند علامت مهم بسیاری از مشکلات فرد باشد و از طرفی بیماری‌های مختلفی می‌تواند موجب انسداد بینی شود.

انسداد بینی به دو نوع حاد و مزمن تقسیم می‌شود.عواملی مانند عفونت‌های ویروسی و سرماخوردگی می‌تواند موجب انسداد بینی حاد شوند، اما در انسداد بینی طولانی مدت یا مزمن فرد از همه اعمال فیزیولوژیک بینی محروم می‌شود و تنفس طبیعی نخواهد داشت، طوری که همیشه با دهان باز نفس می‌کشد.

مهم‌ترین عمل بینی، تنفس است

مهم‌ترین عملکرد بینی، تنفس است، بدین معنی که اگر تنفس از راه بینی مختل شود، اکسیژن خون کمتر از حد طبیعی خواهد بود.

مکانیسم‌های متعددی برای کاهش اکسیژن در اثر انسداد بینی شرح داده شده است که از جمله آنها می‌توان به کاهش تبادل آلوئولی ریه در تنفس دهانی، کاهش فید بک ناشی از تماس جریان هوا با سطوح مخاطی بینی و مستعد شدن بیمار به حملات متعدد آپنه خواب اشاره کرد.

مقاومت داخل بینی یک مقاومت متغیر است. شرایط محیط و سیستم سمپاتیک و پاراسمپاتیک همان گونه که پیوسته بر روی قلب انسان تاثیر می‌گذارند، بر روی بینی نیز دارای تاثیری همیشگی هستند، طوری که بینی و شرایط مقاومت داخل بینی طی 24 ساعت در حال تغییر و تحول است.

در بعضی افراد سیکل بینی وجود دارد و یک طرف بینی پرخون‌تر از طرف مقابل است، یعنی یک طرف بینی از طرف دیگر گرفته‌تر است ولی برآیند تنفس از راه بینی، طبیعی است. 80 درصد افراد به طور طبیعی این سیکل بینی را دارند.

عوامل متعدد عصبی و هورمونی از طریق سیستم سمپاتیک و پاراسمپاتیک بینی را تحت تأثیر قرار می‌دهند؛ مثلاً حالت ترس و وحشت با تحریک سمپاتیک موجب انقباض عروق مخاطی بینی و باز شدن بینی می‌شود. خشم، اضطراب و افسردگی با تحریک پاراسمپاتیک موجب پرخونی و اتساع بافت‌های بینی می‌شود. هورمون‌ها هم همین‌طورتاثیر می‌گذارند.

سایر اعمال بینی

مرطوب کردن هوای ورودی :‌

هوا طی عبور از مجرای بینی از رطوبت اشباع می‌شود. تنفس دهانی باعث خشک شدن مجاری تحتانی تنفسی و ایجاد برونشیت و عفونت‌های مکرر راه‌های تنفسی تحتانی می‌شود.

تنظیم دمای هوا:

بینی در مواجهه با هوای سرد، مقاومت خود را با پرخونی نسوج افزایش می‌دهد تا هوای ورودی گرم شود و اگر هوای ورودی تا 25 درجه اختلاف دما داشته باشد، این اختلاف را به 1 درجه می‌رساند.

فیلتراسیون:

یعنی تمام ذرات ورودی هوا به ریه نمی‌رسند. ذرات در مژک‌های مخاطی بینی به دام می‌افتند و از طریق ورود به حلق بلعیده می‌شوند.

حفاظت:

به علت وجود لیزوزیم و سایر عوامل دفاعی، بسیاری از باکتری‌ها و ویروس‌ها در حفره بینی از بین می‌روند.

واکنش عطسه، بویایی و تکلم هم از اعمال دیگر بینی است.

مشکلات ناشی از انسداد بینی

فردی که انسداد بینی دارد از همه فواید بالا محروم است و در طی خواب به دلیل باز بودن دهان، اکسیژن کافی را نمی‌تواند دریافت کند لذا در طول روز خواب‌آلوده و بی‌حوصله می‌شود، چرا که شب خواب راحتی نداشته است.

تنفس با دهان باز موجب می‌شود دستگاه تنفسی بدن مستعد ابتلا به عفونت شود. از طرفی هم این موضوع موجب پوسیدگی دندان‌ها می‌شود، چرا که رطوبت دهان از بین می‌رود و حنجره و دهان خشک می‌شوند.

بیمارانی هستند که خودشان نمی‌دانند دچار انسداد بینی هستند، چرا که در طور روز مشکل خاصی ندارند، اما در طی شب تا صبح با دهان باز نفس می‌کشند.

در کودکان، در سن رشد انسداد بینی موجب اختلال در رشد فک و صورت و جفت‌شدن دندان‌ها به هم و در نهایت جفت نشدن کام می‌شود. صورت این افراد کشیده است و قسمت میانی آن درازتر نشان داده می‌شود.

تشخیص انسداد بینی

برای بررسی دقیق انسداد بینی نیاز به معاینه کل مسیر تنفس بینی با آندوسکوپ است و هر عاملی مانند انحراف تیغه بینی و بزرگی شاخک‌های بینی یا پولیپ بینی می‌تواند موجب انسداد شود.

تست‌هایی مانند راینومتریک نیز که مقاومت مسیر بینی و قطر آن را اندازه‌گیری می‌کند، برای تشخیص انسداد بینی مهم است.

درمان انسداد بینی

بیش از 90 درصد انسدادهای بینی بر اثر آلرژی حاد و مزمن، سینوزیت، پولیپ بینی، بزرگی شاخک بینی و انحراف تیغه بینی به وجود می‌آید. لذا درمان انسداد بینی بر حسب علت آن متغیر است، به طوری که بیماران مبتلا به سینوزیت مزمن و پولیپ بینی، در صورت جواب ندادن به دارو، باید جراحی آندوسکوپی شوند.

بیماران مبتلا به انحراف تیغه بینی با جراحی اصلاح می‌شوند و افرادی که آلرژی دارند دارو دریافت می‌کنند.

همچنین رفع بزرگی شاخک‌های بینی، با دارو و در نهایت جراحی درمان‌پذیر است.

انسداد بینی در هر سنی باید درمان شود، در بچه‌ها شایع‌ترین علت آن بزرگی لوزه سوم است که با جراحی قابل درمان است.

فرآوری : زهره لطیفی

بخش سلامت تبیان

سایت دکتر محسن نراقی ، راینولوژیست و رئیس مرکز تحقیقات راینولوژی ایران

سایت شفا