تغذیه با شیر مادر و روند تکامل دندان و فک کودک
از نظر علم تغذیه، این موضوع به اثبات رسیده که شیر مادر فواید فراوانی برای نوزاد دارد و به همه مادران توصیه می شود در صورت امکان، حتما از شیر خودشان به کودک بدهند و بی جهت شیشه شیر را جایگزین شیر خودشان نکنند. فدراسیون ارتودنتیست های فرانسه طی گزارشی اعلام کرد که شیر مادر نه تنها از بروز آلرژی و عفونت های روده‌ای - گوارشی و بروز اضافه وزن جلوگیری می کند بلکه سبب رشد زیبا و منظم صورت نوزادان نیز می شود.
نوزاد پس از تولد با گرفتن پستان مادر می آموزد که زبان و فک پایین خود را پیش آورد و با انرژی تمام در حالی که تمامی ماهیچه های زبان، گونه، لب و فک درگیر است، شیر را بمکد. از آنجا که در هنگام تولد در تمامی نوزادان فک به طور کامل رشد نکرده است، مکیدن شیر از پستان مادر به رشد فک و همچنین تناسب دندان هایی که در آینده رشد خواهند کرد، کمک می کند. برای آگاهی یافتن بیشتر در این زمینه آقای دکتر جعفری، عضو هیات علمی دانشکده دندانپزشکی دانشگاه تهران توضیحات بیشتری ارایه داده‌اند:
شیر خوردن از پستان مادر برای تکامل دندان ها و فک مفید است. هنگام شیر خوردن از پستان مادر، عضلات بیشتری برای گرفتن شیر در مقایسه با خوردن شیر از شیشه به کار گرفته می شود.
هنگام شیر خوردن از پستان مادر، کودک میزانی بیش تر از نوک پستان را داخل دهان می کند، فک به سمت بالا و پایین حرکت می کند و پستان را با تمام قوا برای خروج شیر فشار می دهد.
برای دستیابی کامل کودک به این هدف، عضلات کودک، فعالیت شیردوشی را انجام می دهند. این عمل موجب فرم گرفتن مناسب فک ها شده و دندان هایی سالم با قرار گرفتن در مسیر رویشی درست و بدون انحراف انتظار می رود.
یکی از عواملی که موجب بروز دندان های غیر طبیعی شده و کودکان را به سوی درمان های ارتودنسی و یا گفتار درمانی هدایت می کند، الگوی تغذیه‌ای غیر طبیعی است که تحت عنوان " تانگ تراست ( Tongue trust ) " شناخته می شود. این مشکل در میان کودکانی که از طریق شیشه تغذیه می کنند، شایع تر است و اغلب در میان کسانی که از پستان تغذیه می کنند، دیده نمی شود زیرا در تغذیه با پستان، زبان برای گرفتن شیر تلاش می کند و در تغذیه با شیشه زبان برای توقف و به اندازه نیاز شیر آمدن، فعالیت می کند، یعنی در کودکی که با پستان مادر تغذیه می شود، لثه ها و فک پایین با نیروی بیشتری برای گرفتن شیر فعالیت می کنند، در حالی که کودکی که با شیشه تغذیه می شود، مجبور نیست فک هایش را با انرژی بیشتری به کار گیرد زیرا با مکیدن ساده نیز یک جریان سریع شیر را خواهد داشت.
در حقیقت شیر اغلب خیلی آزادانه تر سرازیر می شود و کودک مجبور نیست که یاد بگیرد چگونه خودش را برای دریافت غذا سازگار کند.
دلیل دیگر این است که کودکانی که از پستان تغذیه می کنند، بیش از نیازشان پستان را می مکند و لذا تمایل کمتری به این که انگشتان را بمکند، دارند. اما کودکانی که از شیشه تغذیه می شوند مجبورند مکیدن سر شیشه را، به دلیل ورود هوا، سریع تر قطع کنند، در حالی که در مورد پستان مادر، چنین نیست.
البته از موارد فوق نباید چنین برداشت شود که همه کودکانی که از شیشه، استفاده می کنند به مشکلات دندانی فکی مبتلا می شوند بلکه باید به یاد داشت که تغذیه از پستان مادر، نسبت به شیشه ی شیر، تکامل بهتری به فک و دندان ها می دهد.
مادران چگونه باید به کودک شیر بدهند؟
- در جایی راحت بنشینید، به طوری که کمر شما صاف باشد و به جایی تکیه داده باشید.
- اگر لازم است زانو های تان را خم کنید ولی ترجیحا پا های تان را دراز کنید تا برای گرفتن نوزاد مجبور نباشید به ماهیچه های پا فشار آورید.
- از بالشتک برای نگه داشتن نوزاد تان استفاده کنید تا فشار زیادی به دست تان نیاید اما وقتی به شیردهی عادت کردید، می توانید آن را کنار بگذارید.
- برای آن که نوزاد درست شیر بنوشد، باید قسمت زیادی از پستان را درون دهان ببرد. لب پایینی و زبان باید با پستان در تماس باشد و تمامی قسمت پایینی نوک رنگی پستان در دهان قرار داشته باشد.
- از آنجا که نوک پستان به این ترتیب در ته دهان نوزاد قرار دارد، پس زبان تماسی با نوک آن نداشته و سبب آزار مادر نمی شود.
- به محض آن که دیدید فک پایین نوزاد شما حرکات کوچکی دارد، به این معنی است که او گرسنه و آماده شیر نوشیدن است.
چند تحقیق جالب
نکته جالبی که تا کنون بسیاری از دندانپزشکان به آن توجه کرده‌اند، این است که سر پستانک شیشه شیر سفت تر از نوک پستان است. سختی آن در حین مک زدن سبب می شود حالت فک از شکل صحیح U خارج شده و به V شباهت پیدا کند. محققان موسسه Labbock et Hendershot در سال 1987 این موضوع را در میان 9698 کودک مورد بررسی قرار دادند. 32 درصد کودکانی که کمتر از 3 ماه و 15/9 درصد کودکانی که کمتر از 12 ماه شیر نوشیده بودند، مشکل فک V شکل داشتند.
بررسی ها نشان داد این میزان در میان کودکانی که از شیشه، شیر خورده‌اند 1/84 مرتبه بیشتر است. پیش از آن در سال 1973، تحقیقات آکادمی ارتودنتیست های آمریکا اعلام کرده بود 89 درصد کودکان 12 تا 17 ساله آمریکا دچار مشکلات فرمی فک هستند که اکثر آنان یا با شیشه شیر نوشیده‌اند یا مدت بسیار کمی شیر مادر خورده اند یا بعد از آن عادت زیادی به مکیدن انگشت داشته اند.
بررسی جمجمه یک زن هندی مربوط به قرون وسطی
برایان پالمر، دندانپزشکی 27 ساله برای تحقیقات بیشتر در رابطه با هارمونی صورت و ارتباط آن با نوشیدن شیر از پستان مادر تصمیم گرفت، جمجمه یک زن هندی مربوط به قرون وسطی را با جمجمه انسان های کنونی مقایسه کند. فک این انسان قرون وسطی کاملا U شکل بود، جمجمه ای گرد و دندان هایی مرتب داشت اما جمجمه های کنونی فکی V شکل با دندان هایی نامرتب دارند. بررسی ها نشان داده است دلیل نا فرمی فک و جمجمه در عصر حاضر کاهش شیردهی از طریق پستان به نوزادان و رواج شیردهی از طریق شیشه است. متاسفانه شکل فک به صورت ارثی به نسل بعد منتقل می شود.
* مطالب مرتبط:
مشکلات مادر در دادن شیر به نوزاد
قبل از یك سالگی، نباید به کودک شیر گاو بدهید
چرا شیر دادن مادر در سال دوم زندگی كودك ضروری است؟
سئوالاتی که در مورد تغذیه با شیر مادر مطرح می شوند
باورهای غلط در مورد تغذیه با شیر مادر
فواید شیر مادر برای نوزاد و مادر
معرفی پایگاه ها و کتاب های مربوط به تغذیه نوزاد با شیر مادر
بخش تغذیه و سلامت تبیان
