اوقات روز را چگونه بايد تقسيم کرد؟

مروري بر برخي سخنان امام موسي کاظم (عليه السلام) براي سامان دادن به يک زندگي اسلامي.

آن حضرت درباره عقل و خرد و آثار آن، مطالبي بر اساس آيات قرآن، به يکي از شاگردان خود به نام «هشام» آموخت که از مجموعه آن‌ها از سي فراز تشکيل مي‌شود، که در يکي از فرازهاي آن اين چنين آمده است:

- «اي هشام، براي هر چيزي راهنمايي است و راهنماي عقل انديشيدن است و راهنماي انديشيدن نيز خاموشي است و براي هر چيزي مرکبي است و مرکب عقل تواضع و فروتني است، براي ناداني تو همين بس که کاري انجام دهي که از آن نهي شده‌اي».

- «بهترين بخشش‌ها، ياري مظلوم است».

- «هميشه حق بگوئيد گرچه به زيان شما باشد».

- «کمک کردن به ناتوان بهترين صدقه است».

- «مهرورزي و دوستي با مردم، نصف عقل است».

- «نماز نافله راه نزديک شدن هر مومني به خداوند است».

- «با ستمگر سخت‌گير باش تا حق ستمديده را از او بگيري».

- «هر که مي‌خواهد که قوي‌ترين مردم باشد بر خدا توکل نمايد».

- «کسي که بريز و بپاش و اسراف کند، نعمت او از بين مي‌رود».

- «از شوخي [بي‌مورد] بپرهيز، زيرا که شوخي، نور ايمان تو را مي‌برد».

- «هرگاه پيشوا و زمامدار پاکي يافتيد خدا را بر اين نعمت شکر گزاريد».

- «چيزي نيست که چشمانت آن را بنگرد، مگر آن که در آن پند و اندرزي است».

- «مؤمن همانند دو کفه ترازوست، هرگاه به ايمانش افزوده گردد، بلايش افزوده شود».

- «هر که خشم خود را از مردم باز دارد، خداوند عذاب روز قيامت را از او باز مي‌دارد».

- «از کبر و خودخواهي بپرهيز، که هر کسي در دلش به اندازه دانه‌اي کبر باشد، داخل بهشت نمي‌شود».

 «از خدا بترس و حق را بگو، اگرچه نابودي تو در آن باشد. زيرا که در واقع، نجات تو در آن است».

- «امانتداري و راستگويي، سبب جلب رزق و روزي‌اند و خيانت و دروغگويي، سبب جلب فقر و دورويي».

- «کسي که دو روزش مساوي باشد، مغبون است، و کسي که دومين روزش، بدتر از روز اولش باشد ملعون است».

- «همانا واجب‌ترين حق برادرت بر تو آن است که چيزي را که سبب نفع دنيا و آخرت اوست، از او پنهان و پوشيده نداري».

- «همانا خداوند بهشت را بر هر هرزه‌گو کم حيا که باکي ندارد که چه مي‌گويد و يا به او چه گويند حرام گردانيده است».

- «عمل اندک از انسان عالم و آگاه، چند برابر پذيرفته شود و عمل بسيار از هواپرستان و نادانان پذيرفته نشود».

- «کسي که عاقل باشد، به آنچه از مال که زندگي‌اش را کفايت کند قناعت مي‌کند و کسي که به همين اندازه قناعت کند، از ديگران بي‌نياز است».

کسي که جوانمردي ندارد ، دين ندارد !

- «هر که به برادران و افراد خاندانش نيکي کند عمرش طولاني مي‌گردد».

- «دنيا همانند مار نرم و زيبا است ولي در درونش سم کشنده‌اي نهفته است».

- «هرگاه مردم گناهان تازه‌اي کنند که قبلا انجامشان نمي‌دادند، خداوند بلاهايي تازه به آن‌ها دهد که به حساب نمي‌آوردند».

- «همانا براي خداوند بر مردم دو حجت است، حجت آشکار و حجت پنهان، حجت آشکار» رسولان و پيامبران و امامان «و» حجت پنهاني «عقول مردمان است».

- «کسي که جوانمردي ندارد، دين ندارد و هر که عقل ندارد، جوانمردي ندارد. به راستي که با ارزش‌ترين مردم کسي است که دنيا را براي خود مقامي نداند، بدانيد که بهاي تن شما مردم، جز بهشت نيست، آن را جز بدان مفروشيد».

- «هر که خود را از آبروريزي مردم نگهدارد، خدا در روز قيامت از لغزشش مي‌گذرد و هر که خشم خود را از مردم باز دارد، خداوند در روز قيامت خشمش را از او باز دارد».

- «کم گويي، حکمت بزرگي است، بر شما باد به خموشي که شيوه‌اي نيکو و سبک بار و سبب تخفيف گناه است».

- «بهترين چيزي که به وسيله آن بنده به خداوند تقرب مي‌جويد، بعد از شناختن او، نماز و نيکي به پدر و مادر و ترک حسد و خودبيني و به خود باليدن است»

- «همانا که عاقل دروغ نمي‌گويد، گرچه طبق ميل و خواسته او باشد».

شبانه روزتان را برنامه ريزي کنيد !

- «بکوشيد که اوقات شبانه روز شما چهار قسمت باشد:

ـ قسمتي براي مناجات با خدا؛

ـ قسمتي براي تهيه معاش؛

ـ قسمتي براي معاشرت با به رادان و افراد مورد اعتماد که عيب‌هاي شما را به شما مي‌فهمانند و در دل به شما اخلاص مي‌ورزند؛

ـ و قسمتي را هم که در آن خلوت مي‌کنيد براي درک لذت‌هاي حلال [و تفريحات سالم] و به وسيله انجام اين قسمت است که بر انجام وظايف آن سه قسمت ديگر توانا مي‌شويد».

- «همنشيني با اهل دين، شرف دنيا و آخرت است و مشورت با خردمند خيرخواه، يمن و برکت و رشد و توفيق از جانب خداست، چون خردمند خيرخواه به تو نظري داد، مبادا مخالفت کني که مخالفتش هلاکت بار است».

- «از طمع بپرهيز و بر تو باد به نااميدي از آنچه در دست مردم است، طمع را از مخلوقين قطع کن که طمع، کليد خواري است، طمع، عقل را مي‌ربايد و مردانگي را نابود کند و آبرو را مي‌آلايد و دانش را از بين مي‌برد. بر تو باد که به پروردگارت پناه بري و بر او توکل کني».

اصلاح وگذشت را فراموش نکنيم !

- «ندا کننده‌اي در روز قيامت ندا مي‌کند: آگاه باشيد، هر که را بر خدا مزدي است برخيزد، و برنمي‌خيزد، مگر کسي که گذشت کرده و اصلاح بين مردم نموده باشد، پس پاداش چنين کسي با خدا خواهد بود».

- «در دين خدا به دنبال فهم عميق باشيد، زيرا که فهم عميق دين، کليد بصيرت، بينايي، کمال عبادت، سبب تحصيل درجات بلند، مراتب بزرگ در امور دين و دنياست و برتري فقيه بر عابد، مانند برتري آفتاب است بر کواکب و کسي که در دينش فهم عميق نجويد، خداوند هيچ عملي را از او نپسندد».

بهترين عبادات ، انتظار فرج است !

- «براي خود بهره‌اي از دنيا برگيريد و آنچه خواهش حلال باشد و رخنه در جوانمردي ايجاد نکند و اسراف نباشد منظور داريد و به اين وسيله براي انجام امور دين ياري جوييد. زيراکه روايت شده است: »از ما نيست کسي که دنيايش را براي دينش ترک گويد يا دينش را براي دنيايش رها سازد.

- «از ما نيست کسي که هر روز نسبت به اعمال خود حسابرسي نکند، پس اگر کار نيکي کرده است از خدا زيادي آن را بخواهد و اگر کار بدي کرده است از خدا آمرزش طلب نموده و به سوي او توبه کند».

- «بهترين عبادت بعد از شناخت خداوند، انتظار فرج و گشايش است».

گروه دين تبيان

منابع:

- آشنايي با معصومين (ع)، معصوم نهم حضرت امام موسي کاظم (ع) - آيت اللهي، سيد مهدي- انتشارات جهان آرا.

- سيره چهارده معصوم (ع) محمدي اشتهاردي، محمد - نشر و مطهر، چاپ چهارم بهار 1381