در آيين زرتشت با مردگان چه مي کنند؟

بنابر يك رسم ديرينه زرتشتيان اموات خود را در " دخمه " ها مي گذارند . اين سنت در ايران و هند كم و بيش هنوز جاري است . برخي از مراكز زرتشتي نشين ايران به اين سنت پاي بند هستند . زرتشتيان ايراني به دخمه " دادگاه " مي گويند و زرتشتيان هند به آن " دخمو " گويند ....

زرتشتيان جسد در گذشته را در شب به خاک نمي سپردند آنها منتظر مي شدندتا روز شود و در روز اين کار را انجام مي دادند اکثرا لباس سفيد مي پوشيدند  و يا بر روي سر روسري يا کلاه سفيد مي گذاشتند ويا با لباس روشن در آن مراسم شرکت مي کردند .

 براي شستن مرده اگر مرد باشد مرده شويان مردانه و اگرزن باشد مرده شويان زنانه دست بکار مي شوند و با آب گرم صابون بدن مرده را مي شويند (زرتشتيان مرده شورا پاکشو مي گويند) بعد از شستشوي آن فرد او را در پارچه سفيدي  دوخته شده مي گذاشتند و بعد او را در تا بوتي آهني و چهار نفر او را حمل ميکردندو فرزند بزرگ او درجلوي همه حرکت ميکرد و پارچه سبزي را به بازوي راست خود مي بستندتا بگويند که هنوز زندگي در اين خانواده وجود دارد  و آتشداني که بوي عطر آگين  کندر و چوب سندل  از آن برميخيزد را نيز دردست يکي از باز ماندگان  است  که کمي جلو تر از تابوت حرکت ميکند  معمولا زن ها در اين مراسم عود و مقداري شاخه مورد و شمشاد با خود مياوردند  و بعد از به خاک سپاري مقداري آب بر روي خاک اوميريختند و عود و شاخه هاي شمشاد را بر روي آن مي گذاشتند و با جمله از اوستا (ايريس تنام يزه مئيده  يا اشه ونام فره وشه يو) و سه بار اشم وهو گفتن مراسم را پايانمي دادند  و معناي اين جمله اين است (به روان پاک وفروهروهمه گذشتگان درود باد) و بعد از مراسم خاک سپاري مراسم روز سوم و مراسم روز چهارم و مراسم سي روزه  و سال نيز بر گذار ميشود .

فرد متوفّي مراسمي دارد : ابتدا پلك هاي او را بسته ، پاهايش را تا زانوها تا مي كنند . پس از آن وي را در خانه اي طاهر روي تخت خواب آهني يا روي زمين سنگ فرش مي خوابانند و با روپوشي تميز او را مي پوشانند . زيرا در آئين زرتشت مرده ناپاك است و با هرچه تماس پيدا كند ، آن را آلوده مي كند . آنگاه به مرده كشها كه تعدادشان زوج است يعني 2 يا 4 نفرند ، خبر مي دهند . پس از غسل و تجديد کشتي ، ميّت را در تابوتي كه آن را گهن يا گاهان گويند و از فلز ساخته شده ، گذاشته ، به آرامگاه مي برند و نزديكان متوفي چند گامي او را مشايعت مي كنند.

بنابر يك رسم ديرينه زرتشتيان اموات خود را در " دخمه " ها مي گذارند . اين سنت در ايران و هند كم و بيش هنوز جاري است . برخي از مراكز زرتشتي نشين ايران به اين سنت پاي بند هستند . زرتشتيان ايراني به دخمه " دادگاه " مي گويند و زرتشتيان هند به آن " دخمو " گويند . اروپائيان آن را " برج سكوت " ناميده اند . دخمه محوطه اي است مدّور كه در بالاي كوه بلندي قرار دارد و غالباً از آباديهاي اطراف چند فرسنگ فاصله دارد . ديوار اطراف دخمه را از سنگ و سيمان مي سازند و يك درب كوچك آهني براي ورود و خروج دارد . محيط دخمه در حدود صد متر است . سطح داخلي آن از ديوار به طرف مركز سراشيب مي باشد . در وسط دخمه چاه عميق و وسيعي حفر شده است . در چهارگوشه خارجي آن بيرون از ديوار دخمه چاهها تا حدود يك متر باشن و سنگ ريزه پر شده است . چاه وسطي دخمه را زرتشتيان ايران " براده " يا " استه دان " ( = استخوان دان " مي گويند . فردوسي " استه دان " را " ستودان " آورده است :

   اسدي طوسي نيز مي گويد :

  سرِ جاودان را بِكَندم زِتَن                    َتُودان نديدند و گور و كفن

  ستوداني از سنگ خارا برآر                زبيرون بر او نام من كن نگار

سطح داخلي دخمه از ديوارها گرفته تا استه دان را به سه قسمت دايره اي شكل تقسيم كرده اند ؛ قسمت اول كه از ديوارها آغاز مي شود و بزرگتر از قسمت دوم و سوم است ، ويژه اجساد مردان است . قسمت دوم براي زنان و قسمت سوم كه وصل به استه دان است ، براي كودكان و بچه ها است . هريك از اين قسمت هاي سه گانه به قطعات كوچك تر تقسيم شده كه هر قطعه ويژه يك ميّت است . شيارهاي كوچكي بين اين قطعات كنده شده تا آب باران وكثافات از اين شيارها به داخل استه دان برود .

فرآوري : طاهره رشيدي

بخش تاريخ تبيان

منابع : 1- کتاب آيين کفن و دفن زرتشتي 

          2- سايت کوروش پرست