درباره آنچه در هفت اتفاق افتاد

 بالاخره پس از مدتها فهميديم که مي شود حرف زد و به نتيجه هم رسيد. البته در مناظره يک ساعت و نيمه علي معلم و مسعود فراستي اگرچه در نقد فيلم «جرم» هيچ يک به معناي عام موفق نشدند، اما اين معلم بود که با هوشياري و دستِ پر ميداني را ايجاد کرد تا فراستي در آن حداقل به برخي از کمبودها و بعضا تعاريفش در اين يک سال حضور موثر در برنامه پي ببرد. تعريف هايي که حتي با خود فيلم و آدرس هاي فيلمساز هم مطابقت پيدا نمي کرد.

اما آنچه باعث شد از برنامه جمعه شب به عنوان نقطه عطفي در طول مدت پخش آن ياد کنم، در واقع رسيدن به جايگاهي است که حالا ميتوان با اطمينان بيشتري به آن اميد داشت و باور کرد که هفت هم مي تواند به شرط بسترسازي مناسب و استفاده از کارشناساني که چيزهايي باب طبع فضاي سينما و مخاطبانش را در چنته دارند، حرف هاي ناگفته زيادي بزند.حرف هايي که چه بسا نه تنها مخاطبان عام و بعضا قهر کرده سينما را تلطيف کند بلکه به مخاطبان خاص خود نيز اين اميدواري را بدهد که با يک فکر و عقيده مطمئنا نمي توان دردي را دوا کرد.

مشکلي که در اين يک سال با آن روبه رو بوديم. فيلم هاي مختلفي را از فيلمسازاني با انديشه هاي متفاوت مي ديدم که تماما با يک ديگاه و عقيده مورد  نقد قرار مي گرفتند. و حاصلي جز بعضا دلخوري ها و ملتهب تر شدن فضاي نقد به دنبال نداشت.

وقتي مي بينيم منتقدي در طول اين همه برنامه تنها دو فيلم به اصطلاح به مذاقش خوش مي آيد و فيلم هايي در اين ميان که بدون ترديد از بهترين هاي دوره خود بودند با بي توجهي مواجه مي شوند يا بايد به برنامه و منتقدش شک کرد، يا به سليقه مخاطب.

در واپسين برنامه هفت اما تا حدي از التهاب اين مساله کاسته شد.جايي که معلم با مثال ها و دفاعياتِ بر آمده از دغدغه هايش از فيلمسازي که حالا ديگر واقعا هم فيلمساز مهمي است، نهايت تلاش خود را به کار گرفت تا حداقل کمي از شدت اين موضوع و اين شکل نقد و کوبيدن که منتقد محترم برنامه در نقد هاي خود آن را الگوي کار قرار داده اند، بکاهد.

معلم البته به عادت معمول با حرف خوري هايش سعي داشت توپ و ميدان را تقريبا در زمين خود نگه دارد. موضوعي که البته باعث نشد فراستي از موضع خود کوتاه بيايد و بار ديگر از الفاظ خاص خودش و اين بار به شکالي آراسته تر درباره سينماي کيميايي، استفاده نکند.

دو منتقد به شکلي وارونه درباره جرم  و حتي در مورد فيلمساز اظهار نظرمي کردند. اما علي معلم در اين مسير بي چون و چرا موفق تر بود و يک سر و گردن از فراستي بالاتر. هر آنچه مي گفت و اتفاقا واضح و سرراست هم مي گفت با استدلال هاي مسبوق به سابقه فراستي بيشتر رنگ منطق را به خود مي گرفت.

فراستي همه تلاش خود را کرد تا بگويد «جرم» فيلم تقليدي خود کيميايي و يک نوستالژي بازي شوخي وار است، در زمانه اي که رفاقت ها با رفاقت هاي گذشته زمين تا آسمان فرق کرده است! معلم هم گفت که «جرم» بهترين اين سال هاي کيميايي است که البته خالي از اشکال هم نيست. فراستي اتفاقا اينجا ايرادهايي را مطرح مي کرد که به نظر با رجوع به خود فيلم و دلايل فيلمساز پيش از اين به آنها پاسخ داده شده بود.

«جرم» فيلم سياسي است، نيازي به فرياد زدن هم ندارد. اين را خود فيلم به ما مي گويد. کنش ها و واکنشهايي که اتفاقا در فيلم هم به روشن شدن برخي مسائل کمک مي کند، اين را مي گويند.

رضا سرچشمه قرباني عقايد مسموم تزريق شده اي است که حالا با تجربه دو ساله حبس مي خواهد راه تازه اي را در پيش گيرد. ناصر رفيق او حافظ ناموس و فرزند اوست و حتي به گفته زن به خاطر شک همسايه ها ديگر به ديدار آنها هم نمي رود. کار رضا قتل سياسي است. کاري که البته سعي در برگرداندنش به طرف خوب ماجرا دارد. و حالا که خود صاحب عقيده است و مي خواهد مستقل باشد از راه بلدش فاصله مي گيرد و خود راه عقل اختيار مي کند. علي معلم اشاره هاي خوبي به خود بودن و تقليدي نبودن فيلمساز کرد. اين که اداي کسي را در نياوريم و صاحب سبک باشيم. اينکه مولف بودن بهتر از کارگردان بودن است و مهم بودن بهتر از هر دو..

هفت با اين برنامه ي تا حدودي دندان گيرش حالا راه تازه اي را باز کرده و تجربه جديدي را از سر گذرانده است. تجربه حرف زدن و شنيدن. باشد که به دور از دعواهاي رايج و موضع گيري هاي  بي بهانه کمي به راه درازي که پيش رويمان است بينديشيم.

منبع:حسين اروميه چي ها / سينما نگار