پيام اساسي در اعتکاف چيست؟

شهد شيرين عبوديت حق در عين توجه و اخلاص، نعمت استثنائي خداي مهربان در ماه شريف رجب به اهل ذکر و شکر است. آنان که خدا را با چشم دل نظاره گر و جمال دل آراي او را در تمامي اجرام عالم و آدم جستجو مي کنند.

خلوت دلپذير سحر و نداي ملکوتي اعتکاف، «رجبيون” را به قرب پروردگار خويش رسانده و مشکلات فردي و اجتماعي را در سايه دعا و نيايش حل مي کند.

ماه پر برکت رجب که (ماه ولايت) است، زمينه دخول در ماه پر برکت شعبان که (شهر رسالت) است و اين دو ماه، زمينه ورود براي (شهر الله) که ماه مبارک رمضان است، خواهد بود.

چرا اعتكاف انجام مي دهيم؟

مهم ترين راه براي عبادت، همان خلوت و پرهيز از كثرت است . هر چه انسان از كثرت فاصله داشته باشد، در عبادت، كامياب تر است كه ( اعتكاف ) از همين جهت محترم و معتبر است .

اعتكاف براي آن است كه : اولاً: دلهاي بي زيور، آرايش پيدا كند، و ثانياً : و دلهاي نا آرام، آرام بشود.

در اعتکاف براي آدمي يک حالت خوب و سرشار از معنويتي ايجاد مي شود که اين حس و حال را در کمتر زماني مي توان کسب کرد ؛چرا که ؛

1- انسان در اين 3 روز از بسياري از امور فاصله گرفت .

2- به درون خود سري مي زند .

3- درون آفرين را در درون خود مشاهده مي کند ،با او سخن مي گويد و با او مناجات مي کند .

4- آنگاه احساس مي كند كه اگر نقصي دارد، اين نقص را او به كمال تبديل مي كند؛ اگر عيبي دارد، اين عيب را او به صحت تبديل مي كند . چون وقتي خدا را مشاهده كرد، آثار الهي را مي بيند .

اعتکاف چيست و احکام آن چگونه است؟

اعتکاف، در لغت به معناي توقف در جايي است در اصطلاح فقه، عبارت است از: " از ماندن در مسجد به قصد بندگى و عبادت و لازم نيست نيت عبادت ديگرى غير از ماندن در مسجد به آن ضميمه شود.

اصل اعتكاف مستحب است؛ اما به خاطر نذر، قسم يا عهد و يا اجير شدن براى ديگرى، واجب مى‏شود. همين‏طور براى كسى كه دو روز معتكف شده، روز سوم واجب مى‏گردد و اعتكاف اثر عميقى در تصفيه روح و توجه مخصوص به پروردگار دارد. در حقيقت براى پرورش روح تقوا و خويشتن‏دارى، خودشناسى و خداشناسى و ملكه پرهيز از گناه و احساس مسؤوليت در برابر وظايف انسان‏ها است و در فضيلت آن آمده است كه ثواب اعتكاف، انجام دادن و معتكف شدن برابر با دو حج و دو عمره مى‏باشد.(سفينة‏البحار، ج 6، ص 334 - وسائل‏الشيعه، ج 7، ص 413، انتشارات مكتبة‏الاسلامى)

پيشينه اعتکاف

مراسم اعتکاف،به زمان حضرت ابراهيم بر مي گردد و بعد از او در بعضي از شريعت ها و در زندگي برخي صالحان از جمله حضرت مريم  و حضرت زکريا چشم مي خورد.با ظهور دين اسلام اين امر،شکل تازه اي به خود گرفت و در ميان مسلمانان به عنوان يک عبادت مستحب با آداب و شرايط خاص،رايج شد.

اعتکاف عبادتي است که استحباب و فضيلت زيادي دارد و صفاي خاصي به روح و جان مي بخشد. پيامبر اسلام همه ساله در ماه رمضان به ويژه دهه آخر آن اعتکاف مي کرد و دستور مي داد و رختخوابش را برچينند و چادري در مسجد بر پا کنند و هميشه مي فرمود: "ده روز اعتکاف در ماه رمضان برابر با دو حج و دو عمره است".

حکمت ها وفوائد اعتکاف

اعتکاف حکمت ها و فوائد زيادي دارد که بخشي از آنها عبارت است از :

الف.ايجاد زمينه مساعد براي انديشه و فکر و خردورزي

ب.فراهم شدن فرصت نيايش، نماز و تلاوت قرآن

ج.فراهم آمدن زمينه توبه و بازگشت

د.به وجود آمدن دوره اي کوتاه محاسبه نفس و خودسازي که حداقل سه روز طول مي کشد و انسان را از حاکميت غريزه ها،عادت ها و اشتغالات معمول زندگي آزاد سازد.

 نکات مهم در انجام  مراسم اعتکاف

1.اصل اعتکاف مستحب است. ولي گاهي به واسطه نذر، عهد، قسم و مانند آن واجب مي شود.

2.اعتکاف بايد در يکي از مساجد چهارگانه(مسجدالحرام،مسجد نبوي،مسجد کوفه و مسجد بصره) و يا در مسجد جامع شهر(مسجدي که اقشار مختلف مردم در آن شرکت مي کنند و اختصاص به محله يا صنف خاصي ندارد) باشد و در غير اين صورت صحيح نيست.

3.حداقل اعتکاف سه روز است و کمتر از آن صحيح نيست. ولي بيش از آن اشکال ندارد.

4.اين عبادت را مي توان به نيابت از مردگان انجام داد.

5.اعتکاف زمان خاصي ندارد و در هر زمان که روزه صحيح باشد اعتکاف هم نيز صحيح است. بنابراين کسي که نمي تواند روزه بگيرد(مانند مسافر،مريض،حائض و ...)اعتکافش صحيح نيست.بهترين زمان براي انجام دادن آن ماه رمضان و دهه آخر آن  است.

6.اگر اعتکاف با حق شوهر منافات داشت،با اجازه او باشد.

7.اگر اعتکاف باعث اذيت و آزار پدر و مادر شود،با اجازه آن دو باشد.

محرمات اعتکاف کدام است؟

الف:نزديکي با همسر،

ب:خريد و فروش غير ضروري

ج:استمنا بنابراحتياط واجب

د:بوييدن عطر و گياهان خوشبو به قصد لذت بردن

س:مجادله به منظور غلبه بر ديگري و اظهار فضل

اعتکاف؛ راهي براي جبران خسارات معنوي

جهان امروز به سرعت به سوي ماديات مي‌رود که بسيار خطرناک است و مي توان به صراحت بيان کرد که علت تمام جنگ‌ها و خصومت‌ها فراموشي معنويت است.

براي جبران خسارت معنوي، انسان بايد هر ماه سه روز و يا هرچند ماه اعتکاف کند که حداقل آن سه روز و حداکثر 10 روز است، اما در بعضي روايات بيشتر از اين ايام ذکر شده است.

به عبارتي مي توان گفت که : اعتکاف باعث مي‌شود زنگاري که قلب را گرفته با دعا، نماز و قرائت قرآن برطرف شود.(بيانات آيت الله سبحاني)

انبيا هم نياز به اعتکاف دارند

پيامبر اسلام (ص) به قدري به اعتکاف علاقه داشتند که در سالي که اعتکاف همزمان با جنگ بدر شد، در رمضان سال آينده 20 روز را معتکف شدند؛ اين حاکي از آن است که اعتکاف مسئله مهمي در ساختن روح و روان انسان است. (همان)

راهکاري براي کاهش جرائم

اگر معنويت در جامعه بالا باشد، بسياري از جرائم کم خواهد شد، به عبارتي بايد بيان کرد که ؛ بشر امروزي از فقدان معنويت رنج مي‌برد.

صلاح بشريت است که به سوي معنويت برود، چرا که بشر امروز به ظاهر لبخند مي‌زند، اما در باطن مي‌ترسند .(همان)

اعتکاف جداشدن از ظواهر دنيوي است

ايام اعتکاف فرصت مناسبي براي جدا شدن انسان از دلبستگيهاي دنيوي ، پيوند با معنويات و آشنايي بيشتر با ذات احديت است. اعتکاف جداشدن ازعالم ظاهر و انس گرفتن با خداوند متعال است.

پيام مهم اعتکاف چيست؟

ابن مهران مي گويد من در محضر امام حسن عسگري (سلام الله عليه) بودم ايشان معتکف بود و در مسجد بود. ديدم کفشهايش را پوشيده و دارد مي رود به حضرت عرض کردم «ان نسيت الاعتکاف» ـ معاذالله ـ يادتان رفته شما معتکف هستيد؟ فرمود نه يادم نرفته عرض کرد که پس چرا کفش پوشيديد مي خواهيد برويد بيرون و فرمود مگر نمي فهميد آن شخص آمده مشکل دارد و کارش مانده من دارم مي روم مشکل او را حل کنم او آمده مشکلي در ميان گذاشته الآن در تنگنا قرار گرفته و پيغمبر اسلام (عليه و علي آله آلاف التحية و الثناء) من از پدرم علي بن ابي طالب از جدم از وجود مبارک پيامبر (عليهم آلاف التحية و الثناء) شنيدم که اگر کسي مشکل کسي را حل بکند صواب اعتکاف را دارد صواب فلان را دارد صواب فلان را دارد اين پيام اعتکاف است ابن مهراني که فکر مي کرد کسي معتکف شد راهبه است فهميد وجود مبارک امام مجتبي مي فرمايد نخير اين رهبانيت نيست اين حل مشکلات جامعه است ما آمديم اينجا معتکف بشويم مشکل مردم را حل کنيم نه از جامعه جدا بشويم نه من يادم نرفته که معتکفم من کفشم را براي اين دارم مي پوشم که بروم مشکل مردم را حل کنم اين مي شود اعتکاف خب اگر اين است در غير از زمان اعتکاف انسان نه بيراهه مي رود نه راه کسي را مي بندد وقتي که در اصيل ترين و مستقل ترين عبادتهاي ديني که در رديف حج و عمره و نماز است انسان بايد مشکل جامعه را حل کند وقتي از اين دوره سه روزه يا بيشتر بيرون آمد ديگر نه بيراهه مي رود نه راه کسي را مي بندد اين محصول اعتکاف است اين جزء برترين محصولات فرهنگي اعتکاف است .

نتيجه گيري:

اين اوقات گرانبها را غنيمت شماريم و براي خود و ديگران و نجات ممالک اسلامي از شر دشمنان اسلام و پيروزي و سربلندي مسلمانان جهان دعا کنيم و فرج حضرت بقيه الله الاعظم (عج) را از خداوند متعال مسئلت نمائيم.

هر چه مي خواهيم از خدا بخواهيم و تا مي توانيم با او راز و نيازکنيم و تا آنجا که توان داريم تقوا و پاکي و ايمان واخلاص را در وجود خود ذخيره کرده و لذت مناجات با خدا را با هيچ چيز مبادله ننمائيم و سرانجام براي حل مشکلات همه مسلمين جهان دعا کنيم.

منابع :

سايت حوزه ، مقاله " اسماعيل نساجي زواره "

سخنراني آيت الله جوادي آملي

سايت خبرگزاري دانشجويان ايران – بيانات آيت الله سبحاني