معماري  آينده ي کودک

پاسخ مناسبي مطرح نشد تا اينکه حضرت فاطمه زهرا (عليه السلام)سوال ايشان را شنيدند و پاسخ دادند: آن لحظه اي که زن در خانه ي خود مي ماند و به امور زندگي و تربيت فرزند مي پردازد به خدا نزديکتر است.(نهج الحياه.حديث 91.ص 125)

شايد همه ما نياز داشته باشيم که قدري در اين عبارات تامل کنيم.چرا که باور داشتن به اهميت نقش مادر در تربيت فرزند، موضوعي بسيار مهم و حساس است که بايد مورد توجه جدي قرار گيرد. اين در حالي است که شرايط جامعه ما به گونه اي است که بسياري از مادران شاغل هستند و فرزندان خود را در از ماههاي اول تولد به مهد کودک و مراکز نگهداري از کودکان مي سپارند و به سراغ مشغله هاي خويش مي روند.غافل از اينکه فرزندشان را در حساس ترين روزهاي رشد جسماني و روحاني تنها گذاشته اند.

البته نبايد از اين نکته چشم پوشي کرد که نيازهاي زندگي امروز براي بسياري از بانوان ايجاب مي کند که براي گذران معيشت زندگي،شغلي داشته باشند تا منبع درامدي براي خانواده باشد،اما در بسياري از موارد واقعا اينطور نيست و مادران زيادي هستند که به خاطر علاقه شخصي و عدم پايبند شدن به کودک تازه تولد يافته،پس از تولد نوزادشان مجددا به محيط کار خويش بازمي گردند و صرفا ارضاء روحي خويش را در نظر مي گيرند. درست است که يک مادر با وجود تعدد وظايف و مسئوليت هايي که دارد به عنوان يک انسان حق دارد تا اوقاتي را به خويشتن اختصاص دهد اما،اين در صورتي شايسته است که به تربيت روح يک کودک معصوم،لطمه و صدمه اي وارد نکند.

بسياري از محققان و روانشناسان کودک به اين نتيجه رسيده اند که بيشترين يادگيري کودکان در دو سال اول زندگاني آنان است و مغز يک کودک تا پيش از 2 سالگي قابليت رشد در زمينه هاي متعددي را دارا مي باشد و آن دسته از فرزنداني که با نظارت دقيق والدين و مربيان تحت کنترل و حمايت بوده اند،از ضريب هوشي بالاتري برخوردار بوده اند. از طرفي مي توان اينطور بيان کرد که برخلاف تصوراتي که شايد در گذشته در رابطه با کودکان وجود داشت،کودکان امروز از همان ماههاي آغاز زندگي شان از هوشياري و قدرت يادگيري بالايي برخوردار هستند و هر آنچه که در اطراف آنها رخ مي دهد بر شخصيت آنان تاثر گذار است و اين يک تصور اشتباه است که فکر کنيم با کودکي مواجه هستيم که نمي فهمد و قدرت درک ندارد.

اميرالمومنين حضرت علي (عليه السلام)مي فرمايند: اسراري که در نهاد انسان پايه گذاري شده در طول ايام،آشکار مي گردد.(غرر الحکم،ص47)

اين بدان معناست که پايه گذاري شخصيت هر انساني ريشه در دوران کودکي و سالهاي اول تولد او دارد. يا به عبارتي مي توان اينطور بيان کرد که هر کس هر شخصيت و خصلتي که دارد نتيجه آن چيزي است که در کودکي آموخته و تعليم ديده است. يک نوزاد اگرچه معني کلمات و جملات را متوجه نمي شود و ويژگي تصاوير و اشياء را تشخيص نمي دهد، اما اصوات را مي شنود و مناظر را مي بيند. به اين ترتيب اعصاب مغز او تا حدودي از اين مسئله متاثر مي شود. پس مشخصا نمي توان مدعي شد که همه ديدني ها و شنيدني ها اثري بر يک نوزاد ندارند. ممکن است شنيدن جملات براي يک نوزاد بي معنا باشد اما بر روح حساس و لطيف او نقشي بر جا مي گذارد.

نکته مهم اينجاست که همه چيز به تدريج و به آرامي در وجود کودک شکل مي گيرد. شنيدن جملات و کلمات در طي زمان با وجود يک کودک عجين مي شود و او نسبت به انها آشنايي پيدامي کند و همين شناخت مي تواند بر آينده يک کودک اثر گذار باشد. اين مساله چندان پيچيده نيست.حتي براي يک بزرگسال نيز چهره يک فرد آشنا دوست داشتني تر از يک غريبه است.

 اين طبيعي است که انسان با هر چيزي به تدريج خو مي گيرد و نسبت به ان علاقه مند مي شود.تصور کنيد نوزادي که در يک محيط ديني و اخلاقي پرورش پيدا مي کند و بارها شنونده صوت قرآن و کلمات زيباي خداوند مي شود، و شاهد نماز خواندن والدين خويش است با نوزادي که در محيطي کاملا متفاوت پرورش يافته و به شنيدن صداي انواع موسيقي عادت کرده و شاهد اعمال ناشايست اطرافيان خويش بوده،بسيار متفاوت است. پس اين ما هستيم که فرزندان معصوم و بي گناهمان را با هر آنچه بخواهيم مانوس مي کنيم و عادت مي دهيم.

پيامبر اکرم(صلي الله عليه و آله) نيز نسبت به اين نکته تربيتي توجه ويژه اي داشتند و به پيروانشان امر کرده اند که بلافاصله بعد از تولد نوزاد،در گوش راست او اذان بگويند و در گوش چپ او اقامه گويند.چندان عجيب نيست که علم و آگاهي پيامبر به گونه اي بود که ايشان کاملا مي دانستند که نوزاد معاني دقيق اذان و اقامه و کلمات قرآني را درک نمي کند اما از قدرت تاثيرگذاري اين الفاظ بر اعصاب ظريف کودک اطلاع داشتند.

به نظر مي رسد يک پيام مهم اخلاقي نيز در اين گفته پيامبر(ص)وجود دارد و آن نوعي هشدار به پدران و مادران است که نسبت به امور تربيتي فرزند خويش،بي توجه نباشند و اين مسئله را امري حساس و خطير بدانند که جاي هيچگونه سهل انگاري در آن وجود ندارد. امر تعليم و تربيت آنقدر مهم است که والدين و مربيان مي بايست از هر فرصتي و هر ابزاري در اين راستا بهره برند. خصوصا در شرايطي که جامعه امروز ما در ان واقع شده،امر تربيت و تاثير والدين بر فرزندان بسيار مهم است. پدر و مادر مي بايست همچون دو مربي آگاه و زيرک،نظارت دائمي بر وضعيت فرزندخويش داشته باشند و در تمامي مراحل زندگي نسبت به نوع و شيوه خاص تربيت در ان سنين،اقدام کنند. بدون شک فراهم آوردن چنين شرايط تربيتي کار چندان ساده اي نيست اما به جان خريدن برخي از سختي ها، قطعا ارزش ساخته شدن شخصيت درست و شايسته يک انسان را دارد. بنابراين آنچه مهم است اينکه هرگز فراموش نکنيم که نحوه رشد و تربيت يک نوزاد بسيار مهمتر از اين است که صرفا به فکر تولد او باشيم. تربيت آنقدر مهم است که توصيه مي شود پيش از تولد نوزاد براي آن برنامه ريزي درست و مناسبي صورت گيرد.

فاطمه ناظم زاده

بخش خانواده ايراني تبيان

پي نوشت:

کتاب "مادر اگر اينگونه مي بود" نوشته راضيه محمدزاده

مقالات مرتبط :

شاه کليدهايي براي والدين

تربيت بر مبناي دين

قبل از تولد ، با او حرف بزن