مناسب روي کاغذ، مبهم در اجرا

اين آيين‌نامه بنا به گفته عليرضا سجادپور، توسط شوراي صنفي سال89 نوشته‌شده که اتفاقا عمده اعضاي آن در شوراي صنفي سال90 هم حضور دارند. سجادپور مي‌گويد: خانه سينما آيين‌نامه را با اصلاحات کوچکي تأييد کرد و براي ما فرستاد. ما هم آن را به منتخبي از اعضايي که قرار بود شوراي صنفي سال90 را تشکيل دهند، ارائه کرديم. آنها هم آخرين اصلاحات را روي آن انجام دادند. ما فقط نظارت کرديم و تنها در حد جابه‌جا کردن چند کلمه در آن،تغييرات به‌وجود آورديم. اکران فيلم‌هاي خارجي که 2‌سال است به شکل چشمگيري در برنامه نمايش سينماها ديده نمي‌شود، برداشتن طرح اکران تک‌سانس فيلم‌ها که باعث از دست‌رفتن برخي آثار قابل تامل مي‌شد، درنظر گرفتن سالن‌هايي براي نمايش فيلم‌هايي خاص که به نام کار‌گروه هنر و تجربه تعريف شده‌اند تا اين دست از آثار بتوانند بدون آنکه در زمان اکران بسوزند، به اکران درآيند و... از تغييراتي هستند که در بندهايي از آيين‌نامه امسال لحاظ شده‌اند.

تغييراتي که در بندهاي آيين‌نامه اکران سال‌90 انجام گرفته مخالفان و موافقاني را نيز با خود همراه کرده است. ظاهرا تلاش‌هايي که صورت گرفته با هدف از بين بردن نواقصي بوده که در آيين‌نامه اکران سال گذشته وجود داشته است. البته سجادپور وجود نقص را در آيين‌نامه سال‌89 نمي‌پذيرد و مي‌گويد: بهتر است بگوييم مسائل در اين سال متناسب با شرايط تکميل شده‌اند. در اين سال تعداد اعضا، کمي کمتر شد تا تصميمات راحت‌تر صورت گيرد، انجمن توزيع‌کنندگان که اصلا نماينده‌اي در شورا نداشتند به اين ترکيب اضافه شدند و از سهميه تهيه‌کنندگان کم شد، کف زمان اکران فيلم‌ها را کمي کاهش داديم که اگر فيلمي واقعا توانايي حضور ندارد، بيهوده سالن‌هاي نمايش را اشغال نکند، قواعد و مقررات افزايش زمان اکران را کمي سخت‌تر کرديم و در نهايت هم يک‌سري محدوديت‌هاي ضد‌انحصاري قرار داديم.

سال‌90 همانطور که پيش‌بيني مي‌شود، سال خيلي خوبي براي سينماي ايران خواهد بود؛ هم در داخل کشور و هم در خارج آن. کمااينکه در حال حاضر هم اين کار با اکران چند فيلم در خارج از کشور عملي شده است. با توجه به اين موضوع مطمئنا شوراي صنفي اکران اهميت خاصي پيدا خواهد کرد و بايد قوانين و مقررات در اين سال با دقت اجرا و تصميمات درستي اتخاذ شود. ما از ابتدا روي آيين‌نامه اين شورا و ترکيب آن دقت زيادي انجام داديم و تغييرات کوچکي هم در محل اصلي شورا به‌وجود آورديم و آن را به جاي اصلي خودش بازگردانديم. البته در اين ميان ارتباط کانون کارگردانان به‌عنوان مهم‌ترين کانون صنفي سينما بعد از کار‌آفرينان همچنان با اين شورا برقرار است. آيين‌نامه‌اي که در حال حاضر وجود دارد هنوز نيازمند اصلاحات فراوان است ولي ما به هرحال بايد قانوني داشته باشيم تا بتوانيم روال جاري را با آن پيش ببريم. من اين را حداقل قابل‌قبولي مي‌دانم که با توجه به آن مي‌توانيم با کمک صنف شرايط را مديريت کنيم. ما فقط ناظر هستيم و اين خود صنف است که تعيين مي‌کند کارها به چه صورت انجام شود. در آخر اين نويد را مي‌دهم که طي دوره ما سعي مي‌کنيم نواقصي را که وجود دارد، برطرف کنيم.

يکي از اين تغييراتي که در آيين‌نامه امسال به‌وجود آمده، مربوط مي‌شود به پرديس‌هاي سينمايي و محدوديت‌هايي که برايشان در نظر گرفته شده است. در اين زمينه با اميرحسين علم‌الهدي صحبت کرديم. او از اين بند آيين‌نامه رضايت چنداني ندارد و مي‌گويد: اين آيين‌نامه پرديس‌ها را خيلي محدود مي‌کند و در آن سالن‌هاي هر پرديس را منفک شناخته‌اند و به اين شکل هر کدام از پرديس‌ها داراي 5 سالن مجزا هستند. اين اتفاق در شرايطي مي‌افتد که سابق بر اين اگر از فيلمي زياد استقبال مي‌شد در سالن‌هاي ديگر هم آن را اکران مي‌کرديم. ولي در اين آيين‌نامه براي اين کار بازدارندگي وجود دارد و در اين شرايط پرديس‌ها کارکرد حرفه‌اي خود را از دست مي‌دهند.

از طرفي خانه سينما هميشه به‌عنوان کاتاليزور اصناف با دولت عمل مي‌کرده و حال اين کاتاليزور با نام خانه کارآفرينان سينماي ايران، قصد شروع به کار دارد. من فکر مي‌کنم نوع و شکل اين خانه با مختصات سينماي ايران سازگار نيست و نمي‌دانم چرا اين اتفاق مي‌خواهد بيفتد.

اما وقتي در مورد چرايي اين اتفاق مي‌پرسيم، مي‌گويد: عمدتا قانو‌نگذاري‌ها نياز به توضيح ندارند و براساس سليقه افراد انجام مي‌شوند. ما عادت نکرده‌ايم که قبل از به تصويب‌رساندن قانوني تحليل و پژوهش و مستندات داشته‌باشيم. از جانب ديگر کارشناسي‌هاي آيين‌نامه جديد زماني رخ مي‌دهد و نتيجه نهايي آن به وزارت ارشاد اعلام مي‌شود که پايان سال است و با اين کار فضاي رسانه‌اي را هم متأثر مي‌کنند. اما بد نيست که نظر عليرضا سجادپور را هم در اين مورد بدانيم. او مي‌گويد: در اين آيين‌نامه هيچ محدوديتي براي پرديس‌ها وجود ندارد و من اين موضوع را کاملا تکذيب مي‌کنم. پرديس‌ها خود، هيچ احساس محدوديتي نمي‌کنند و همانطور که سال گذشته کار مي‌کردند به فعاليت خود ادامه خواهند داد و امسال هم همان قوانين و مقررات بر آنها حاکم خواهد بود. قوانين براي همه يکسان است؛ چه يک پرديس مدرن باشد چه يک سينماي کوچک در شهرستان. طبيعتا پرديس‌ها به خاطر امکانات بيشتري که دارند تماشاگر بيشتري را جذب خود مي‌کنند.

مهدي صباغ‌زاده در اين مورد معتقد است: نگارش آيين‌نامه جديد شوراي صنفي امسال، منافع همه را در نظرگرفته و مشخص است براي تعيين‌بندهاي آن بحث و تبادل نظر زيادي انجام شده است و از آنجايي که اتحاديه تهيه‌کنندگان مسئوليت نگارش اين آيين‌نامه را برعهده داشته، کاملاً مشخص است که تمام نکات آن را مورد بررسي قرار داده است.

وي همچنين مي‌افزايد: سال گذشته آيين‌نامه شوراي صنفي، کاستي‌هايي داشت که امسال اين کاستي‌ها جبران شده‌اند و روي بعضي از نکات آن نيز تجديدنظرهايي صورت گرفته است تا شاهد آيين‌نامه‌اي مدرن و کامل باشيم. البته اميدواريم اين آيين‌نامه در بخش اجرا بتواند موفق عمل کند.

اما در مورد اينکه آيين‌نامه سال90 چه مزايايي دارد، مي‌گويد: يکي از نکات قابل توجه در آيين‌نامه جديد اين است که هر دفتر پخش در هر ماه تنها 2 سرگروه را مي‌تواند براي اکران فيلمش انتخاب کند و به اين ترتيب تمام دفاتر پخش مي‌توانند فعاليت داشته باشند و فيلم‌هايشان را در سرگروه‌هاي ديگر به اکران عمومي برسانند. اين به عقيده من مهم‌ترين نکته آيين‌نامه شوراي صنفي جديد است. همچنين سقف فروش فيلم‌ها تنها يک سينما نيست. به‌عنوان مثال تنها سينما آزادي نبايد سقف فروش را در ادامه اکران فيلم‌ها لحاظ کند بلکه بايد مجموعه سينماهاي اطراف خود را هم در سقف فروش يک فيلم دخيل کند. از ديگر نکات مهم آيين‌نامه جديد شوراي صنفي نمايش اين است که سينماها موظفند فيلم‌هاي اصلي خود را در 6‌سانس به نمايش بگذارند و بعد از 6‌سانس اصلي مي‌توانند فيلم‌هاي پرفروش ديگر را در سانس‌هاي فوق‌العاده به نمايش عمومي بگذارند.

او همچنين به اين نکته اشاره مي‌کند که يکي ديگر از مسائل قابل‌توجه در مورد آيين‌نامه اين است که شوراي صنفي نمايش به خانه اصلي خود يعني اتحاديه تهيه‌کنندگان رسيد و جلسات در آنجا تشکيل مي‌شود. همچنين افراد حاضر در شوراي صنفي نمايش، 3 تن از سينماداران، 2 نفر از اتحاديه تهيه‌کنندگان، يک نماينده از پخش‌کنندگان و يک نماينده از کانون کارگردانان هستند.

محمد قاصر اشرفي، رئيس انجمن سينماداران و مدير سينما ماندانا، درخصوص چگونگي آيين‌نامه جديد معتقد است که اين آيين‌نامه دست اعضاي شورا را باز نگاه داشته است و در طراحي و نگارش آن تغييرات چشمگيري ديده نمي‌شود. اشرفي همچنين مي‌گويد: سابقاً فيلم‌ها در سينماها به‌صورت تک‌سانس به اکران عمومي درمي‌آمدند، اما در آيين‌نامه شوراي صنفي جديد، اين تک‌سانس بودن براي اکران فيلم‌ها از ميان برداشته شده است چرا که نظر دوستان براين بود که اين تک‌سانس بودن به اکران فيلم‌ها آسيب مي‌رساند.

سيروس تسليمي، تهيه‌کننده و پخش‌کننده سينما نيز معتقد است: آيين‌نامه جديد جمع‌بندي تجربه‌ اکران سال‌هاي اخير است که روي کاغذ به خوبي طراحي شده و در حال حاضر تنها مشکلي که مي‌توان براي آن تصور کرد، اجراي آن است. اميدوارم براي اجراي آن يک شوراي صنفي مقتدر، از منافع سينما و فيلم‌ حمايت کند.

تسليمي همچنين در مورد گروه «هنر و تجربه» گفت: تشکيل اين گروه مي‌تواند مشکل بسياري از فيلم‌هايي که اکران نشده‌اند و تماشاچي هم دارند، را حل کند. قرار است گروه فيلم و تجربه با 5‌سالني که در اختيار دارد، طي مکانيزمي، فيلم‌هاي خاص را براي مخاطبانش به نمايش درآورد. البته در اين زمينه دولت بايد کمک کند، چرا که اين تجربه پيش از اين هم انجام گرفته بود. متأسفانه مردم در سينماهاي عمومي به فيلم‌هاي بدنه عادت کرده‌اند و تشکيل گروهي براي نمايش فيلم‌هاي فرهنگي بسيار لازم بود. در اين ميان اما داريوش باباييان نظر ديگري نسبت به آيين‌نامه جديد دارد. او معتقد است که امسال هم مانند سال‌هاي گذشته برخي از مشکلات اکران در نظر گرفته نشده و پرداخت درستي روي آنها انجام نشده است.

باباييان مي‌گويد: در آيين‌نامه جديد بايد هم تشويق و هم تنبيه لحاظ شود تا اگر کسي در اين مسير تخلفي کرد به مجازاتش برسد و فردي هم که قوانين و پاره‌اي موضوعات ديگر را به‌درستي اعمال مي‌کند، مورد تشويق‌ قرار گيرد. قوانين در آيين‌نامه جديد بايد طوري در نظر گرفته شوند که منافع سينماها، تهيه‌کنندگان و پخش‌کنندگان را تأمين کنند و اين کار هم قطعاً انجام شدني است.

باباييان اما در مورد معايب آيين‌نامه جديد شوراي صنفي صحبتي نمي‌کند و معتقد است: به‌دليل اينکه رسماً همه اعضاي شوراي صنفي مشخص نشده‌اند، باز کردن نقايص آيين‌نامه از نظر من اشتباه است، اما تيم جديد قطعاً بايد روي آيين‌نامه، کارشناسي درستي انجام دهد و اعضاي انتخاب شده در شوراي صنفي نمايش و رئيس جديد شوراي صنفي قطعا از مسئولان دفاتر حرفه‌اي پخش براي رفع نقايص آيين‌نامه جديد مشورت خواهند گرفت. با توجه به آنچه بيان شد، مي‌توان اميدوار بود که چشم‌اندازي که پيش‌روي سينما از لحاظ برنامه اکران قرار دارد، چشم‌انداز روشني است و با وجود کاستي‌هايي که هنوز ممکن است وجود داشته باشد و اصلاحاتي که در اين زمينه بايد صورت پذيرد، مي‌توان به اين دلخوش داشت که سال90، روزهاي خوبي را براي آثاري که در آن به نمايش درخواهند آمد، به همراه دارد. تشکيل گروه هنر و تجربه را در اين بين مي‌توان دليل محکمي براي اين اميدواري و دلخوشي دانست.

سينما و تلويزيون تبيان

همشهري / مايا شرفي