طنز دفاع مقدس در شعر

طنز در شعر دفاع مقدس هست اما قليل است و چرايي آن را بايد از طنزپردازان پرسيد،‌ اما تعبير من اين است که آنها هنوز احساس مي‌کنند که بايد با اين حيطه جدي روبه‌رو شد.

به طور معمول شاعران کمتر از دريچه طنز با حيطه جدي روبرو مي‌شوند و موضعي جدي و اعتقادي دارند و يک باور فرهنگي جدي در اين زمينه وجود دارد که شاعران طنز معمولا با توجه به قداستي که اين مقوله دارد کمتر با قلم طنز به آن مي‌پردازند.

شعر جنگ شعري است که درباره جنگ و جنايت يا بر ضد جنگ سروده شود آن چه را در سال‌هاي اوليه جنگ به صورت تبليغي و تهييجي سروده مي‌شد يا براي شناساندن متجاوز بود مي‌توان شعر جنگ ناميد.

کنگره‌هايي که در آن سالها برگزار شد تحت عنوان شعر جنگ بود،‌ بعدها که رويکرد تغيير يافت و مفاهيمي چون جنگ تحميلي و دفاع مقدس مطرح شد عبارت کنگره شعر جنگ نيز به کنگره شعر دفاع مقدس تغيير يافت.

طنز در شعر دفاع مقدس هست اما قليل است و چرايي آن را بايد از طنزپردازان پرسيد،‌ اما تعبير من اين است که آنها هنوز احساس مي‌کنند که بايد با اين حيطه جدي روبه‌رو شد.

در واقع شعرها در راستاي دفاع از مقدسات ارضي و اعتقادي جامعه بودند و در يک تعريف عام شعر دفاع مقدس شعري است که درباره حوادث هشت سال دفاع مقدس سروده شده، اين شعر در يک مرحله تهييجي، در يک مرحله توصيفي و بعد تبييني يا در مراحل پاياني معرفتي - اجتماعي است.

در مرحله معرفتي در ابتدا پيامدهاي دفاع مقدس و آثار و نشانه‌هاي جنگ از قبيل خانواده‌هاي شهدا،‌ جانبازان و مباحثي مشابه است که در شعر امروز نمود و نماد بيشتري دارند.

در ادبيات دفاع مقدس يک هدف کلي وجود دارد و آن اينکه دفاع مقدس از طريق ادبيات به آيندگان منتقل شود اما در گذر زمان متناسب با شرايط و اوضاع اجتماعي خود به خود نيازهاي جديدي مطرح شده و پاسخ‌هاي جديد به وجود مي‌آيد که شعر نيز از اين قاعده مستثني نيست.

يک زمان قرار بوده شعر کارکرد تهييجي و بسيج‌کننده داشته باشد و مردم را به جبهه‌ها فرا بخواند خوب اين مربوط به زمان جنگ بوده و شعر اين کار را داشته اما امروز شرايط تغيير کرده و ما در جامعه با آثار و نتايج جنگ روبرو هستيم.

دو تعريف از شعر دفاع مقدس به نام تعريف عام و خاص وجود دارد،‌ شعر در تعريف عام پرداختن به مقدسات عمومي مردم جامعه است که در چارچوب زمان و مکان نمي‌گنجد ماند دفاع از مقدسات علمي و اعتقادي. اما در تعريف خاص که بيشتر مدنظر جشنواره‌ها است هشت سال دفاع مقدس اتفاقات، حوادث، پيامدها و نتايج آن است که از سال 59 آغاز شد و در واقع بيشتر آن هشت سال جنگ و تاثير آن بر زندگي اجتماعي مردم است.

وقتي مي‌گوييم شعر دفاع مقدس يا به تعبيري شعر جنگ که البته من تعبير شعر جنگ را نمي‌پسندم چون الان جنگي وجود ندارد ولي شعر دفاع مقدس ادامه دارد،‌ به شعري اشاره داريم که با توجه به وقايع آن سالها به پيامدها و نتايج آن در جامعه نظر دارد.

آينده شعر دفاع مقدس را روشن و خوش آتيه مي‌دانم به اين دليل که شعرهايي که فعلا در ژانر دفاع مقدس وجود دارد، نسبت به شعرهاي آغازين اين حوزه بسيار پيشرفت داشته است. اين پيشرفت هم از لحاظ تصويرسازي و هم مضمون به چشم مي‌آيد و حتي ويژگي‌هاي شعر مدرن را نيز مي‌توان در شعر امروز دفاع مقدس به وضوح ديد.

شعر دفاع مقدس شعر پويا و رو به جلويي است، بخشي که بايد بر روي آن متمرکز شويم بخش کودک و نوجوان است که بتوان نام جنگ و دفاع مقدس را برايشان تعريف کنيم.

شعر ابزار انتقال است، اگر درست مورد استفاده قرار گيرد يکي از قالب‌ها براي انتقال مفاهيم است.

ادبيات دفاع مقدس در چند سال گذشته دچار رکورد شد اما در حال حاضر در حال صعود و وضعيت آن در حال بهبود است،‌‌ اين بخش از ادبيات معاصر به دانشگاه‌ها و مراکز تربيتي راه يافته و رشته ادبيات پايداري در مقطع کارشناسي ارشد در دانشگاه‌هاي دولتي تدريس مي‌شود.

ورود ادبيات دفاع مقدس به دانشگاه‌ها در حال تثبيت است و اين نشان از آن دارد که مسئولان جايگاه نهادي و مهم آن را درک کرده‌اند و اين قدم مثبتي است.

در مقطعي شاعران فکر مي‌کردند شعر دفاع مقدس فقط در يک چارچوب خاص مي‌گنجد امروز نگاه اين قشر ادبي جامعه گسترده شده و در شعرشان فقط راجع به جنگ سخن نمي‌گويند نتايج و نمادها نمونه‌هاي نويني هستند که بايد ادامه پيدا کند.

***

" سال 1338 را با گريه آغازيدم و زندگي را بازي کردم. از 1359 با دريا آشنا شدم و پسرانم را عاشقانه زيستم . زندگي ام در مسير گردبادهاي هراسان چونان دفتري چهل برگ ورق خورده است . زيبايي زندگي ام را آب با خود برد تا جلگه هاي پايين دست حاصلخيز شوند. باران که مي بارد ،تازه يادم مي آيد که چترم را بر نداشته ام،مي دوم تا ته باران وخيسي ام را مي خندم.باران که مي باردآسمان از پرنده تهي مي شود، باران که ...." محمود اکرامي فر

اکرامي‌فر در سال 1338 در يکي از روستاهاي اسفراين ديده به جهان گشود. تحصيلات ابتدايي و راهنمايي را در همان روستا سپري کرد و سپس براي گذراندان دوران متوسطه، وارد دانشگاه فردوسي مشهد و سپس دانشگاه تهران شد.

اين شاعر سختکوش، فوق ليسانس خويش را از دانشگاه آزاد اسلامي دريافت کرد و سپس براي گذراندن دوران دکتري به تاجيکستان رفت و از آکادمي علوم تاجيکستان در رشته مردم‌شناسي به دريافت مدرک دکتري نائل آمد.

پايان‌نامه دکتري او با نام «ز ما بهتران»کتاب سال دانشجويي شناخته شد. همچنين کتاب «مردم‌شناسي اصطلاحات خودماني» او که به عنوان پژوهش اول صدا و سيماي کشور و نيز کتاب سال خراسان، معرفي شد. وي در حال حاضر به عنوان دبير ضمائم روزنامه جام‌جم در صحنه مطبوعات کشور فعال است.

محمود اکرامي‌فر هم چنين دبيري دومين دوره جشنواره شعر فجر را در کارنامه ادبي خود دارد.

از اکرامي‌فر آثار فراواني به نظم و نثر در دست است. آثاري همچون اصول ارتباطات جمعي، گريه کردن کم آرزويي نيست، ما با سليقه مردم پير مي‌شويم، بهارانه‌ها: ترجمه شعر تاجيکي و ... آثاري هستند که از اين شاعر و نويسنده منتشر شده است. "اين کتاب اسم ندارد" و "مردم شناسي" نيز از ديگر آثار اوست.

فرآوري: مهسا رضايي

بخش ادبيات تبيان

منابع: خبرگزاري مهر، پاتوق کتاب