شکاف لب (لب شکری)

همه ما در ابتدای دوران جنینی دارای شکاف لب و کام هستیم. در فاصله هفته ششم تا یازدهم دوران جنینی شکاف لب و شکاف کام جوش خورده و از بین می‌روند، اما در بچه‌هایی که با شکاف لب یا کام به دنیا می‌آیند، شکاف در دوران جنینی به دلایلی جوش نمی‌خورد.

یکی از نقایص مادرزادی شایع شکاف لب و کام است. این شکا‌ف‌ها هنگامی رخ می‌دهند که بافت کافی برای تشکیل لب بالایی و پوشش سقف دهان وجود ندارد. عوارضی که در نتیجه این پدیده رخ می‌دهد را به ترتیب "لب‌ شکری" و "کام شکری" می‌نامند و ممکن است به تنهایی یا همراه هم دیده شوند.

نوزاد مبتلا به شکاف لب ممکن است همزمان شکاف کام هم داشته باشد، یا ممکن است فقط یکی از این دو حالت را داشته باشد. شکاف لب ممکن است خیلی خفیف باشد و فقط به صورت یک فرورفتگی در لب بالا باشد، یا ممکن است خیلی عمیق باشد و از لب شروع شده و تا داخل سوراخ بینی ادامه پیدا کند. شکاف کام ممکن است خیلی خفیف باشد و مشکل چندانی ایجاد نکند، یا این‌ که خیلی شدید باشد و کام کاملا شکاف داشته باشد و مانع تغذیه، مکیدن و حتی تنفس نوزاد شود. شکاف‌ها می‌توانند یک طرفه یا دو طرفه باشند.

پسرها با شیوع بسیار ‌بیشتری به لب ‌شکری تنها مبتلا می‌شوند، در حالی که دخترها اغلب دچار کام‌شکری بدون لب‌شکری می‌شوند.

با وجود آنکه علل این دو عارضه دقیقا روشن نیست، تصور بر این است که دارای زمینه ارثی باشند.

از جمله عوامل ایجاد شکاف لب و کام، مصرف الکل و کشیدن سیگار در دوران بارداری است.

انواع مختلف شکاف لب و کام

به طور کلی سه نوع شکاف وجود دارد:

1 ـ هم لب و هم کام دچار شکاف هستند. بیش از نیمی از شکاف‌ها از این نوع هستند. این نوع شکاف در پسر بچه‌ها شایع‌تر است. حدود 13 درصد مبتلایان به این نوع شکاف به سایر ناهنجاری‌های مادرزادی نیز مبتلا هستند.

2 ـ فقط کام شکاف دارد. یک‌ سوم شکاف‌ها از این نوع هستند و بیشتر در دختر بچه‌ها دیده می‌شود.

3 ـ فقط لب شکاف دارد. حدود یک ‌پنجم مبتلایان به شکاف را شامل می‌شود.

درمان

درمان شکاف لب یا کام به میزان زیادی بستگی به وضعیت سلامت نوزاد، شدت و محل شکاف دارد. از آنجا که این شکاف‌ها ممکن است منجر به اختلالات رشدی، تکلمی و روانی شوند، لازم است در اولین فرصت درمان شروع شود. جراحی برای ترمیم شکاف لب معمولا بین 10 تا 12 هفتگی انجام می‌شود. سن مناسب برای ترمیم شکاف کام حدود 9 تا 18 ماهگی است. برای حصول نتایج بهتر ممکن است لازم باشد جراحی‌های بعدی نیز انجام شود.

عوارض شکاف

بسته به میزان و محل شکاف کام یا لب، عوارض آن نیز فرق می‌کند. به طور کلی یک یا چند یا تمام عوارض زیر ممکن است روی دهد:

تنفس: ناهنجاری فک و کام باعث مشکل تنفسی می‌شود. درمان شامل جراحی و به کارگیری پروتزهای دهانی است.

تغذیه: تغذیه نوزادان مبتلا به شکاف نیز با مشکلاتی روبه‌رو است. همکاری متخصص تغذیه و گفتار درمانی ممکن است سودمند باشد. دستگاه‌های ویژه‌ای نیز به منظور تغذیه نوزاد در دسترس هستند.

عفونت‌های گوش و کاهش شنوایی: هر ناهنجاری دستگاه تنفسی فوقانی می‌تواند عملکرد شیپور استاش (در گوش) را مختل کند و احتمال تجمع مایع در گوش میانی را افزایش دهد. این امر احتمال عفونت گوش میانی را زیاد می‌کند. کاهش شنوایی نیز نتیجه عفونت‌های مکرر گوش میانی است. برای اصلاح این مشکل متخصص گوش و حلق و بینی از وی‌تی یا گرومت استفاده خواهد کرد.

تاخیر در تکلم: برای این‌ که کودک بتواند به درستی صدا و کلمات واضحی را تولید کند، رشد و تکامل طبیعی لب و کام ضروری است. می‌توان با عمل جراحی، شکاف را ترمیم نمود و با گفتاردرمانی به تکامل گفتاری کودک کمک کرد.

مشکلات دندانی: گاهی شکاف شامل لثه و فک نیز می‌شود و این امر بر رشد صحیح دندان‌ها و فک تاثیر می‌گذارد. دندانپزشک اطفال یا متخصص ارتودنسی می‌تواند به رفع این مشکل کمک کند.

گردآورنده : نیره ولدخانی – سایت تبیان

منابع :

- دکتر محمد حسن عامری - متخصص گوش، حلق و بینی (جام جم)

- همشهری آنلاین

اگر می خواهید با پزشکان سایت مشورت کنید، اینجا را کلیک کنید.

برای شرکت در بحث های انجمن بهداشت و سلامت سایت، اینجا را کلیک کنید.

بخش تغذیه و سلامت تبیان