طلبه و تحليل سياسي

(قسمت دوم)

قسمت اول اين مطلب را در اينجا ببينيد.

با توجه به حساسيت و پيچيدگي‌هاي خاص مسائل سياسي، اگر كسي بدون كسب آموزش‌هاي لازم و اطلاعات كافي وارد مقوله پر هياهوي سياست شود چون ورود او، ورودي بدون بصيرت است، مصداق آن جمله امام صادق(ع) مي‌شود كه رهروي بي‌بصيرت هر چقدر هم سرعتش بيشتر شود، در حقيقت گمراه تر شده و از مقصد دورتر شده است. از اين رو كسب دانش و بينش سياسي به همراه دغدغه و انگيزش سياسي قطعاً عامل رشد فردي و سياسي – اجتماعي جوان گشته و موجب گسترش مشاركت فعال و اثر گذار آنها در عرصه‌هاس سياسي – اجتماعي مي‌گردد. و باعث آن خواهد شد كه در تحليل مسائل و رويدادهاي سياسي از سطح سليقه‌اي و احساسي صرف كه بر پايه‌هاي علمي و اطلاعات كافي استوار نيست خارج گشته و به تحليل محكم، عميق و سازنده تبديل گردد تا جامعه از آن بهر‌مند شود.

داشتن تحليل سياسي و بينش عميق، نتيجه بصيرت و تيز بيني است؛ يعني بايد خوب و عميق قضايا را ديد و درک نمود و از سطحي نگاه کردن پرهيز کرد. مثلا اگر کسي در ظاهر تملّق مي‌گويد، به آن ظاهر دل فريب دل نبست، بلکه بايد ديد ته دلش چيست؟ هدفش چيست؟ چه کاري مي‌خواهد انجام دهد؟ (1)

تعريف تحليل سياسي

تحليل سياسي فرايندي ذهني و تلاش فکري محققانه‏اي است که با روشي علمي در جست و جوي شناخت عوامل مؤثر بر روند تصميم‏گيري سياسي، نقد و ارزيابي راهکارهاي مختلف، و تجويز بهترين رهيافت کاربردي براي حل يک معضل سياسي باشد. از اين رو تحليل سياسي با فاصله گرفتن از دايره تخمين و گمانه‏زني از حيطه ذهني تحليلگر بيرون آمده و نقش آگاهي‏زا و کارگشاي خود را در جامعه ايفا خواهد کرد. (2) به عبارت ديگر تحليل ريشه يابي حوادث و پديده ها سياسي و گشودن گره هاي ابهام و اغراض پنهاني و پيش بيني نتايج و آثار آن مي باشند. بنابر اين براي تحليل کردن پديده هاي سياسي تنها به تشريح و تبيين پديده مورد تحليل اکتفاء نمي شود بلکه تحليل گر با کاوشي ذهني سعي مي کند از ظواهر پديده به امور پنهاني دست يابد و مفاهيمي را که افراد عادي قادر به درک آنها نيستند به زبان ساده و قابل درک به ديگران متنقل کند. از اين رو: «روش تحليل سياسي اصول و شيوه هاي تحليل صحيح از پديده هاي سياسي است كه آموختن اين روش، تحليلگر سياسي را قادر مي سازد تا با استفاده از آن بتواند به ساده ترين راه ممكن مفاهيم پيچيده سياسي را ارزيابي كرده و به ديگران منتقل كند.» (3)

مقام معظم رهبري مي فرمايد:

«... تحليل سياسي به شكل صحيح و پروراننده ذهن، چيز بسيار مهمي است؛ ذهن بايد پرورانده شود.» (4)

تحليل سياسي مجموعه اي از علم، هنر و مهارت است که تحليلگر بايد بدانها مسلح شود. و هر که يکي از اين اجزاء سه گانه را ناديده بگيرد در عمل نواقص مهمي را مشاهده خواهد نمود.

مراحل تحليل سياسي

فرآيند ذهني و تلاش فکري تحليل سياسي را مي توان در سه مرحله کلي ذيل ارائه نمود که هر يک از اين مراحل خود داراي مراحل و روش هاي جزئي تر هستند که در ادامه اين نوشتار به تبيين هر يک از اين مراحل مي پردازيم:

مرحله اول: دريافت تصويري از پديده سياسي؛

مرحله دوم: تحليل محتوايي آن؛

مرحله سوم: سنجش و ارزش يابي آن.

در اين برنامه بايد از طرح مسائل پيچيده و سطح بالاي تحليل سياسي اجتناب گرديده تا بتوان درگام هاي اوليه تحليل سياسي انگيزه لازم را براي طلاب نوجوان و جوان عزيز كه مخاطبان اصلي اين مباحث هستند، ايجاد كرد و با ذكر مثال هاي متنوع روش هاي كاربردي تحليل سياسي را به علاقه مندان ارائه نمود.

مقام معظم رهبري مي فرمايد:

«البته شما بايد قدرت تحليل سياسي پيدا كنيد. اگر جواناني و ملتي بينش سياسي نداشته باشند، فريب مي‌خورند؛ آنها را از صحنه خارج مي‌كنند و با ابزار دين، آنها را كنار مي‌زنند.» (5)

همچنين مي فرمايد:

«بنده دلم مي‌خواهد اين جوان‌هاي ما، شما دانشجوها- چه دختر و چه پسر- و حتي دانش‌آموزهاي مدارس، روي اين ريزترين پديده‌هاي سياسي دنيا فكر كنيد و تحليل بدهيد. فرض كنيم تحليل هم بدهيد كه خلاف واقع باشد، باشد.» (6)

ادامه دارد...

منابع:

1. محمد تقي مصباح يزدي، بصيرتِ دشمن‌شناسي، سخنراني در جمع گروهي از کارشناسان وزارت دفاع و فرماندهان سپاه قم 17/ 8/88.

2. مسعود اسلامي، پيشين، ص83.

3. حسن بهشتي پور، پيشين.

4. حديث ولايت/ج2ص307

5. دانشگاه و رسالت دانشجو، ج1و2، ص300.

6. كيهان/13/8/78.

سيد مهدي موسوي، گروه حوزه علميه تبيان