میراث قاجاری خوزستان
ميراث قاجاري خوزستان
اين روزها که سرماي هوا جاده هاي شمالي و غربي کشور را کم رونق کرده است، نواحي جنوبي ايران بهترين گزينه براي يک سفر زمستاني به شمار مي روند. خصوصا اگر اهل گشت و گذار در مناطق تاريخي هستيد، جايي مثل استان خوزستان و منطقه قلعه تل (Ghal'etol)حرف هاي زيادي براي شما خواهد داشت.
قلعه تل، شهري در شمال خوزستان است که قدمت آن به 2500سال قبل مي رسد. ميراث تاريخي عيلاميان که از شمال با شهرستان ايذه و از جنوب با شهرستان باغملک ارتباط دارد و در گوشه گوشه مساحت 8/6 کيلومتري خود بناهايي از دوران هاي مختلف تاريخي را جاي داده است. از عيلاميان و ساسانيان گرفته تا قاجار.
نماد تاريخي شهر
مهم ترين بناي قلعه تل، قلعه اي است که کمي پيش از شروع دوره قاجار ساخته شد. قلعه اي به نام تل که روي يک تپه طبيعي ساخته شده بود تا نگهبانان بتوانند در تمام مدت دشت و خروجي هاي کوهستان را زير نظر داشته باشند. ساخت اين قلعه را به محمد تقي خان چهارلنگ بختياري نسبت مي دهند و محلي ها معتقدند که از اين قلعه براي فرماندهي قشون استفاده مي‌شده است.
اگر گذارتان به قلعه تل بيفتد، مي بينيد که اين قلعه هنوز هم بلندترين و بارزترين مشخصه شهر است که از صدها متر دورتر، رسيدن شما را به قلعه تل خوشامد مي گويد. به خصوص اگر از مسير ارتباطي اهواز به اصفهان عبور کنيد، اين قلعه در بخشي از مسير همسفر شما خواهد بود!
اين روزها اگرچه چيز زيادي از قلعه مشهور شهر باقي نمانده است، اما در کتاب هاي تاريخي هنوز هم مي توان وصف عظمت اين قلعه را خواند. چنان که در سفرنامه سر هنري لايارد ـ گردشگر انگليسي- آمده است: «قلعه داراي چهار برج و به شكل مربع ساخته شده و در يكي از زاويه هاي آن يك عمارت چهار ضلعي احداث شده بود كه در طبقه فوقاني آن لامردون و يا مهمان خانه قرار داشت. در طبقه تحتاني راهرو مسقف طويلي اين ساختمان را به محوطه مركزي قلعه متصل مي‌ساخت. قلعه داراي دو حياط بود كه قسمت بيروني جهت ميهمانان و مستخدمين و گارد محافظ و قسمت داخلي مخصوص خانواده خان شامل خانواده محمد تقي خان و برادرش آكلب‌علي بود.
روي برج ها و ديوارهاي قلعه چند قبضه تفنگ سنگين فتيله اي نصب شده بود كه هر كدام هشت يا نه پا طول داشته و قابل حمل بودند. اين تفنگ‌ها روي محور و حلقه هاي مخصوصي مي چرخيدند و با يك نوع گلوله هاي بزرگ و مقداري گلوله هاي كوچك و تكه پاره‌هاي آهن مسلح مي‌شدند. گرچه قلعه از سنگ و آجر ساخته شده بود و مي توانست در برابر حملات و يورش هاي غير منظم محلي پايداري نمايد ولي در برابر آتش توپخانه يك نيروي عظيم نمي‌توانست مقاومت داشته باشد.»
پاي اين قلعه رودخانه‌اي جاري است كه از قديم مهم ترين منبع تأمين آب ساكنان منطقه بوده است و در دره هاي كوهستاني اطراف هم روستاهاي خوش آب و هوايي را خواهيد ديد که گزينه خوبي براي تفريح و گشت و گذار شما در قلعه تل به شمار مي روند.
گشت و گذار در طبيعت خوزستان
اگر گذارتان به شهر قلعه تل افتاد، مي توانيد از مناطق ديدني و تفريحي ديگري مثل تمبي، هفت چشمه، آبشار ديدني تنگ کرد و مال آقا هم ديدن کنيد. مالآقا يک منطقه سياحتي در قلعه تل است که آب زلالي از ذوب شدن برف هاي زاگرس دارد و اين روزها اگر گذارتان به آن بيفتد، مي توانيد درختان انار، چنارهاي سر به فلک کشيده و گياهان محلي را در حاشيه رودخانه ببينيد. در مال آقا آثار تاريخي زيادي مثل کتيبههاي سنگ نوشته از دوران مصريان به جا مانده که بردگپ (سنگ بزرگ) و آثار باقيمانده از خانههاي ساخته شده در دل کوه نمونه اي از آن هستند. علاوه بر اين، سال ها قبل دو سنگ بزرگ به جا مانده از دوران عيلامي ها هم در اين منطقه کشف شد که يکي از آنها پايه ستون و ديگري منقوش به پيكره چهار نفر است كه دو به دو دست به سينه رو به روي هم ايستاده اند و هنوز کارکرد آنها به طور دقيق مشخص نشده است.
چطور برسيم؟
قلعه‌تل در شرق اهواز قرار دارد و براي رسيدن به آن بايد جاده اهواز ـ (هفتكل) ـ باغملك ـ ايذه ـ اصفهان را در پيش بگيريد و اين شهر تاريخي را در سمت راست جاده، جايي بعد از شهر باغملك ببينيد.
گروه گردشگري تبيان- رستم زاد