آرتروز؛ هر روز بيشتر از ديروز
آرتروز؛ هر روز بيشتر از ديروز
بيش از 50 سال از آن کار مي کشيد اما ذره‌اي به آن توجه نمي کنيد؛ مانند ستوني شما را نگه مي دارد اما هرگز آن را تقويت نمي کنيد. با آن اشيا و اجسام گوناگون را جابه‌جا مي کنيد اما نمي دانيد که چه فشاري بر آن وارد مي کنيد و آن را فرسوده مي سازيد. درباره مفصل حرف مي زنم؛ مفاصل غضروفي که مانند سطح سمباده زده شده در سنين سالمندي و شايد مانند اين روزها در دوران جواني به آرتروز دچار مي شوند.
آشنايي با آرتروز
آرتروز نوعي بيماري غضروف مفصلي است كه در آن بافت غضروف‌ها در اثر فشارهاي وارده تحليل رفته و آسيب مي‌بينند. وظيفه طبيعي غضروف، تنظيم فشارهاي وارده به مفصل است و در واقع بخشي از غضروف، سلول‌هايي دارد كه مفصل را هدايت مي‌كند.
اگر بخش‌هاي مختلف اين غضروف آسيب ببيند، طبيعي است كه در پي آن فعاليت طبيعي مفصل دچار اشكال مي‌شود و چون در قسمت‌هاي خارجي بافت‌هاي اطراف غضروف، عصب وجود دارد، غضروف دچار درد و ناراحتي مي‌شود و دردي به نام درد مكانيكي در آن ناحيه احساس مي‌شود.
آرتروز به طور عمده در مفاصلي كه فشار زياد بر آنها وارد مي‌شود ايجاد مي‌شود، بنابراين مفاصل زانو و لگن، فشار و وزن بيشتري را تحمل مي‌كنند و بيشتر در معرض ابتلا به آرتروز هستند.
مفاصل دست هم در اين خصوص در امان نيستند به خصوص در افرادي كه زمينه ارثي دارند.
بيش از صد نوع بيماري گوناگون مي‌تواند موجب درد، گرفتگي و در اغلب موارد سبب تورم مفاصل گردد. بروز تورم مفاصل و استخوان‌ها هنگامي است که غضروف هاي انتهايي استخوان‌ها به تدريج دچار خوردگي مي شود و نتيجه آن، ساييدگي استخوان ها با يکديگر است. اين تورم اغلب در مفاصل دست، زانو، نشيمن گاهي و ستون فقرات مشاهده مي شود.
آرتروز شايع‌ترين بيماري مفصلي است كه در آن غضروف مفصلي دچار آسيب و تخريب مي‌شود و نام ديگر آرتروز، "استئوآرتريت" است.
به همين دليل بعضي از مردم به اين بيماري ساييدگي مفصل هم مي‌گويند. اين بيماري شايع‌ترين اختلال مفصلي است كه مردان و زنان را مبتلا مي كند و به تدريج بي تحركي و ضعف قدرت عضلاني را به دنبال دارد. در اين بيماري، استخوان نزديك مفصل تغييراتي پيدا مي‌كند و برجستگي‌هاي كوچك استخواني در اطراف مفصل به وجود مي‌آيد.
نحوه نشستن افراد در افزايش شدت آرتروز به خصوص آرتروز زانو موثر است. به طور كلي در سن 40 سالگي تقريبا همه افراد تغييرات آرتروز را در مفاصل خود دارند ولي بيشتر آنها علامت خاصي احساس نمي‌كنند و تعداد نسبتا كمي دچار علايم آرتروز هستند.
تقريبا همه جانوران از جمله ماهي‌ها، دوزيستان، خزندگان (دايناسورها) و پستانداران مبتلا به آرتروز مي‌شوند.
علايم آرتروز
آرتروز يا استئوآرتريت اغلب به صورت دردي عمقي در مفصل مبتلا توصيف مي‌شود که اين درد با کارکرد مفصل تشديد مي يابد و با استراحت برطرف مي شود، اما با پيشرفت بيماري ممکن است، درد دايمي باشد. سفتي و خشکي مفصل مبتلا در هنگام بيدار شدن از خواب يا بعد از مدتي دوره بي فعاليتي و بي تحرکي ممکن است بارز باشد. اما پس از تقريبا 30 دقيقه تسکين پيدا مي کند. بيمار ممکن است براي حرکت مفاصل خود با مشکل مواجه شود و قادر نباشد آن ها را خم و راست کند. درد از اولين علايم آرتروز در مفصل مبتلا است كه ميزان آن با استراحت كاهش پيدا كرده و با فعاليت شديدتر مي شود. مقدار كمي تورم در اطراف مفصل مبتلا به آرتروز مشاهده مي شود. همچنين تغيير شكل مفصل از علايم بارز آرتروز است.
ارتباط کمبود ويتامين K و آرتروز
نتايج تحقيقات دانشمندان دانشگاه بوستون نشان داد، كمبود ويتامين K باعث افزايش شيوع آرتروز زانو و دست مي شود. به نقل از رويترز، دانشمندان با مطالعه روي 650 فردي كه ميزان ويتامين K پلاسماي خون آنها پايين بود دريافتند، ابتلا به آرتروز و درد در مفاصل در اين افراد بيشتر است. دانشمندان با مطالعه روي موش‌ها دريافتند، بعضي پروتئين‌هاي استخوان ها و غضروف ها به ويتامين K وابسته هستند و وقتي اين پروتئين‌ها به طور صحيح كار نكند، حيوانات دچار اختلالات استخواني و غضروفي مي شوند. در بيماري آرتروز، بالشتك غضروف بين مفاصل به مرور زمان از بين مي رود و درد و سفتي مفاصل و محدوديت حركتي ايجاد مي شود. كمبود ناكافي ويتامين K دليل مشكلات انعقادي خون است.
آرتروز دونوع است
آرتروز اوليه داريم و آرتروز ثانويه. نوع اوليه آن با افزايش سن در همه افراد به وجود مي آيد و همه مفاصل را مبتلا مي‌سازد و عمدتا مفاصل زانوها، مفصل راني لگني، مفاصل انگشتان دست و پا و بالاخره ستون فقرات را گرفتار مي كند.
آرتروز ثانويه در مفصلي به وجود مي‌آيد كه قبلا به وسيله بيماري ديگري آسيب ديده و ساختار آن تغيير كرده است. به طور مثال، مفصلي كه دچار شكستگي شده، پس از بهبود دچار آرتروز مي شود. بديهي است اين نوع آرتروز سراسر مفاصل بدن را گرفتار نمي كند، بلكه تنها مفاصل آسيب ديده دچار آن مي شود.
در اين عارضه بيمار هنگام بيدار شدن از خواب، احساس مي كند مفاصل او سفت شده‌اند و پس از 5 تا 10 دقيقه اين حالت از بين مي رود.
با پيشرفت بيماري آرتروز به مرور زمان دامنه حركات مفصل گرفتار، كاهش مي يابد و ممكن است مفصل خشك و بي حركت شود، البته فيزيوتراپي مي تواند از اين حالت خشكي مفصل و محدوديت حركات پيشگيري و آن را درمان كند.
آرتروز نوعي بيماري پيشرونده و مزمن است و بهبود قطعي ندارد ولي در بيماران چاق توصيه مي شود وزن خود را پايين آورند تا فشار روي زانوها و مفصل لگن كمتر شود.
عوامل بروز آرتروز
- ژنتيك: ميزان بروز آرتروز با مسايل ژنتيکي و نژادي ارتباط دارد.
- جنس: بررسي ها نشان مي دهد که احتمال ابتلا به اين بيماري در خانم ها بيشتر است.
- سن بالا: بزرگ ترين عامل خطرساز براي استئوآرتريت سن است، به طوري که در زنان با سن کمتر از 45 سال فقط 2 درصد و در سنين بين 45 تا 64 سال ميزان شيوع 30 درصد بوده است و بالاي 65 سال اين ميزان 68 درصد بوده است.
- ضربه: ضربه‌هاي شديد و استفاده مکرر از مفصل نيز از عوامل خطر ساز مهم جهت آرتروز هستند. بي کفايتي رباط متقاطع قدامي و آسيب منيسک به استئوآرتريت زانو منجر مي شود. اگرچه آسيب غضروف مفصل ممکن است در هر زمان طي آسيب يا بعد از آن به وجود آيد، در صورت استفاده از مفصل مبتلا(به طور مثال از قبل شکسته) حتي غضروف طبيعي نيز در صورت ناپايدار بودن مفصل از بين مي‌رود.
- چاقي: چاقي ازعوامل خطرآرتروز در زانو و دست است. تحقيقات نشان داده که کاهش وزن به ميزان 5 کيلوگرم، احتمال به وجود آمدن آرتروز علامت‌دار زانو را 50 درصد کاهش مي‌دهد.
نقش انار در درمان آرتروز
محققان اعلام كردند مصرف انار در درمان آرتروز نقش بسيار چشمگيري دارد.
به گزارش پايگاه هلث‌دي‌نيوز، محققان آمريكايي با استفاده از عصاره انار موفق شدند، نوعي آنزيم موسوم به "اينتر لوكين يك بي" را كه در شروع فرآيند التهابي در غضروف موثر است مهار و از پيشرفت آرتروز جلوگيري كنند. اين محققان خوردن انار را براي مهار آرتروز توصيه مي‌كنند.
جلبك دريايي و بهبود علايم آرتروز
بهره‌گيري از نوعي مكمل حاوي عصاره جلبك قرمز دريايي ميزان درد و التهاب زانو را در مبتلايان به آرتروز زانو كاهش مي‌دهد. پژوهشگران از جلبك دريايي براي كاهش علايم مبتلايان به آرتروز زانو بهره مي‌گيرند. به نوشته جديدترين شماره نشريه انجمن تغذيه آمريکا، بهره‌گيري از نوعي مكمل حاوي عصاره جلبك قرمز دريايي ميزان درد و التهاب زانو را در مبتلايان به آرتروز زانو كاهش مي‌دهد.
*مطالب مرتبط:
توصيه هايي براي مبتلايان به آرتروز زانو
تأثير ورزش در التهاب مفاصل ( آرتريت)
درد زانو با آب و هوا تغيير مي کند
بهبود سائيدگي و درد مفاصل (آرتروز)