اصول حرکت به سوی عالم برزخ(1)
اصول حرکت به سوي عالم برزخ (1)
اشاره:
مرگ پايان «حركت‌هاي» زندگي ما نيست، بلكه تنها رها شدن روح از جسم و انتقال به بدن برزخي و عالم جديدي به نام برزخ است. هر خير و شري كه در دنيا هست، نمونه كوچكي است از آنچه كه كمال آن در آخرت وجود دارد.
اين دنيا با همه عظمتش در مقابل آخرت، مثل رحم مادر است در مقابل دنيا. انسان در دنيا مثل جنيني است كه با مرگ به عالم برزخ وارد و متولد مي‌شود. اين تولد، با رها ساختن بدن صورت مي‌گيرد. مثل خواب كه ما را وارد فضاي جديدي مي‌كند.
آيات و روايات نيز به ما يادآوري مي‌كنند كه در دنيا مسافريم و بايد به عالم برزخ منتقل شويم. خداوند به پيامبر(صل الله وعليه و آله)فرمود: (انّك ميّتٌ و انّهم ميّتون‌ـ اي پيامبر! تو مرده‌اي و ديگران نيز مرده هستند)، نه اينكه خواهي مرد. اين به معني نزديك بودن مرگ است.
پيامبر فرمود: (موتوا قبل ان تموتوا؛ قبل از آن‌كه شما را بميرانند، بميريد.) يعني در حالي كه جسم شما در اين دنياست، روح خود را به عالم برزخ بفرستيد و در همين دنيا با قوانين آخرتي كه محيط بر دنياست، زندگي كنيد. به همين دليل فرمودند: (الآخره محيطه بالدنيا ـ آخرت به دنيا احاطه دارد).نوع زندگي سعادتمندانه يا پرعذاب در برزخ، بستگي به نوع زندگي ما در دنيا دارد. اگر جنين در رحم مادر زندگي موفقي را طي كند، در دنيا تولد سالمي خواهد داشت وگرنه تولدش آغاز عذاب‌هاي اوست.
پيامبر اکرم(ص) فرمودند: از ما نيست كسي كه يك روز در هفته را براي آموزش دينش قرار ندهد.
بسيار بوده‌اند افرادي كه با آرزوهاي دنيوي محاسبات زيادي كردند و به آن‌ها نرسيدند. قرآن و معصومين به ما سفارش كرده‌اند غافل نشويم و براي كسب كمال روح تلاش كنيم، زيرا اصل شخصيت ما روح است و نه جسم و ماديات ما.
اصول حركت
الف ـ ضرورت عمل با معرفت:
حضرت علي(عليه السلام) فرمود: (ما من حركه الّا و انت محتاج فيها الي معرفه[1]ـ هيچ حركتي نيست مگر اينكه تو در آن نياز به معرفت داري.)
ب ـ آفات حركت بدون معرفت:
1 ـ امام صادق(عليه السلام )فرمود: (العامل علي غير بصيره، كالسائر علي غير طريق، لا تزيده سرعه السير الّا بُعداً ـ عمل‌كننده بدون بصيرت، مانند كسي است كه در مسير درست حركت نمي‌كند. بنابراين هرچه سرعتش بيشتر باشد، از راه اصلي دورتر مي‌شود.
2 ـ امام صادق(عليه السلام ) فرمود: (من عمل علي غيره بصيره، كان يُفسده اكثر من ما يصلح ـ كسي كه از روي بصيرت عمل نكند، فسادش بيشتر از اصلاحش خواهد شد.)
رعايت اصول حركت و زندگي دنيا به سوي عالم برزخ:
وقتي مي‌گوييم مقصد زندگي ما عالم برزخ است، نبايد ذهنمان برود به لحظه‌اي كه از دنيا مي‌رويم، بلكه مقصود اين است كه تمام آنچه كه در زندگي دنيا انجام مي‌دهيم براي رسيدن به مقصد برزخ و آخرت باشد كه زندگي ابدي ما را تشكيل مي‌دهد.
هنگامي كه به ما بگويند 3 روز ديگر به يك اردو يا يك سفر چند روزه خواهيم رفت، ما چه مي‌كنيم؟ شروع مي‌كنيم به تهيه امكانات لازم، از پوشاك و خوراك و ساير ملزومات، وگرنه در مقصد با سختي و عذاب مواجه خواهيم شد.
بنابراين، براي انسان كه گريزي از رفتن به سوي مقصد برزخ ندارد، واجب است كه معرفت لازم را براي نحوه حركت و تهيه امكانات لازم به سوي آن عالم را كسب كند.
حركت مادي و معنوي: حركت و رشد انسان دو نوع است: مادي و معنوي. برخي افراد رشد مادي دارند، اما از رشد معنوي بي‌بهره يا كم‌بهره‌اند. رشد مادي به جسم مربوط است و رشد معنوي به روح.
مراحل حركت از رحم مادر به سوي دنيا
1 ـ سلول: پس از لقاح بين اسپرم مرد و تخمك زن، يك سلول ايجاد مي‌شود.
2 ـ توده سلولي: سلول شروع به رشد مي‌كند و به سه قسمت تقسيم مي‌شود كه سه بخش بدن انسان را مي‌سازد.
3 ـ اندام‌سازي: اندام‌هايي مثل دست، پا، چشم، قلب، كليه، ستون فقرات و... در اين مرحله ساخته مي‌شود.
مراحل حركت از دنيا به سوي برزخ
حركت و رشد مادي: 1 ـ نوزادي، 2 ـ كودكي، 3 ـ نوجواني، 4 ـ جواني، 5 ـ ميانسالي، 6 ـ پيري. انسان در اين دوره‌ها براي انواع رشدهاي مادي و دنيايي تلاش مي‌كند.
حركت و رشد معنوي: رشد معنوي كسب فضايل اخلاقي و زدودن رذيله‌هاي اخلاقي است. روح كه اصل شخصيت انسان است بايد براي كسب نيازمندي‌هاي زندگي آخرتي آماده شود. شخصيت روح، از راه گوش، چشم، افكار، نوع ارتباط‌هاي ديني يا غيرديني و غذاهايي كه به آن داده مي‌شود، شكل مي‌گيرد.
نتيجه حركت آگاهانه و ناآگاهانه
نتيجه حركت و رشد آگاهانه در رحم مادر، تولد سالم و نتيجه حركت ناآگاهانه، تولد ناقص، بيمار و... است. ناقص‌الخلقه‌ها در رحم مادر، حركت و رشد ناآگاهانه‌اي داشته‌اند كه منطبق با نظام زيستي دنيا نبوده است. بنابراين، اگر آنچه كه براي زندگي ابدي آخرتي نياز داريم، در رحم دنيا كسب نكنيم، هنگام مرگ (تولد به برزخ) تولد سالمي نخواهيم داشت.
حركت آگاهانه، فقط كسب اطلاعات آخرتي نيست
حركت آگاهانه در دنيا، تنها اين نيست كه اطلاعات آخرتي داشته باشيم، بلكه مقصود اين است كه طوري در دنيا زندگي كنيم كه امكانات لازم براي زندگي در شرايط زيستي عالم برزخ را كسب كنيم. در همه كارها اعم از درس خواندن، شغل، تفريح، خانواده و جامعه، شخصيت ارزشمندي كسب كنيم تا آن را با خود به عالم برزخ ببريم، نه جاذبه‌هايي كه ما را در راه دنيا متوقف كند. بايد بتوانيم آنچه را که کسب کرده ايم به عالمي ببريم كه به قول قرآن: «يوم لا ينفع مال و لا بنون، الا من اتي الله بقلب سليم[2] ـ در آن روز، نه مال و نه فرزند به انسان نفعي نمي‌رساند، بلكه نفع از آن كسي است كه از دنيا با خود قلب سليمي بياورد.»
با چنين ديدگاهي، دنيا و آخرت را يكپارچه و متصل به هم مي‌بينيم، نه جدا از هم. پس بايد در عمر كوتاهي كه در هر لحظه مي‌توان سرنوشت ميليون‌ها سال را تعيين كرد، ياد بگيريم و عمل كنيم. اما نبايد مانند كساني باشيم كه 5 يا 10 سال كسب علم دنيايي مي‌كنند، اما از علوم آخرتي بي‌بهره‌اند. اينها مغضوب خداوند هستند.
پيامبر اكرم(ص) فرمودند: «ان الله يبغض كل عالم بالدنيا، جاهل بالآخره ـ خداوند بر هر عالم به دنيا كه جاهل به آخرت است، غضب مي‌كند.»
حضرت فرمودند: از ما نيست كسي كه يك روز در هفته را براي آموزش دينش قرار ندهد.
بنابراين در مدت محدود عمر، بايد در حركت به سوي آخرت، اين آگاهي را كسب كنيم كه اوضاع زندگي ابدي چگونه است و چه‌طور افراد را به بهشت راه مي‌دهند و سپس لوازم آن زندگي را در دنيا كسب كنيم.
براي حركت آگاهانه بايد كساني را الگوي خود قرار دهيم كه اين مسير را خوب مي‌شناسند. يعني پيامبر اكرم(صل الله و عليه و آله) و ائمه معصومين كه آموزش‌هاي لازم را براي اين حركت ديده‌اند.
فراموشي ابديت و زندگي جاودانه، منشأ اشتباهات در دنيا
فراموشي ابديت و زندگي جاودانه چيزي است كه موجب مي‌شود انسان، هرچه‌قدر هم از اوضاع زندگي آخرتي مطلع باشد، در دنيا به اشتباهات زيادي بيفتد و خود را ارزان بفروشد.
خداوند در قرآن حدود 80 مرتبه، «خلود و جاودانگي» زندگي انسان را يادآوري كرده و به همين دليل، معصوم(ع)فرمود: بهايي كم‌تر از بهشت براي شما نيست، پس خود را جز به بهشت نفروشيد.
پيامبر اكرم(ص) فرمودند: «ان الله يبغض كل عالم بالدنيا، جاهل بالآخره ـ خداوند بر هر عالم به دنيا كه جاهل به آخرت است، غضب مي‌كند.»
علم به آخرت دو معنا دارد:
1 ـ اطلاعات لازم را در مورد جايي كه مي‌خواهيم برويم و تا ابد در آن زندگي كنيم، كسب نماييم.
2 ـ تجهيزات لازم را براي سفر روح كسب كنيم، نه اينكه تنها به فكر توسعه مادي و آباد كردن دنيا باشيم.
معصوم7 فرمود: «الدنيا مزرعه الآخره ـ دنيا مزرعه آخرت است.» نتيجه اين مي‌شود كه به فرموده معصوم(ع): «الدنيا دار مَمَرِرّ و الآخره دار مقر[3] ـ دنيا سراي عبور است و آخرت سراي قرار گرفتن»
نتايج اصالت دادن به آخرت در دنيا
1 ـ اگر ما به آخرت اصالت بدهيم و بدانيم كه سرنوشت همه چيز را «تفكر آخرتي» تعيين مي‌كند، تمام حركت‌هاي خود را در دنيا بر همين اساس انجام مي‌دهيم. اجازه نمي‌دهيم هيچ عملي از ما سر بزند كه با اصول زندگي آخرتي منافات داشته باشد.
2 ـ بيش از آن‌كه براي نيازهاي زودگذر دنيايي خود نگران باشيم، نگران تهيه امكانات زندگي ابدي خواهيم شد.
3 ـ آماده مرگ (تولد براي زندگي شيرين ابدي) مي‌شويم.
4 ـ حتي جوان‌ها نخواهند گفت: «حالا خيلي وقت داريم»، چه رسد به افراد مسن و سالخورده.
5 ـ اصالت دادن به آخرت، منافاتي با نيازهاي دنيوي ندارد. زيرا حضرت علي( عليه السلام ) فرمودند: براي آخرت چنان باش كه انگار فردا خواهي مرد و براي دنيا چنان باش كه انگار هميشه زنده هستي.
6 ـ اصالت دادن به آخرت، موجب مي‌شود انسان همه دارايي‌ها و توانايي‌هاي دنيوي خود را به استخدام آخرت درآورد.
7 ـ اصالت دادن به آخرت، مانع گناه و دلبستگي‌هاي حرام مي‌شود.
ادامه بحث را در شماره آتي با عنوان: "ارواح ناقص الخلقه" بخوانيد!
___________________
[1] بحار ج 74 ص 268
[2] سوره شعراآيه 89-88
[3] بحارالانوار ج75
تنظيم براي تبيان: گروه دين و انديشه_شکوري