رابطه ی درد و حس بویایی
تحقیقات نشان می دهند سیستم عصبی بدن برای انتقال پیام های درد و بویایی از کانال های مشترکی استفاده می کند. در نتیجه بی حسی یا استفاده از مسکن ها می تواند اثرات سوئی روی حس بویایی انسان داشته باشد.
اگر می خواهید درد نکشید، باید حس بویایی تان را از دست بدهید!
اگر فکر می کنید دنیای بدون درد می تواند دنیای بهتری باشد، بد نیست با انسان هایی آشنا شوید که در زندگی هرگز دردهای جسمی را تجربه نکرده و نخواهند کرد.
البته این امنیت بی نظیر، زندگی تعداد بسیار معدودی از انسان ها نیست که باعث می شود درد را تجربه نکنند بلکه نقص در یکی از کانال های عصبی اصلی آن ها است که امکان ارسال پیام های درد به سلول های مجاور را از بین می برد.
تحقیقات تازه نشان می دهند پیام های عصبی حس بویایی نیز باید از همین کانال عصبی و دروازه های پروتئینی آن عبور کنند.
به گزارش نیوساینتیست، جان وایس از دانشکده پزشکی سارلند در هامبورگ آلمان و همکارانش با مطالعه روی 3 داوطلب که 2 نفر از آن ها از یک خانواده و هر 3 به شکل مادرزادی دچار بی حسی نسبت به درد بودند، این حقیقت را کشف کردند که این افراد فاقد حس بویایی نیز هستند.
مطالعات زیادی ثابت کرده اند که نوزادان درد را احساس می کنند و درد تسکین نیافته در آن ها می تواند به اثرات زیان آور کوتاه و طولانی مدتی منجر شود بر این اساس کنترل درد نقش بسیار مهمی در پیشگیری از اثرات ناخواسته جسمی و روانی دارد.
این 3 نفر که دید خوب و شنوایی طبیعی داشتند، هرگز از نقص در حس بویایی شکایتی نکرده بودند اما آزمون های انجام شده با استفاده از رایحه های گوناگون نشان می دادند در میان افراد خانواده شان تنها کسانی هستند که حس بویایی ندارند.
آن ها در برابر پنبه آغشته به سرکه بالزامیک، عطرها، رایحه پرتقال و قهوه هیچ عکس‌العملی از خود نشان ندادند. در حالی که خانواده این افراد و دیگر داوطلبانی که دارای احساس درد بودند، توانستند بوها و رایحه های گوناگون را به خوبی از یکدیگر تفکیک کنند.
وایس و همکارانش پیش از این می دانستند افراد فاقد احساس درد در یکی از کانال های یون سدیم که Nav1.7 نامیده می شود و در غشای عقده های عصبی که بخشی از دستگاه عصبی خودکار به شمار می روند، قرار گرفته، نقص دارند؛ اما نمی توانستند ارتباط میان این نقص و فقدان حس بویایی را درک کنند.
آن ها در خلال جراحی های گوناگون به بررسی عصب های بویایی موجود در بینی افراد سالم پرداختند و دریافتند کانال های Nav1.7 در غشای سلولی سلول های عصبی این منطقه وظیفه انتقال پیام های عصبی را به عهده دارند.
وایس و همکارانش موش های آزمایشگاهی را پرورش دادند که فاقد کانال Nav1.7 در سلول های عصبی وابسته به حس بویایی شان بودند. مطالعه روی این موش ها نشان می داد، سلول های عصبی آن ها پیام های دریافت بو را ایجاد می کنند اما راهی ارتباطی برای مخابره این پیام ها به سلول های عصبی مجاور وجود نخواهد داشت.
مطالعه رفتار این موش های فاقد کانال عصبی Nav1.7 در بخش بویایی نشان می داد، آن ها در برابر رایحه انواع غذاها مانند خمیر بادام زمینی و شیر، همچنین بوی ادرار جنس مخالف عکس‌العملی نشان نمی دهند. موش های مادری که فاقد این کانال عصبی بودند، زمانی که از فرزندان شان جدا می شدند نیز نمی توانستند آن ها را از سایر بچه موش ها تشخیص دهند. این عدم تشخیص به وضوح از دست دادن حس بویایی را در آن ها نشان می داد.
فرانک زوفال، یکی از اعصای این تیم می گوید: "ارتباط عصبی میان درد و حس بویایی کاملا غیرمنتظره است. هنوز نمی دانیم چرا برای انتقال این پیام ها کانال های عصبی مشابهی وجود دارد و این که آیا حس های دیگری نیز درگیر خواهند شد؟
از سوی دیگر بسیاری از ما درد را مرتبط با سیستم حسی می دانیم اما حقیقت این است که نور خیره کننده، صداهای کرکننده و خوردن فلفل تند هم می تواند آزاردهنده و دردناک باشد.
نکته دیگری نیز وجود دارد، با شناخت دقیق مکانیسم درد و بی حسی در برابر آن می توانیم به افرادی که دچار دردهای مزمن هستند کمک کنیم یا این واقعیت را بپذیریم که استفاده از مسکن ها می تواند اثرات جانبی ناخوشایندی روی حس بویایی داشته باشد".
تأثیر محرک بویایی آشنا بر پاسخ های درد ناشی از خونگیری در نوزادان
طی پانزده سال گذشته مطالعات زیادی ثابت کرده اند که نوزادان درد را احساس می کنند و درد تسکین نیافته در آن ها می تواند به اثرات زیان آور کوتاه و طولانی مدتی منجر شود بر این اساس کنترل درد نقش بسیار مهمی در پیشگیری از اثرات ناخواسته جسمی و روانی دارد. از طرفی به علت عوارض احتمالی درمان های دارویی در نوزادان لازم است جهت کنترل دردهای ناشی از فرآیندهای تشخیصی و درمانی کوتاه مدت، روش های غیر دارویی ایمن جایگزین روش های دارویی گردند.
مطالعات اخیر نشان داده اند که مداخلات غیر دارویی ساده همچون مکیدن غیر تغذیه ای، گلوکز خوراکی، تماس پوستی با مادر، شیردهی از پستان و تحریکات چند حسی می توانند به طور موثر از طریق دخالت سیستم های مختلف لامسه، تعادلی - حرکتی، چشایی و یا بویایی پاسخ های درد را در نوزاد حین رویه های دردناک کاهش دهند.
در این میان نقش سیستم بویایی مورد توجه خاص قرار دارد، زیرا در زمان تولد در مقایسه با سایر سیستم های حسی نوزاد از جمله بینایی، جزء کاملترین سیستم ها محسوب می شود.
بنابراین به علت اثرات زیان آور درد در نوزادان، تسکین آن از طریق روش های ساده، بی خطر و قابل اجرا دارای اهمیت است. مطالعه ی زیر با هدف تعیین تاثیر محرک بویایی (آشنا و غیر آشنا) بر پاسخ های فیزیولوژیک و رفتاری درد ناشی از خونگیری شریانی در نوزادان ترم انجام گرفته است.
روش کار: در این مطالعه نیمه تجربی از نوع کارآزمائی بالینی 135نوزاد ترم به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و در یکی از سه گروه پژوهش قرار گرفتند. در گروه بوی آشنا قبل از انجام خونگیری شریانی نوزادان به مدت نه ساعت با بوی وانیل آشنا شدند. در گروه بوی غیر آشنا آشناسازی انجام نگرفت ولی در طول خونگیری نوزادان هر دو گروه با بوی وانیل تحریک شدند. در گروه کنترل مداخله ای انجام نشد.
تعداد ضربان قلب و سطح اشباع اکسیژن خون شریانی نوزادان قبل، بعد از وارد کردن سوزن و بعد از خارج کردن سوزن و همچنین طول مدت زمان گریه نوزادان از شروع تا سکوتی با فاصله زمانی حداقل پنج ثانیه اندازه گیری شد.
نتایج: طول مدت زمان گریه نوزادانی که با بوی آشنا تحریک شدند، با اختلاف معناداری از دو گروه دیگر مطالعه کمتر بود (001/0< P).
در مقایسه سه گروه، بین تعداد ضربان قلب بعد از وارد کردن سوزن و بعد از خارج کردن آن و نیز بین سطح اشباع اکسیژن خون شریانی بعد از وارد کردن سوزن اختلاف معنادار آماری مشاهده نشد. سطح اشباع اکسیژن خون شریانی نوزادان در گروه بوی آشنا بعد از خارج کردن سوزن با اختلاف آماری معناداری از دو گروه دیگر مطالعه بالاتر بود (05/0>P).
نتیجه نهایی: محرک بویایی آشنا می تواند طول مدت زمان گریه نوزادان را در طول خونگیری شریانی کاهش دهد، ولی بر علائم فیزیولوژیک آنان تاثیری ندارد.
فرآوری- معصومه آیت اللهی
بخش تغذیه و سلامت تبیان
منابع:
خبرآنلاین
مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی همدان
اگر می خواهید با پزشکان سایت مشورت کنید، اینجا را کلیک کنید.
برای شرکت در بحث های انجمن سایت مرتبط با بهداشت و سلامت، اینجا را کلیک کنید.
مطالب مرتبط:
اندازه گیری درد، ممکن شده است
برای توصیف درد به پزشکتان بگویید...
