نسخه ‌اي مجرب براي انواع دردها

همان گونه كه ارتكاب انواع گناهان و ظلم و تجاوز به حقوق ديگران باعث بروز گرفتاري‏هاي مختلف خصوصاً فقر و فلاكت براي انسان‏ها است، پرهيز از گناهان و رعايت حقوق ديگران عامل اصلي توسعه رزق و روزي و جاري شدن سرچشمه‏هاي خير و بركت براي انسان است.

قرآن كريم در آيه 96 سوره اعراف در اين خصوص مي‏فرمايد: «ولو ان اهل القري امنوا واتقوا لفتحنا عليهم بركات من‏السماء والارض ولكن كذبوا فاخذناهم بما كانوا يكسبون».

«بركات» جمع «بركت» است، اين كلمه در اصل به معني ثبات و استقرار چيزي است و به هر نعمت و موهبتي كه پايدار بماند اطلاق مي‏گردد، در برابر موجودات بي‏بركت كه زود فاني و نابود و بي‏اثر مي‏شوند.

ايمان و تقوا نه تنها سبب نزول بركات الهي مي‏شود، بلكه باعث مي‏گردد كه آن چه در اختيار انسان قرار گرفته در مصارف مورد نياز به كار گرفته شود، في‏المثل امروز ملاحظه مي‏كنيم قسمت بسيار مهمي از نيروهاي انساني و منابع اقتصادي در مسير «مسابقه تسليحاتي» و ساختن سلاح‏هاي نابود كننده صرف مي‏گردد، اين‏ها مواهبي هستند فاقد هر گونه بركت، به زودي از ميان مي‏روند و نه تنها نتيجه‏اي نخواهند داشت، ويراني هم به بار مي‏آورند، ولي اگر جوامع انساني ايمان و تقوا داشته باشند اين مواهب الهي به شكل ديگري در ميان آن‏ها درمي‏آيد و طبعاً آثار آن باقي و برقرار خواهد ماند و مصداق كلمه بركات خواهند بود.(1)

همچنين در آيات 10 و 11 و 12 سوره نوح از قول آن پيامبر الهي مي‏فرمايد:

«فقلت استغفروا ربكم انه كان غفاراً: به آن‏ها گفتم: از پروردگار خويش آمرزش طلبيد كه او بسيار آمرزنده است».

«يرسل السماء عليكم مدراراً: تا باران‏هاي پربركت آسمان را پي درپي بر شما فرستد».

«و يمددكم باموال و بنين و يجعل لكم جنات و يجعل لكم انهاراً: و شما را بااموال و فرزندان فراوان امداد كند و باغ‏هاي سرسبز و نهرهاي جاري در اختيارتان قرار دهد».

مي‏گويد: «آسمان را بر شما مي‏فرستد» يعني آن قدر باران مي‏بارد كه گويي آسمان دارد نازل مي‏شود، اما چون باران رحمت است نه ويراني مي‏آورد و نه آسيبي مي‏رساند، بلكه در همه جا مايه خرمي و سرسبزي و طراوت است. خلاصه هم باران رحمت معنوي و هم باران پربركت مادي او شما را فرا مي‏گيرد.

به اين ترتيب يك نعمت بزرگ معنوي و پنج نعمت بزرگ مادي را به آن‏ها وعده داده؛ نعمت بزرگ معنوي، بخشودگي گناهان و پاك‏شدن از آلودگي كفر و عصيان است، اما نعمت‏هاي مادي، ريزش باران‏هاي مفيد و به موقع و پربركت، فزوني اموال، فزوني فرزندان «سرمايه‏هاي انساني»، باغ‏هاي پربركت و نهرهاي آب جاري.

آري ايمان و تقوا طبق گواهي قرآن مجيد هم موجب آبادي دنيا و هم آخرت است.

در بعضي از روايات آمده است كه وقتي اين قوم لجوج از قبول دعوت نوح سر باز زدند، خشكسالي و قحطي آن‏ها را فرا گرفت و بسياري از اموال و فرزندانشان هلاك شدند، زنان عقيم گشتند و كمتر بچه مي‏آوردند، نوح به آن‏ها گفت: اگر ايمان بياوريد، همه اين مصائب و بلاها از شما دفع خواهد شد، ولي آن‏ها اعتنايي به او نكردند و همچنان سرسختي نشان دادند تا عذاب نهايي فرا رسيد و همه را درو كرد.(2)

جالب اين كه: كسي نزد امام حسن (ع) آمد و از قحطي و خشكسالي شكوه كرد. او، آن مرد را به آمرزش خواهي و توبه فراخواند.

مرد ديگري آمد و از فقر و بينوايي ناليد، او را نيز به توبه و آمرزش خواهي و دعا سفارش كرد.

مرد سومي از راه رسيد و از نازايي همسر و نداشتن فرزند شكوه كرد و دعا خواست تا خدا به او پسري روزي سازد، كه به او نيز همين نسخه را داد. يكي از اصحاب به حضرت گفت: چگونه براي دردها و خواسته‏هاي رنگارنگ يك نسخه مي‏نگارد؟ حضرت پاسخ داد: من از قرآن آموخته‏ام كه درمان هر سه درد و راه نجات از هر سه مشكلي كه عنوان گرديد، توبه راستين و آمرزش خواهي واقعي و بازگشت خالصانه به سوي خدا و مقررات اوست، و آن گاه به تلاوت آيات مورد بحث پرداخت.

و نيز آورده‏اند كه: مردي به حضور امام جواد (ع) شرفياب گرديد و گفت: سرورم! من ثروت بسياري دارم، اما از نعمت فرزند محروم هستم، چه كنم؟

«فقال جعلت فداك اني كثير المال وليس يولد لي ولد فهل من حيلة؟».

آن حضرت فرمود: چاره كار اين است كه به مدت يك سال، هر شب از خداي خويش آمرزش بخواهي و خالصانه دعا كني؛ و اگر شبي فراموش كردي در روز آن، قضاي آن را به جا آور كه به خواسته‏ات خواهي رسيد، چرا كه خدا در قرآن مي‏فرمايد: استغفروا ربكم... (3) و (4)

آن‏ها كه عادت دارند از اين مسايل آسان بگذرند، فوراً يك نوع ارتباط و پيوند معنوي ناشناخته در ميان اين امور قائل مي‏شوند از هر گونه تحليل بيشتر خود را راحت مي‏كنند.

ولي اگر بيشتر دقت كنيم، در ميان اين امور پيوندهاي نزديكي مي‏يابيم، كه توجه به آن‏ها مسايل مادي و معنوي را در متن جامعه همچون تار و پود پارچه به هم مي‏آميزد و يا همانند ريشه و ساقه، درخت را با گل و ميوه آن ربط مي‏دهد.

كدام جامعه است كه روح تعاون و همكاري را از دست دهد و جنگ و نزاع و خونريزي را جانشين آن سازد و زمين‏هاي خرم و سرسبز و وضع اقتصادي مرفهي داشته باشد.

كدام جامعه است كه مردمش آلوده انواع هوس‏ها باشند و در عين حال نيرومند و پابرجا در مقابل دشمنان ايستادگي كنند.

با صراحت بايد گفت: هيچ مساله اخلاقي نيست مگر اين كه اثر مفيد و سازنده‏اي در زندگي مادي مردم دارد و هيچ اعتقاد و ايمان صحيحي پيدا نمي‏شود مگر اين كه در ساختن جامعه‏اي آباد و آزاد و مستقل و نيرومند سهم به سزايي دارد.

آن‏ها كه مسايل اخلاقي و ايمان مذهبي و توحيد را از مسايل مادي جدا مي‏كنند، نه مسايل معنوي را درست شناخته‏اند و نه مسايل مادي را.

اگر دين به صورت يك سلسله تشريفات و آداب ظاهري خالي از محتوا در ميان مردم باشد، بديهي است تاثيري در نظام مادي اجتماع نخواهد داشت، اما آن‏گاه كه اعتقادات معنوي و روحاني آن چنان در اعماق روح انسان نفوذ كند كه آثارش در دست و پا و چشم و گوش و زبان و تمام ذرات وجودش ظاهر گردد، آثار سازنده اين اعتقادات در جامعه بر هيچ كس مخفي نخواهد ماند. (5)

دكتر محمد بيستون

1 - «تفسير جوان»، جلد 25 صفحه 51 تا 57.

2 - «تفسير جوان»، جلد 25 صفحه 51 و 52.

3 - سوره نوح، آيه 10 و 11 و 12.

4 - «ترجمه مجمع البيان» از انتشارات موسسه فراهاني، جلد 29، صفحه 267 و 268.

5 - «تفسير جوان»، جلد 25، صفحه 56 و 57.

تنظيم براي تبيان:گروه دين و انديشه_شکوري