شفاعت از انسان در دنيا    

شفاعت بر دو گونه است: تکوينيه و تشريعيه و اينک شفاعت تشريعيه را به دو بخش قسمت مي کنيم: بخش اول شفاعت تشريعيه اي که در دنيا براي انسان تحقق مي پذيرد و بخش دوم شفاعت تشريعيه اي که در آخرت متحقق مي گردد؛ و بنابراين ما بايد در سه موضوع بحث کنيم: اول در شفاعت تکوينيه، دوم در شفاعت تشريعيه واقع در دنيا، سوم در شفاعت تشريعيه واقع در آخرت.

اما شفاعت تکوينيه عبارت است از وسائط فيما بيننا و بين الله تعالي و همچنين بين خدا و تمام موجودات و مخلوقات، و اسباب واقع در راه تحقق بخشيدن موجودات، و اعطاء وجود به ماهيات امکانيه و قالب هاي خارجيه، و به طور کلي هرچه در وسط قرار گيرد و واسطه براي گسترش نور توحيد خداوند متعال در عوالم امکان گردد.

و اينک وارد در بخش اول شفاعت تشريعيه که در دنيا تحقق دارد مي شويم.

بطور کلي هر چيزي که در دنيا موجب مغفرت انسان و قرب او بسوي حق تعالي مي شود، آن شفيع است که بين بنده و حضرت حق واسطه مي شود، موجب غفران ذنوب و سيئات مي گردد. از جمله آنها توبه است که در بسياري از آيات کريم، ما را بدان دعوت کرده است:

قُلْ يا عِبَادِي الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ

بگو: «اي بندگان من که بر خود اسراف و ستم کرده‌ايد! از رحمت خداوند نوميد نشويد که خدا همه گناهان را مي‌آمرزد، زيرا او بسيار آمرزنده و مهربان است.«الزمر/53»

وَأَنِيبُوا إِلَى رَبِّكُمْ وَأَسْلِمُوا لَهُ مِنْ قَبْلِ أَنْ يأْتِيكُمُ الْعَذَابُ ثُمَّ لَا تُنْصَرُونَ

و به درگاه پروردگارتان بازگرديد و در برابر او تسليم شويد، پيش از آنکه عذاب به سراغ شما آيد، سپس از سوي هيچ کس ياري نشويد!«الزمر/54»

و البته از جمله انواع توبه، توبه از شرک است؛ پس بنابراين هر کس که توحيد بياورد گناه شرکش آمرزيده مي شود و خود همين توحيد، توبه است؛ و آيه مبارکه «إِن اللَهَ لاَ يَغْفِرُ أَن يُشْرَکَ بِهِ؛ مسلما خداوند اين را که براي او شريک قائل شوند نمي بخشد» (نساء/48 و 116) معنايش اين نيست که هر کس مشرک باشد أبداً توبه او از شرک قبول نمي شود و مورد غفران خدا قرار نمي گيرد؛ بلکه معنايش اينست که هر کس مشرک باشد و با شرک باقي بماند و از دنيا برود، مورد مغفرت واقع نمي شود.

پس يکي از شفعاء انسان، خود توحيد است که موجب آمرزش شرک اوست.

و از جمله آنها ايمان است که موجب مغفرت از کفر است: يا أَيهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَآمِنُوا بِرَسُولِهِ يؤْتِكُمْ كِفْلَينِ مِنْ رَحْمَتِهِ وَيجْعَلْ لَكُمْ نُورًا تَمْشُونَ بِهِ وَيغْفِرْ لَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ

اي کساني که ايمان آورده‌ايد! تقواي الهي پيشه کنيد و به رسولش ايمان بياوريد تا دو سهم از رحمتش به شما ببخشد و براي شما نوري قرار دهد که با آن (در ميان مردم و در مسير زندگي خود) راه برويد و گناهان شما را ببخشد؛ و خداوند غفور و رحيم است.

«الحديد/28»

و از جمله آنها عمل صالح است که موجب مغفرت از اعمال طالح است:

وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَأَجْرٌ عَظِيمٌ

خداوند، به آنها که ايمان آورده و اعمال صالح انجام داده‌اند، وعده آمرزش و پاداش عظيمي داده است. «مائده/9»

يا أَيهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَابْتَغُوا إِلَيهِ الْوَسِيلَةَ اي کساني که ايمان آورده‌ايد!از (مخالفت فرمان) خدا بپرهيزيد!«مائده/35»

چون بجا آوردن اعمال صالحه براي تقرب به خداوند متعال، وسيله اي براي غفران و شفيعي است براي گناهان.

و از جمله آنها قرآن کريم است که هر کس به او عمل کند، قرآن او را در قرب بسوي خداوند ياري و شفاعت ميکند و او را به خيرات رهبري ميکند و در راه مستقيم، پويا بسوي خدا قرار مي دهد و از تاريکيها نجات مي بخشد:

قَدْ جَاءَكُمْ مِنَ اللَّهِ نُورٌ وَكِتَابٌ مُبِينٌ

از طرف خدا، نور و کتاب آشکاري به سوي شما آمد.«المائدة/15»

يهْدِي بِهِ اللَّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوَانَهُ سُبُلَ السَّلَامِ وَيخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِهِ وَيهْدِيهِمْ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ

خداوند به برکت آن، کساني را که از خشنودي او پيروي کنند، به راه‌هاي سلامت، هدايت مي‌کند؛ و به فرمان خود، از تاريکيها به سوي روشنايي مي‌برد؛ و آنها را به سوي راه راست، رهبري مي‌نمايد.«المائدة/16»

و از جمله آنها هر چيزي است که ارتباط با عمل صالح داشته باشد؛ مانند امکنه شريفه و ايام مبارکه و قبور ائمه و أنبياء و اولياء و علماء و مساجد، که هر يک از آنها و نظائر آنها به نوبه خود شفيع انسانند. و از جمله آنها پيغمبران و فرستادگان خداوند هستند که به جهت آنکه براي امت هاي خود استغفار مي کنند، خداوند از گناهان امت آنها مي گذرد و مورد آمرزش خود قرار مي دهد: وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّابًا رَحِيمًا

ما هيچ پيامبري را نفرستاديم مگر براي اين که به فرمان خدا، از وي اطاعت شود. و اگر اين مخالفان، هنگامي که به خود ستم مي‌کردند (و فرمانهاي خدا را زير پا مي‌گذاردند)، به نزد تو مي‌آمدند؛ و از خدا طلب آمرزش مي‌کردند؛ و پيامبر هم براي آنها استغفار مي‌کرد؛ خدا را توبه پذير و مهربان مي‌يافتند.«النساء/64»

از جمله آنها، ملائکه آسمانها و زمين هستند که براي مؤمنين طلب غفران و آمرزش مي نمايند:الَّذِينَ يحْمِلُونَ الْعَرْشَ وَمَنْ حَوْلَهُ يسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَيؤْمِنُونَ بِهِ وَيسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِينَ آمَنُوا رَبَّنَا وَسِعْتَ كُلَّ شَيءٍ رَحْمَةً وَعِلْمًا فَاغْفِرْ لِلَّذِينَ تَابُوا وَاتَّبَعُوا سَبِيلَكَ وَقِهِمْ عَذَابَ الْجَحِيمِ

فرشتگاني که حاملان عرشند و آنها که گرداگرد آن (طواف مي‌کنند) تسبيح و حمد پروردگارشان را مي‌گويند و به او ايمان دارند و براي مؤمنان استغفار مي‌کنند (و مي گويند:) پروردگارا! رحمت و علم تو همه چيز را فراگرفته است؛ پس کساني را که توبه کرده و راه تو را پيروي مي‌کنند بيامرز، و آنان را از عذاب دوزخ نگاه دار!«غافر/7»

تَكَادُ السَّمَاوَاتُ يتَفَطَّرْنَ مِنْ فَوْقِهِنَّ وَالْمَلَائِكَةُ يسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَيسْتَغْفِرُونَ لِمَنْ فِي الْأَرْضِ أَلَا إِنَّ اللَّهَ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ

نزديک است آسمانها (بخاطر نسبتهاي نارواي مشرکان) از بالا متلاشي شوند و فرشتگان پيوسته تسبيح و حمد پروردگارشان را بجا مي‌آورند و براي کساني که در زمين هستند استغفار مي‌کنند؛ آگاه باشيد خداوند آمرزنده و مهربان است.«شوري/5»

و از جمله آنها، مؤمنين هستند که با استغفار و طلب آمرزش خود، که براي خود و برادران ايماني خود مي نمايند، موجب غفران شده، در واقع شفيع ميگردند؛ چنانکه خداوند از زبان آنها در قرآن کريم ياد ميکند که: «وَاعْفُ عَنَّا وَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَا أَنْتَ مَوْلَانَا فَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ » ما را مورد عفو و گذشت خودت قرار بده! و ما را بيامرز و بر ما رحمت بفرست! تو ولي و صاحب اختيار و مدبر ما هستي! پس ما را بر گروه کافران ياري عنايت بفرما!» (بقره/286).

منبع: حسيني طهراني، معادشناسي 9، صفحه 132-127