پدران تبياني، بخوانند!
مسؤوليت پدر در تعليم فرزند

در كتاب وسائل ، در ابواب مقدمات نكاح چگونگى انتخاب همسر را شرح داده‏اند.با توجه به روايات درمى‏يابيم كه اسلام به مسؤوليت پدر(به خصوص) در تربيت و تاديب فرزندان چه اندازه اهميت مى‏دهد ، حتى به خصوصياتى كه از طريق عوامل وراثتى به فرزندانتقال مى‏يابد توجه نموده، تا چه رسد به تربيت‏هاى پس از ولادت. (1)

پيغمبر اكرم‏صلى الله عليه وآله در اهميت نقش پدر و مادر در تربيت فرزند مى‏فرمايند:

كل مولود يولد على الفطرة حتى يكون ابواه يهودانه وينصرانه ويمجسانه؛ (2)

هر نوزادى بر فطرت الهى و توحيد متولد مى‏شود و والدين او هستند كه او را يهودى، نصرانى‏يا مجوس مى‏كنند.

انسان با فطرت توحيد و خداپرستى و حق‏جويى آفريده شده است، اين پدر ومادرند كه مى‏توانند فطرت الهى و توحيدى كودك خود را شكوفا سازند يا روى آن‏پرده‏هاى ضخيم جهل و نادانى و گمراهى بيفكنند.

امام سجادعليه السلام در اهميت مسؤوليت والدين در تربيت فرزند مى‏فرمايند:

واما حق ولدك فتعلم انه منك ومضاف اليك في عاجل الدنيا بخيره وشره وانك مسؤول عماوليته من حسن الادب والدلالة على ربه والمعونة على طاعته فيك وفي نفسه فمثاب على ذلك‏ومعاقب فاعمل في امره عمل المتزين بحسن اثره عليه في عاجل الدنيا المعذر الى ربه فيما بينك‏وبينه بحسن القيام والاخذ له منه؛ (3)

اما حق فرزندت، بدان كه او از توست و خير وشرش در دنيا به تو خواهد رسيد و منسوب به تومى‏شود و تو مسؤول هستى در قبال وظايفى كه بر عهده توست از حسن ادب و هدايت و راهنمايى‏به سوى پروردگارش، و او را يارى كنى در اطاعت پروردگار. اگر وظايف خود را به خوبى به انجام‏رساندى به تو ثواب مى‏رسد و در غير اين صورت عقاب خواهى شد؛ پس به خوبى وظيفه تربيت راانجام بده، مانند كسى كه در همين دنيا آثار نيك كارهاى فرزندش به او مى‏رسد و مانند كسى كه‏درمقابل خداوند عذر داشته باشد ، يعنى هيچ گونه كوتاهى در امر تربيت فرزند روا مدار.

از رسول اكرم‏صلى الله عليه وآله روايت‏شده كه فرمودند:

رحم الله عبدا اعان ولده على بر بالاحسان اليه والتالف له وتعليمه وتاديبه؛ (4)

خدا بيامرزد بنده‏اى را كه فرزندش را به كارهاى خوب وا مى‏دارد و با او مهربان است و در صددآموزش و پرورش اوست.

از نظر اسلام، پدر مسؤوليت‏سنگينى در ياد دادن علوم دينى و ساير دانش‏هايى كه‏براى زندگى فرزندش لازم است دارد.

آموزش قرآن و احكام و علوم اهل بيت وخواندن و نوشتن و يادگيرى حرفه‏هاى لازم براى اداره زندگى از كارهايى است كه‏پدر بايد براى فرزندش انجام دهد و در ايفاى اين مسؤوليت مهم بايد خودش‏متصدى آموزش شود يا براى فرزندش معلم شايسته انتخاب نمايد.

در اهميت آموزش به كودكان و نونهالان پيغمبر اكرم‏صلى الله عليه وآله فرموده‏اند:

ان المعلم اذا قال للصبي بسم الله كتبت له وللصبي ولوالديه براءة من النار؛ (5)

همانا زمانى كه معلم به كودك، بسم الله‏ياد دهد، براى او و كودك و پدر و مادرش آزادى از جهنم‏نوشته مى‏شود.

امام صادق‏عليه السلام مى‏فرمايند:

قال رسول الله‏صلى الله عليه وآله: من قبل ولده كتب الله له حسنة ومن فرحه فرحه الله يوم القيامة ومن‏علمه القرآن دعي بالابوين فكسيا حلتين تضي‏ء من نورهما وجوه اهل الجنة؛ (6)

پيامبر اكرم‏صلى الله عليه وآله فرمودند: كسى كه فرزندش را ببوسد ، خداى تعالى براى او حسنه مى‏نويسد وكسى كه فرزند را شاد كند ، روز قيامت او را شاد مى‏گرداند و كسى كه به فرزندش قرآن ياد دهد ، برپدر و مادرش حله‏هايى از نور مى‏پوشانند كه چهره‏هاى بهشتيان از آن نورانى مى‏گردد.

در لزوم آموزش قرآن و احكام حلال و حرام به فرزند مى‏فرمايند:

الغلام يلعب سبع سنين ويتعلم الكتاب سبع سنين ويتعلم الحلال والحرام سبع سنين؛ (7)

كودك تا هفت‏سال بازى مى‏كند ، پس از آن هفت‏سال به او نوشتن و پس از آن قرآن‏و احكام‏آموزش بدهيد.

در همين زمينه از پيغمبر اكرم‏صلى الله عليه وآله روايت‏شده كه فرمودند:

ويل لاطفال آخر الزمان من آبائهم. فقيل من آبائهم المشركين؟ فقال: لا من آبائهم المؤمنين‏لايعلمونهم شيئا من الفرائض واذا تعلموا اولادهم منعوهم ورضوا عنهم بعرض يسير من الدنيا فانامنهم برئ وهم مني براء؛ (8)

واى بر فرزندان آخر الزمان از دست پدرانشان. سؤال شد از پدران مشرك آنها؟ فرمودند: نه، ازپدران مؤمن آنها كه به آنها واجبات و حلال و حرام دين را نمى‏آموزند و از يادگيرى آنها جلوگيرى‏مى‏كنند و تنها به كاميابى‏هاى دنيوى آنها راضى‏اند؛ من از آنها بيزارم و آنها از من.

از حقوق فرزند بر پدر اين است كه پدر بايد به فرزندش نوشتن بياموزد.

قال رسول الله‏صلى الله عليه وآله: من حق الولد على والده ثلاثة: يحسن اسمه ويعلمه الكتابة ويزوجه اذابلغ؛ (9)

از حقوقى كه فرزند بر پدر دارد سه چيز است:

1. نام خوب برايش انتخاب كند

2. نوشتن به اوياد دهد

3. هنگامى كه به سن بلوغ رسيد برايش همسر بگيرد

باشد كه بتوانيم پدراني شايسته براي فرزندانمان باشيم .

پي نوشت :

1- وسائل الشيعه، ابواب مقدمات نكاح، باب 12.

2- بحارالانوار، ج‏61، ص‏186.

3- تحف العقول، ص‏263.

4- بحارالانوار، ج‏74، ص‏77.