دنیای مجازی و...
دنياي مجازي و ...
اين تويي؟ يا که منم؟
مساله هويت و بحران آن در جوامع امروزي يکي از مهمترين معضلاني است که باعث تغيير هويت در فرهنگ‌ها و در نهايت باعث دگرگوني شخصيت جوانان و نوجوانان مي‌شود، روان‌شناسان در مورد تعريف هويت معتقدند که هويت يک احساس نسبتا پايدار از يگانگي است. يعني علي‌رغم تغيير رفتارها. افکار و احساسات برداشت يک فرد از خودش همواره مشابه است و دو مقوله اصلي هويت عبارتند از: پيدا کردن يک هويت شخصي و دست يافتن به ايدئولوژي شخصي.
اما متاسفانه امروزه جوان دچار بحران شده است، اين بحران به خاطر عدم موفقيت فرد در شکل دادن به هويت فردي است. همراه با تغييرات جسمي دوره بلوغ، نوجوانان در جستجوي هويت خويش هستند ولي هم اکنون به دليل تفاوت‌هاي جدي بيل دو نسل، تمام پل‌هاي موجود بين نوجوانان و والدين از بين رفته است و زبان گفتگو و تفاهم بين آنها تضعيف شده است. يکي از ويژگي‌هاي دوره بلوغ هيجان‌طلبي است از سوي ديگر هيچ برنامه‌ريزي صحيحي براي اوقات فراغت نوجوانان مهيا نيست.
پس به همان ميزان که افراد وقت خود را براي روابط مجازي صرف مي‌کنند از تعامل آنان با ديگران در محيط کار و خانواده کاسته مي‌شود و مسلما وقتي ارتباط تعاملي به‌صورت مستقيم باشد. آسيب‌هاي اجتماعي هم کمتر مي‌شود ولي روابط مجازي و فاصله‌دار، آسيب‌پذيرتر هم مي‌شوند. آخرين بررسي‌هاي سازمان ملي جوانان درمورد بحران هويت نشان مي‌دهد که به دليل تاخير در سن استقلال، سردرگمي و بحران هويت تا پايان دوران جواني ادامه يافته است. به‌طوري که 64 درصد جوانان کشور داراي مشکل «هويت شغلي»اند و اهميتي براي درست انجام دادن کار قائل نيستند و و حال آنکه هويت لازمه نظام اجتماعي است.
53 درصد از جوانان گرايش بالاي از خود بيگانگي دارند. در اين بررسي تصريح شده است که مقابله ناآگاهانه با آداب و سنن ايراني و شيوه‌هاي تحکمي در نظام آموزشي براي انتقال مفاهيم ديني. از نقاط ضعف مقوله هويت جوانان است، انتقال وظايف تربيتي فرزندان از خانواده به جامعه، وجود شکاف بين نسل، ضعف شديد در انتقال مباني ارزشي، ديني و ملي به فرزندان، استفاده از شيوه‌هاي تحکمي و دستوري در انتقال مفاهيم ديني، اخلاقي و معنوي در نظام آموزشي کشور نقاط ضعف در مقوله هويت جوانان است. بحران هويت فردي موجب احساس ناکامي، نااميدي و پوچ گرايي افراد جامعه مي‌شود، فردي که احساس ناکامي مي‌کند براي جبران آن قدم در راهي مي‌گذارد که غرايز ارضاء نشده خود را ارضاء کند، براي وي وسيله مهم نيست و هدف مهم است و هدف وسيله را توجيه مي‌کند و اگر در اين راه شکست بخورد جبران آن از طريق اعتياد به الکل و مواد مخدر خواهد بود.
از ديگر پيامدهاي منفي بحران هويت مي‌توان به نکات زير توجه کرد، بحران هويت فردي انسان را موجودي بي‌اختيار و مقلد بار مي‌آورد. ابداع، نوآوري و خلاقيت را سرکوب مي‌کند، بحران هويت باعث از بين رفتن روحيه و انسجام جمعي مي‌شود. خرده فرهنگ‌ها در تضاد با هم قرار مي‌گيرند و اشتراک‌هاي فرهنگي رنگ مي‌بارند. نپذيرفتن ارزش‌ها، هنجارها و باورهاي جمعي خصوصا از طرف نوجوانان از ديگر پيامدهاي بحران هويت است و به اين لحاظ آموزش‌هاي همگاني در مدارس و دانشگاه‌ها بي‌ثمر خواهد ماند. کسي که احساس مي‌کند هويت خود را مي‌بازد. از راه مقابله‌هاي خشم آلود مي‌خواهد هم احراز هويت کند هم ابراز هويت، بنابراين شکل‌گيري خشونت‌هاي اجتماعي، مي‌تواند به دليل خلاء هويتي افراد باشد. رفتارهاي سهل‌گيرانه و محبت آميز والدين توام با بحث و مبارزه طلبي بيش از رفتارهاي سلطه‌جويانه و همچنين اغماض گرايانه در تکوين هويت موثرند.
توجه داشته باشيم که اهميت گروه همسالان در دوران نوجواني افزايش مي‌يابد و در عين حال اين مساله با کاهش تاثير والدين و بزرگترها انطباق پيدا مي‌کند تا جايي که نوجوان سعي مي‌کند از بزرگسالان قطع وابستگي کند. به ويژه زماني که والدين به نوجوان توجه نمي‌کنند و آنان را مورد مهر و عاطفه و راهنمايي قرار نمي‌دهند. تاثير گروه همسالان بر آنها افزايش مي‌يابد. در واقع گروه همسالان شبيه گروه‌هاي مرجع نقش مهمي در ايجاد الگوهاي رفتاري افراد دارد. مانند نحوه آرايش. تمايلات موسيقيايي. لباس پوشيدن. خيالپردازي. نحوه صحبت کردن و... . بنابراين در صورتي که نقش گروه‌ها و نهادها و ديگر مراجع ضعيف باشد. گروه همسالان قوي‌تر عمل مي‌کند. يادآور مي‌شويم که بايد به خلاءها و نقصان‌هايي بينديشيم که در راه ارضاء و تامين نيازهاي فرهنگي، تفريحي و مختص جوانان از مدل آرايش مو، کفش، لباس و... گرفته تا موسيقي و برنامه‌هاي رسانه‌اي وجود دارد. به اين فکر کنيم که آيا براي جواني که نياز به موسيقي و مدل‌هاي جديد لباس و... دارد، توانسته‌ايم اين نيازها را از مجموعه فرهنگ خودمان تامين کنم؟ به واقع چقدر الگوي لباس، الگوهاي زيبايي رفتاري و معاشرتي و چقدر نمونه‌هاي تفريحات سالم جذاب و ارضا کننده روحيات تشنه جواني به آنها عرضه کرده‌ايم.
منبع: مجله قاصدک