خواندني هاي دوازده دوره رقابت

از ماه ژوئن 2008 (خردادماه) علاقه مندان به فوتبال شاهد يکي از بزرگ ترين و معتبرترين مسابقات فوتبال در سراسر جهان بودند. اين مسابقات که فقط کشورهاي اروپايي حق شرکت در آن را دارند، «جام ملت هاي اروپا» نام دارد و بعد از مسابقات جام جهاني فوتبال، مهم ترين رقابت در رشته ي فوتبال است. با اين تفاوت که حساسيت و جذابيت آن بسيار بالاتر از جام جهاني فوتبال است، زيرا در جام جهاني تيم هاي ضعيف از قاره هاي ديگر نيز حضور دارند. با توجه به اهميت اين مسابقات، با هم نکاتي جالب از دوره هاي گذشته ي اين مسابقات را مرور مي کنيم:

اين مسابقات با پيشنهاد «هانري دولوناي» (دبير وقت فدراسيون فوتبال فرانسه) آغاز شد. دولوناي قبل از آغاز مرحله ي نهايي اولين دوره ي «يورو euro» درگذشت اما به پاس قدرداني از زحمات او، نام وي بر روي جام ملت هاي اروپا باقي مانده است.

براي شرکت در اولين دوره ي جام ملت هاي اروپا 17 تيم آمادگي خود را اعلام کردند.

از دوره ي اول بازي ها (1960) تا دوره ي ششم (1980) تنها چهار تيم براي حضور در مرحله ي نهايي برگزيده مي شدند. از سال 1980، تعداد تيم ها به 8 تيم افزايش يافت تا بازي ها در دو گروه چهار تيمي برگزار شود. بازي هاي «يورو» 92 نيز آخرين دوره اي بود که با حضور هشت تيم برگزار شد و پس از آن، تعداد تيم ها به 16 تيم افزايش يافت. اولين ميزبان مرحله ي نهايي بازي ها فرانسه بود که تيم آن کشور در بين چهار تيم شرکت کننده به مقام چهارم رسيد و تيم هاي شوروي، يوگسلاوي و چکسلواکي اول تا سوم شدند! تيم شوروي که در اولين دوره ي بازي ها در فينال (1-2) شکست خورد تا اسپانيا اولين ميزباني باشد که قهرمان اروپا مي شود. شگفتي ساز دوره ي دوم بازي ها «لوگزامبورگ» بود.

تيم اين کشور کوچک در هلند تيم اين کشور را (1-2) شکست داد و در مرحله ي بعد نيز در ديدار رفت و برگشت با دانمارک مساوي کرد! اما سرانجام در دوراني که خبري از ضربات پنالتي نبود. در ديدار سوم مغلوب دانمارک شد و از دور رقابت ها خارج شد. ديدار نيمه نهايي «يورو» 1968 بين ايتاليا و شوروي (0-0) مساوي شد و تيم ايتاليا با قانون پرتاب سکه (شير يا خط) به پيروزي رسيد و راهي ديدار فينال شد!! جنجالي ترين فينال تاريخ اين رقابت ها در 1968 و بين ايتاليا و يوگسلاوي برگزار شد. در اين ديدار تيم ايتاليا که ميزبان بود (1-0) از حريف عقب افتاد تا اين که در لحظات پاياني صاحب يک ضربه ي شروع مجدد شد. داور هنوز سوت نزده بود که «دومانگيني» به توپ ضربه زد و توپ گل شد. داور هم گل را پذيرفت و با همين گل ناجوانمردانه، بازي به ديدار تکراري کشيده شد که در نتيجه ايتاليا 0-2 قهرمان شد.

در مسابقات «يورو» 1972 (بلژيک)، گرد مولر در فينال دو گل به شوروي زد و آلمان غربي 0-3 اين مسابقه را برد. او اولين بازيکني بود که در فينال بازي ها دو گل به ثمر مي رساند. ضمن آن که با زدن 4 گل در 2 مسابقه، آقاي گل رقابت ها شد.

در «يورو» 1976 (يوگسلاوي) در 4 ديدار 19 گل به ثمر رسيد!

در يورو 1976، چکسلواکي و آلمان غربي با شکست دادن هلند و يوگسلاوري در وقت اضافي ديدار فينال را مقابل هم برگزار کردند. براي نخستين بار در تاريخ بازي ها، يک ديدار به ضربات پنالتي کشيده شد و چکسلواکي سرانجام (5-7) قهرمان مسابقات شد. بهترين گلزن اين دوره از بازي ها نيز «مولر» نام داشت که آلماني بود و 4 گل زده بود اما نام کوچک او «هانسي» بود. هانسي مولر جانشين گرد مولر شده بود! در بازي هاي 1980 خبري از مسابقات نيمه نهايي نبود. در سال 1984، فرانسه ميزبان بازي ها هر 5 مسابقه ي مرحله ي نهايي را برد!

ميشل پلاتيني کاپيتان فرانسه در «يورو» 84 با 9 گل زده، بهترين گلزن تاريخ رقابت ها شد. پس از پايان جام ملت هاي 1980، يوفا (اتحاديه ي فوتبال اروپا) ديدار رده بندي براي تعيين تيم هاي سوم و چهارم را براي هميشه از برنامه ي بازي ها حذف کرد.

در مسابقات يورو 1988 (آلمان غربي)، تيم شوروي در مرحله ي اول بازي ها هلند را 0-1 شکست داد. اين دو تيم با شکست دادن رقباي خود مجدداً در فينال مقابل هم قرار گرفتند و هلند با پيروزي (0-2) در فينال، هم انتقام گرفت و هم قهرمان شد.

«مارکو فان باستن» ستاره ي هلند در اين دوره از بازي ها (1988) اولين بازيکني بود که در تاريخ مسابقات «هت تريک» کرد (يعني در يک مسابقه سه گل زد) او اين گل ها را در پيروزي (1-3) مقابل انگلستان به ثمر رساند. در سال 1992 يوفا تيم يوگسلاوي را از مرحله ي نهايي مسابقات اخراج کرد و به جاي اين تيم از دانمارک (که در دور مقدماتي پايين تر از يوگسلاوي قرار گرفته بود) دعوت به عمل آورد.

دليل اين امر اوضاع سياسي و جنگ داخلي يوگسلاوي بود. تيم دانمارک که به لطف جنگ يوگسلاوي وارد جام ملت هاي 1992 شده بود، با پيروزي بر تيم هاي فرانسه، هلند و آلمان قهرمان اروپا شد! آلمان با قهرماني در «يورو» 96 (انگلستان) اولين تيمي است که سه بار قهرمان اين مسابقات شده است (1972، 1980، 1996) ضمن آن که اين تيم با دو نايب قهرماني (1976 و 1992) پرافتخارترين تيم اين مسابقات است. فينال «يورو» 96 تکرار فينال 1976 بود اما اين بار تيم آلمان به جاي آلمان غربي، رو در روي جمهوري چک قرار گرفت که از «اسلواکي» جدا شده بود. آلمان (1996) و فرانسه (2000) تنها تيم هاي تاريخ جام ملت ها هستند که با «گل طلايي» جام را به خانه ي خود برده اند. قانون گل طلايي قانوني بود که طبق آن، هر تيمي در وقت اضافي به گل مي رسيد، برنده ي مسابقه بود و آن ديدار، ديگر ادامه پيدا نمي کرد.

هلند (1988)، دانمارک (1992) و فرانسه (2000) و يونان (2004) چهار تيمي هستند که در مرحله ي اول بازي ها در يک ديدار شکست خورده بودند اما سرانجام قهرمان اروپا شدند. فينال «يورو» 2004 تکرار ديدار افتتاحيه ي همان مسابقات بود. در بازي آغازين، يونان (1-2) پرتغال، ميزبان مسابقات را شکست داد و در فينال (0-1) ! و بالاخره اين که، مسابقات اين دوره نيز همانند سال 2000 دو ميزبان دارد. سال 2000 اين مسابقات در هلند و بلژيک برگزار شد و امسال در اتريش و سوييس برگزار گرديد که با پيروزي تيم اسپانيا مقابل تيم آلمان به پايان رسيد و اسپانيا قهرمان جام ملتهاي اروپا در سال 2008 گرديد.