براي اين دختران و پسران چه بايد كرد؟ یادداشت حجت الاسلام زائری درباره همدم

به اقتضای لباس روحانيت و عمامه‌ای كه بر سر دارم و موقعيت خاصی كه در فضای مجازی در ارتباط با مخاطبان متنوع و متفاوت پيدا كرده‌ام، گاه برخی از دنبال‌كنندگان صفحات و مطالبم شخصی‌ترين مشكلات فردی يا خانوادگی‌شان را مطرح می‌كنند و راهنمايی و مشورت می‌خواهند.
اين پيام‌ها از درد دل و شكايت های سياسی اجتماعی شروع می‌شود و تا پرسشهای مذهبی و شبهه های اعتقادی ادامه پيدا می كند و گاه هم در اين ميان به مشكلات ميان پدر و فرزند يا همسران جوان نيز می رسيد.
واضح است كه من نمی توانم به تنهايی همه اين پرسشها را پاسخ دهم و تا جايی كه بتوانم سعی می كنم آنها را به متخصصين ارجاع بدهم يا منابع و كتابهايی برای مطالعه بيشتر معرفی كنم.
در اين ميان بارها با گلايه و شكايت دختران جوانی روبرو شده ام كه در موضوع ازدواج مشكل دارند و خواستگار مناسب پيدا نمی كنند. از يكطرف نگران هستند كه بالا رفتن سن شان فرصتهای آنان را محدود كند و از طرف ديگر به دليل شرايط خانوادگی و تقيدات شرعی و اخلاقی نمی توانند خودشان قدمی در اين مسير بردارند.
از سويی پای در فضای سنتی دارند و از سوی ديگر دست به زندگی مدرن و اقتضاءات طبيعی اين روزگار زده اند.

در محيط سنتی به شكل كاملا روشن روابط و مناسباتی شكل می گرفت و كاربست هايی در روابط خانوادگی و ميان نسلی وجود داشت كه خود به خود دختران مناسب را برای پسران مناسب گزينش می كرد و آنان را به هم می رساند.

در فضای مدرن هم نوع روابط كاملا تغيير كرده و مثلا در الگوی غربی ازدواج خانواده چندان نقش و حضوری ندارد و افراد خود بر اساس علايق و شرايط شان به جستجوی گزينه مناسب می پردازند.

اكنون در محيط اجتماعی ما، از سويی ارزشهای خانوادگی و معيارهای فرهنگی سنتی همچنان قدرتمند و زنده است و از سوی ديگر روابط سنتی و خانوادگی ديگر مثل گذشته جريان ندارد و در چنين موقعيتی بيش از همه دختران و پسرانی آسيب می‌بينند كه حتى اگر به ضوابط مذهبی هم مقيد نباشند، می‌خواهند مبانی اخلاقی و اصول فرهنگی را مراعات كنند.
در اين موقعيت اگر يك جوان به هر دليل بهره ای از روابط گسترده خانوادگی نداشته باشد و نتواند يا نخواهد خودش هم به تنهايی قدم در اين راه مبهم و غير شفاف بگذارد چه بايد بكند و از حمايت چه نهادی می‌تواند برخوردار باشد؟
متاسفانه دقيقا جوان هايی با اين مشكل روبرو می‌شوند كه از شخصيت محترم و رويكرد عقلانی برخوردارند و افرادی با ايمان و اهل تقيد و رفتار ضابطه‌مند هستند و با تأسف بيشتر اين معضل به دلايلی قابل فهم برای دختران بيشتر است.

اين پيام خصوصی را چندی پيش از بانوی محترم و مؤمنی دريافت كردم كه به سختی از مهمترين راز زندگی خود سخن گفته و نوشته بود: "من واقعا الان برای ازدواج مضطرم و هیچ راهی هم ندارم؛ نه از خواستگار مناسب خبری هست، نه اهل دوستی‌ام، نه صیغه یا هر چیز دیگه ای . هر چقدر هم دعا میکنم اصلا هیچی...! میخوام ببینم باید چی کار کنم؟ آخه سنم داره بالا می‌ره و تا حالا حتی با کسی دوست مجازی هم نبودم ولی می‌ترسم به گناه بیفتم یا وارد زندگی زن دیگه‌ای بشم."

خانم ديگری هم نوشته بود: "من برای ازدواج خیلی نذر کردم خیلی ختم برداشتم هیچ اثری نداشت دیگه کاری نیست که من انجام نداده باشم، شما چه چیزی پیشنهاد میکنید برای باز شدن بخت؟ "

برخی ديگر هم چنين گفته‌اند كه مثلا خودشان به بعضی مسايل مقيد هستند اما خواستگارهايی كه معمولا از طريق خانواده يا دوستان معرفی می‌شوند اصلا با معيارهای آنها مطابقت ندارند، مثلا دخترخانم با اين كه چندان التزامی به حجاب يا نماز ندارد، اما نوشيدن مشروبات الكلی را خط قرمز می‌داند، با اين حال خواستگارهايی كه پدر و مادرش معرفی می‌كنند اهل مصرف مشروبات الكلی هستند! 
اينگونه است كه وضعيت دخترخانم‌ها برای ازدواج خيلی بغرنج‌تر و دشوارتر می‌شود و پيدا كردن راهی كه بتواند به شكل كارآمد و اثربخش مشكل آنها را حل كند، بسيار سخت است.

زمانی كه مديريت مجموعه فرهنگی شهدای هفتم تير در "سرچشمه" را بر عهده گرفتم، با همين پرسشها و درد دلها مواجه بودم و می فهميدم كه برای خانمی جوان با چنين موقعيت و روحيات و باورهايی چه قدر سخت است كه از اين وضعيت خود با كسی سخن بگويد و از همين رو به دنبال يافتن راه حل و شيوه ای بودم كه به شكل مؤثر و مفيد بتواند اين گره را قدری باز كند.

با اين دغدغه با همفكری متخصصان مركز مشاوره خانواده سرچشمه برنامه ای با عنوان "ازدواج در عصر يخبندان" را طراحی و اجرا كرديم.
اين برنامه با مطالعه دقيق بعضی مدلهای رايج در دنيا مثل  matchmaking بود و كوشيديم تجربه های پيشين را بومی كنيم و بر اساس باورهای دينی و معيارهای فرهنگی خودمان به مدل ساده ای برسيم.
اين برنامه در چهار دوره اجرا شد و بسيار موفق بود و به ازدواج های متعدد انجاميد كه پس از طی مراحل دقيق و با وسواس و ملاحظات فراوان به سرانجام رسيد.
مهمترين معيارهای ما در اين برنامه سه نكته بود؛ نخست حفظ حرمت و شأن و شخصيت افراد، دوم همراهی و مراقبت و حضور خانواده طرفين و سوم نظارت دقيق و مستمر كارشناسان متخصص در فرايند ازدواج و حتى مراحل پسينی تا تولد و تربيت فرزندان. يعنی فقط مسأله به اجرای تست‌های اوليه و معرفی گزينه ها محدود نمی‌شد بلكه برپايی كارگاه‌های مهارت‌افزايی و جلسات آشنايی عمومی و برنامه‌های محدودتر ارتباط و گفتگو در محيط با نظارت كارشناسان جزئی از برنامه بود.
هرچند اين گونه برنامه‌ها حتى اگر ادامه هم پيدا می‌كرد و با موفقيت بيشتر هم برگزار می‌شد باز هم در مقابل حجم جمعيت جوان و نياز رو به تزايد مخاطب پاسخگو نبود.
در عين حال با توجه به كاركرد و نقش روزافزون اينترنت و شبكه‌های اجتماعی ضروری است كه از ظرفيت فضای مجازی برای چنين برنامه‌هايی استفاده شود.

راه اندازی اپليكيشن "همدم" برای معرفی فرصتهای ازدواج از چند جهت برای من خبری خوش و اميدبخش بود، زيرا فرايند اجرايی آن هم با اصول و ضوابطی كه برای ما اهميت داشت مثل حضور و همراهی خانواده طراحی شده بود و در عين حال بخشی از يك مجموعه كلان مانند تبيان بود كه می‌توانست اطمينان بيشتری برای پرهيز از آسيبها و تهديدها ايجاد كند.
همدم يك پلتفرم و ابزار جديد است كه می‌كوشد همان نقش كم رنگ شده سازكارهای سنتی را در دنيای مدرن بازسازی و اجرا كند. در جامعه‌ای كه مهاجرت‌های تحصيلی و شغلی بسياری از جوانان را از محيط‌های سنتی خانواده جدا كرده و علايق و سليقه‌های متغير و متجدد آنان هم شايد با معيارهای خانواده ها تفاوت داشته باشد، فرصتی مانند همدم بسيار مغتنم است، زيرا در عين مراعات شرايط و اقتضائات دنيای مدرن، اصالت را به خانواده برمی‌گرداند و با اعاده اين مرجعيت شرايط و زمينه ازدواج پايدار را فراهم می‌كند.

خوشبختانه با استقبالی كه تاكنون از همدم صورت گرفته و حجم قابل توجه مراجعه مخاطبان به آن و پيگيری مراحل بعدی در اين سازكار اينترنتی اميدواری به توسعه و ترقی آن بيش از گذشته رقم خورده است.
برای همه كارشناسان و دوستان دلسوز و سخت كوش در مجموعه تبيان آرزوی توفيق می‌كنم و اميدوارم با اين ابتكار بتوانند سهمی در مقابله با تهديدهای جدی و آسيب‌های كلان فرهنگی و اجتماعی ايران عزيز بردارند.

اگر قابل دانستيد نگاهی بيندازيد و به دوستانتان نيز معرفی فرماييد!

---