ظرفیت‌های فرهنگی یک سفر

«گردشگریِ تعالی بخش»؛ «تقویت بازدارندگی کشور»؛ «مرور سبک زندگی اسلامی‌ایرانی». شاید بتوان اهمیت کاروان‌های راهیان نور را در این سه عبارت خلاصه کرد؛ آنجا که شرکت کنندگان در این کاروان‌ها، ضمن تجربه یک گردش خاطره‌انگیز، بیشتر با تاریخ و فرهنگ ایثار و شهادت آشنا می‌شوند که این خود، به بزرگداشت شهدا و تقویت بازدارندگی ایران اسلامی می‌انجامد.

و این کاروان‌ها هر سال و با استفاده از ایام نوروز و تعطیلات آن، جان دوباره ای می‌گیرند و گام جدیدی را در راستای رسیدن به این اهداف متعالی آغاز می‌کنند که مقدمه ی این گام، دیدار برخی از حاضران و دست اندرکاران کاروان‌های راهیان نور، با رهبر جانباز انقلاب است؛ آنجا که به سنّت هر ساله به محضر معظم له شرفیاب می‌شوند تا آخرین توصیه‌های ایشان را شنوا باشند و آویزه گوش کنند.

آخرینِ این دیدارها در همین چند روز اخیر برگزار شد که حضرت آقا در آن، دوران دفاع مقدس را قطعه ی نورانی و برگ زرین تاریخ این کشور و انقلاب خواندند و همچنین از کاروان‌های راهیان نور، به عنوان یک مبارزه ی عظیم مردمی ‌برای زنده نگهداشتن آن دوران پُر عظمت نام بُردند.

باید گفت ایشان از آن جهت به این مبارزه عظیم مردمی ‌اهمیت می‌دهند که در نگاهشان، تجلیل از دوران دفاع مقدس برای پیشرفت کشور، رشد ملّی و همچنین آمادگی مردم و جوانان در میدان‌های مختلف ضروری است.

در عین حال باید به این نکته هم توجه داد که از نظر رهبر خبیر انقلاب، ایمان، استعداد، شکوفایی و اقتدار نسل امروز، حتی از نسل اول انقلاب هم بیشتر است و همین امر، امید به آینده را صدچندان می‌کند.

بر همین اساس بود که مقام معظم رهبری، نکات مهمی‌ را برای توجه کاروان‌های راهیان نور برشمردند که مرور آن‌ها در آستانه دور تازه این سفرها مغتنم است تا هم برای سال جاری و هم برای سالیان بعد مورد توجه مسئولان امر قرار گیرد:

یک. ضرورت کمک همه دستگاه‌ها و نهادها به کاروان‌های راهیان نور
در این باره باید به این نکته مهم توجه داد که تجهیز این کاروان‌ها، یک وظیفه عمومی‌و همگانی است و از این رو، بر همه مدیران و مسئولان است که تمام مجموعه تحت امر خود را برای یاری کاروان‌های راهیان نور به کار گیرند.
بدیهی است که این مهم باید با نظارت ستاد کاروان‌های راهیان نور و البته در طول سال انجام پذیرد تا بتواند، کارآیی و بازدهی این حرکت عظیم فرهنگی را مضاعف کند.

دو. رعایت امانت و پرهیز از اغراق در روایت‌ها
یکی از مباحث مهم در کاروان‌های راهیان نور، حضور راویان تاریخ حماسه و خون است؛ راویانی که یا خود از بازماندگان آن سالها هستند  یا اینکه در این زمینه، پژوهش و مطالعات فراوانی داشته اند و به تاریخ آن هشت سال مسلّط هستند.
نباید فراموش کرد که مهمترین توصیه رهبر بصیر انقلاب به این راویان، رعایت امانت در نقل قول‌ها و همچنین پرهیز از اغراق در روایت‌هاست.

ایشان همچنین در دیدار اخیر از راویان خواستند تا درباره چرایی آغاز جنگ تحمیلی و همچنین کیفیت و نوعِ دفاع رزمندگان اسلام، تحلیل ارائه دهند و عموم مردم را با واقعیت‌های این عرصه آشنا کنند.

معظم له در عین حال با بیان نام برخی فرماندهان دفاع مقدس مانند شهید برونسی، شهید همت، شهید باکری، شهید خرازی و شهید چیت سازیان، آنان را انسان‌هایی معمولی خواندند که دفاع مقدس سبب شد تا به اسطوره‌هایی عظیم، چهره‌هایی ماندگار و ستاره‌هایی درخشان تبدیل شوند.

به نظر می‌رسد که استفاده رهبر معظم از تعابیری مانند «اسطوره»، «چهره ماندگار» و «ستاره درخشان» برای این بزرگمردان نشان می‌دهد که می‌توان زندگی این افراد را بیشتر برای حاضران در کاروان‌های راهیان نور تشریح کرد تا از این رهگذر، نوعی آموزش سبک زندگی اسلامی‌ایرانی هم محقق شده باشد.

به طور مثال می‌توان به الگوی رفتاری شهید همت اشاره داشت که وقتی در سنگرهای نبرد، غذای گرم برایش می‌آوردند، ابتدا چنین می‌پرسید: «آیا نیروهای خط مقدم و دیگر اعضای همرزممان در سنگرها هم همین غذا را می‌خورند یا خیر؟»
پس اگر جواب این پرسش مثبت بود؛ از آن غذا می‌خورد؛ و گرنه، لب به آن غذا نمی‌زد.
همچنین پیش می‌آمد که گاهی به او می‌گفتند: شما فعلا از این غذای گرم بخورید؛ ما در وعده بعدی به بچه‌ها غذای گرم می‌دهیم ...؛ و او پاسخ می‌گفت: «من هم در همان وعده بعدی غذای گرم می‌خورم.»

مثال دیگر درباره شهید چیت سازیان و این جمله قصار مشهور اوست که نشان از عُمق اندیشه‌های شهیدان سرافراز لشکر اسلام دارد؛ جمله ای که می‌تواند قاب گرفته شود و هدیه ای عمومی‌برای همه بازدیدکنندگان از یادمان‌های دفاع مقدس باشد: «کسی می‌تواند از سیم خاردارهای دشمن عبور کند که در سیم خاردارهای نفس خود گیر نکرده باشد.»

و اما درباره شهید خرازی نیز می‌توان به این تعبیر شهید آوینی درباره او اشاره کرد که آنچنان با نیروهای تحت امرش صمیمی‌بود که در بین آنها گُم می‌شد.

همچنین برای راهیان نور جالب خواهد بود که بدانند شهید برونسی، از کار کشاورزی و بنّایی به فرماندهی تیپ رسید و البته با موتور گازی رفت و آمد می‌کرد و حتی در مراسم‌هایی که از او برای سخنرانی در جمع دانش آموزان یا دانشجویان دعوت می‌کردند؛ بدون محافظ و دار و دسته حضور می‌یافت و همین سبب می‌شد تا بسیاری او را نشناسند.

حکایت شهید مهدی باکری، شهردار شدن او در ارومیه و بیل زدن در زیر باران برای حفر آبراه در وسط یک کوچه از مناطق محروم اطراف شهر هم از حکایات مشهوری است که می‌تواند نه تنها برای مدیران و مسئولان بلکه برای عموم مردم درس آموز باشد؛ همان فرمانده شهیدی که پیش از شهادت، شهادت دو برادر، یعنی شهید علی باکری (در دوران مبارزات انقلابی ملت ایران) و شهید حمید باکری (در دوران دفاع مقدس) را تجربه کرد؛ اما خم به ابرو نیاورد و راه آنان را ادامه داد.

پس می‌توان نتیجه گرفت که بیان بخشی از مهمترینِ این خاطرات به همراه مروری بر وصیت نامه‌های گرانسنگ شهیدان سرافراز -  که از دل برآمده است و قطعاً بر دل‌ها می‌نشیند – می‌تواند یک برنامه همیشگی برای کاروان‌های راهیان نور باشد و به تعمیق ابعاد فرهنگی و اجتماعی راهیان نور هم بینجامد.

سه. لزوم توجه به ایمنی سفر کاروان‌های راهیان نور
این نکته، اگرچه در ظاهر آسان می‌نماید؛ اما متأسفانه و با توجه به تعداد نه چندان کم حوادث در جاده‌های کشور و بویژه در ایام نوروز، می‌طلبد تا دست اندکاران امر، ضمن رعایت اصول ایمنی در انتخاب وسایل نقلیه و استفاده از رانندگان مجرّب، نسبت به برنامه ریزی برای استفاده حداکثری از ناوگان ریلی کشور برای سفر کاروان راهیان نور در سالهای آینده اهتمام ورزند.

چهار. راهیان نور محدود به کاروان و ایام نوروز نیست
اگرچه حضور ۶ میلیون نفر در کاروان‌های راهیان نور در سال جاری و بازدید آنان از ۵۷ یادمان دفاع مقدس در ۷ استان کشور، آماری بزرگ نشان می‌دهد؛ اما اشاره دقیق حضرت آقا در دیدار اخیر و بیان ضرورت گنجانده شدن مفاهیم متعالی دفاع مقدس در کتابهای درسی، نشان می‌دهد که گسترش و تعمیق راهیان نور، محدود به اعزام کاروان‌های راهیان نور نیست؛ بلکه استفاده از ظرفیتی عظیم مانند کتابهای درسی دانش آموزان، دانشجویان و سایر اقشار برای انتقال این فرهنگ مقدس، یک امر حیاتی است که باید برای آن برنامه ریزی و اقدام کافی صورت گیرد.

---

منبع: مهر