محرّمات اعتکاف

1. آميزش با همسر

جماع و آمیزش با همسر در حال اعتکاف جایز نیست هر چند موجب إنزال و خروج منی نشود و ارتکاب عمدی آن اعتکاف را باطل می‌کند. [55]

سؤال1 :

حكم لمس و بوسيدن با شهوت براي معتكف چيست؟

آيات عظام امام ، فاضل لنکرانی، نوري همدانی :

مبطل اعتكاف است و بايد از آن اجتناب نمود.

آيات عظام  سيستاني ، خوئي ، صافي گلپایگانی ، وحيد خراسانی ، مكارم شیرازی :

بنابر احتياط واجب از آن اجتناب نمايند. [56]

سؤال2 :

حکم نگاه كردن با شهوت به همسر در ايّام اعتكاف چیست؟

مبطل اعتكاف نيست ولي احتياط مستحب آن است كه در ايّام اعتكاف از آن اجتناب شود. [57]

 

2. استمناء

معتکف بنابر احتیاط واجب ، باید از استمناء اجتناب نماید. [58]

3. بوييدن عطريّات و بوهاي خوش

مشهور :

بوییدن بوی خوش و گل‌های خوش‌ بو به ‌قصد لذت حرام است امّا اگر بدون قصد لذّت باشد ، مثل اینکه فاقد حس شامّه باشد ، حرام نیست.

آیت الله سیستانی :

بوییدن بوی خوش مطلقاً حرام است هر چند برای خرید و فروش باشد ؛ ولی بوییدن گل‌های خوش ‌بو با قصد لذّت حرام است و کسی‌که شامه ندارد ، اشکال ندارد.

مرحوم امام ‌:

اگر کسی حسی بویایی دارد ، ولی از بوها لذت نمی‌برد ، بوییدن برای او اشکال ندارد.

آیت الله مکارم شیرازی:

بوییدن عطریات و بوهای خوش ، هرچند به ‌قصد لذت نباشد ، حرام است مثل اینکه عطری را برای امتحان ببوید. [59]

سؤال1 :

حکم بوييدن عطريّات و بوهاي خوش و گیاهان خوشبو در حال اعتکاف چیست؟

الف ) حکم بوييدن عطريّات :

براي معتكف در حال اعتكاف بوييدن عطريّات در صورتي كه از بوييدن آن لذّت ببرد جايز نيست ، هرچند لذّت بدون اختيار حاصل گردد. و اگر از بوييدن آن لذّت نبرد :

آيات عظام امام ، بهجت ، خوئي ، وحيد خراسانی:

اشكال ندارد.

آيات عظام فاضل لنکرانی، صافي گلپایگانی:

بنابر احتياط واجب جايز نيست.

آيات عظام سيستاني ، مكارم شیرازی، نوري همدانی:

براي معتكف بوييدن عطريّات مطلقاً چه از بوييدنش لذّت ببرد و چه لذّت نبرد جايز نيست.

ب ) حکم بوییدن گياهان خوشبو :

براي معتكف در حال اعتكاف بوييدن گياهان خوشبو مثل انواع گل هاي معطّر ، در صورتي كه از بوييدن آن لذّت مي‌برد جايز نيست. و اگر از بوييدن آن لذّت نمي‌برد :

آيات عظام امام ، خوئي ، صافي گلپایگانی ، سيستاني ، وحيد خراسانی ، بهجت ، مكارم شیرازی، نوري همدانی :

اشكال ندارد.

آيات عظام تبريزي ، فاضل لنکرانی:

احتياط واجب جائز نيست. [60]

سؤال2:

در مساجد معمولاً  غير معتكفين عطر مي‌زنند و گريزي از آن نيست ، وظيفه معتكف چيست؟

مقام معظم رهبری :

در مواردی که موجب استشمام بوی خوش نشود مانع ندارد.

آیت الله سيستاني :

در مساجدی كه معمولاً غير معتكفين عطر می‌زنند استشمام بوی عطر آنان جايز نيست ولی احساس بوی عطر ظاهراً مانعی ندارد و لازم نيست بينی خود را بگيرد.

آیت الله مكارم شیرازی:

عمداً بوي آنرا استشمام نكند هر چند بي اختيار به مشامش برسد.

آیت الله صافي گلپایگانی:

استشمام عمدي نكند.

آیت الله وحيد خراسانی:

اشكالي ندارد ولي عمداً استشمام نكند.

آیت الله نوري همدانی:

اگر امكان دارد فاصله گرفته شود و استشمام نكند.

آیت الله شبیری زنجانی :

استشمام عطر جايز نيست ولي احساس بوي عطر ظاهراً مانعي ندارد. [61]

سؤال3 :

آيا معتكف مي‌تواند از مواد شوينده معطّر و خوشبو از جمله صابون مايع يا جامد ، شامپو ، خمير دندان (با قيد خوشبو بودن) استفاده نمايد؟

مقام معظم رهبری :

در مواردی که موجب استشمام بوی خوش نشود مانع ندارد.

آيات عظام سیستانی،شبیری زنجانی :

بلي مي‌تواند.

آیت الله صافي گلپایگانی:

محل اشكال است.

آیت الله وحيد خراسانی:

احتياط واجب است كه ترك كند.

آیت الله نوري همدانی:

جائز نيست.

آیت الله مكارم شیرازی:

احتياط واجب پرهيز است. [62]

4. خريد و فروش

خرید و فروش ، بلکه مطلق تجارت درصورت عدم ‌ضرورت ، بنابر احتیاط واجب بر معتکف حرام است. ولی اشتغال به کارهای مباح دنیوی ، حتّی مثل خیّاطی و بافندگی و مانند آن ، اشکالی ندارد ؛ هرچند ترک آن جز در موارد اضطرار، مطابق با احتیاط است و هرگاه برای تهیۀ مواد خوراکی ناچار از خرید و فروش شود و شخص غیر معتکفی که این کار را انجام دهد، نیابد و تهیۀ اجناس مذکور بدون خرید مثل هديه يا قرض گرفتن امکان نداشته باشد، دراین‌صورت خرید و فروش مانعی ندارد. [63]

سؤال4 :

معامله براي معتكف از طريق موبايل و گوشي همراه چه حكمي دارد؟

مقام معظم رهبری :

در غیر موارد ضروری جایز نیست.

آیت عظام سيستاني ، فاضل لنکرانی ، مكارم شیرازی :

جايز نيست.

آيات عظام وحيد خراسانی، صافي گلپایگانی:

اشكال دارد.

آیت الله نوري همدانی:

چنانچه ضرورت نداشته باشد ، جائز نيست.

آیت الله بهجت :

بيع و شراء مطلقاً بر معتكف حرام است. [64]

مسأله :

اگر درحال اعتکاف ، خرید و فروش انجام دهد ، معامله باطل نیست هرچند اعتکاف باطل باشد. [65]

5 . جدال و مجادله

جدال بر سر مسائل دنیوی یا دینی به‌ قصد غلبه‌ کردن بر طرف مقابل و اظهار فضیلت ، حرام است ؛ امّا به‌ نیت روشن ‌شدن حقیقت و برطرف‌کردن خطا و اشتباه طرف مقابل ، نه ‌تنها اشکالی ندارد ، بلکه از بهترین عبادات است. بنابر این ملاک قصد و نیّت معتکف است ، زیرا که هرکس در گروی نیّات خویش است. [66]

 

مسائل محرّمات اعتکاف

1) ‌فرقی بین انجام محرّمات در روز و یا در شب نیست :

آيات عظام سیستانی ، خوئی ، تبریزی :

اگر اعتکاف واجب معیّن باشد هر چند به خاطر سپری شدن دو روز اول اعتکاف ، موارد مذکور حرام می باشند و چنانچه واجب معیّن نباشد بنابراحتیاط واجب حرام است .

آیت الله وحید خراسانی:

اگر اعتکاف واجب معیّن باشد هر چند به خاطر سپری شدن دو روز اول اعتکاف ، موارد مذکور حرام می باشد و درحرمت تکلیفی این موارد ، چنانچه واجب معیّن نباشد اشکال است ، هرچند احتیاط واجب حرام است مگر در جماع ، که حرمت تکلیفی و وضعی دارد. [67]

( البته چیزهایی که انجام آن بر معتکف حرام است ، به ‌خاطر آنکه روزه را باطل می‌کند ، مانند خوردن و آشامیدن و ... ، فقط در روز حرام است.) [68]

2) ارتكاب عمدي محرمّات  ، اعتکاف را بهم میزند :

تنها اگر معتکف عمل آميزش از محرّمات را عمداً انجام دهد مبطل اعتكاف است ولی مبطلات ديگر را اگر عمداً انجام دهد :

آيات عظام سيستاني ، خوئي ، وحيد خراسانی ، مكارم شیرازی، نوري همدانی :

اعتكاف باطل مي‌شود.

آيات عظام امام ، فاضل لنکرانی:

صحت اعتكاف محل اشكال است ، احتياط مراعات گردد.

آيات عظام بهجت ، صافي گلپایگانی:

اعتكاف بنابر احتياط باطل مي‌شود. [69]

3) انجام مبطلات روزه ، اعتکاف را هم باطل می کند :

هر چیزی‌ که روزه را باطل می‌کند ، اگر در روز واقع شود ، اعتکاف را هم باطل می‌کند ، چون شرط اعتکاف روزه ‌بودن است. [70]

4) انجام سهوی محرّمات :

اگر يكي از محرّمات اعتكاف را سهواً انجام دهد :

آيات عظام بهجت ، سيستاني :

مبطل نيست مطلقا ً.

آيات عظام فاضل لنکرانی، نوري همدانی:

مبطل نيست مگر در آميزش سهوي بنابراحتياط وجوبي كه اگر در اعتكاف واجب انجام شود ، بنابر احتياط واجب اعتكاف را از سر بگيرد يا آن اعتكاف را تمام نمايد و بعداً قضاء كند و اگر در اعتكاف مستحب انجام شود ، بنابر احتياط واجب اعتكاف را تمام نمايد.

مرحوم امام :

احتياط نمايد و اعتكاف را تمام نمايد و اگر واجب معيّن بوده است آن را قضاء كند و اگر واجب غير معيّن بوده است ، چنانچه در دو روز اوّل اين سهو را مرتكب شده است ، آن را از سر گيرد و اگر در روز سوّم مرتكب شده است ، اعتكاف را تمام نمايد و دوباره از سر گيرد ، امّا آميزش اگر سهواً هم انجام شود مبطل اعتکاف است.

آیت الله صافي گلپایگانی:

آميزش سهوي مبطل اعتكاف است و در ساير موارد صحّت اعتكاف محلّ اشكال است لذا در موردي كه اتمام اعتكاف واجب است بنابر احتياط اعتكاف را تمام نموده و بعداً هم دوباره معتكف گردد.

آيات عظام وحيد خراسانی، خوئي :

صحّت اعتكافش محلّ اشكال است خصوصاً در آميزش .

آیت الله مکارم شیرازی:

اعتکافش خالی از اشکالی نیست ؛ اما اگر آمیزش جنسی کند ، هرچند از روی فراموشی باشد ، چنانچه اعتکاف واجب باشد ، باید پس از اتمام آن ، درصورتی‌که وقت آن محدود بوده ، قضای آن را بجا آورد و اگر وقتش وسیع است ، بنابر احتیاط واجب آن را از نو شروع کند و اگر مستحب بوده ، آن را تمام کند و قضا ندارد. [71]
پی نوشت ها:
[55] عروه الوثقی ، فی احکام الاعتکاف مورد الاول .

[56] تحرير الوسيلة ج1، القول في احكام الاعتكاف ، هدايه العباد آیه الله صافي ج1، الاعتكاف م 1417 ، وسيله النجاه آیه الله بهجت، احكام الاعتكاف، م 1208 و استفتائات، ج2، س3151 ، الاحكام الواضحة آیه الله فاضل، احكام الاعتكاف، م 1109 ،  منهاج الصالحين آیات عظام عظام خوئي، تبریزی، وحید، سیستانی ج1، فصل في احكام الاعتكاف، م 1078 ، عروه الوثقي  ج2، كتاب الاعتكاف، فصل في احكام الاعتكاف ، استفتائات جديد، آیه الله مكارم شيرازي، ج2، س502 ص166 .

[57] عروه الوثقي ج2، كتاب الاعتكاف، فصل في احكام الاعتكاف استفتائات جديد، آیه الله مکارم ج3، س324 ص108 ، اعتکاف عبادتی کامل، ص۸۹ .

[58] عروه الوثقی ج۲ ص۸۷ .

[59] عروه الوثقی، ج۲، ص۸۷ ، اعتکاف عبادتی کامل، ص۹۰.

[60] تحرير الوسيله ج1، خاتمة في الاعتكاف، القول في‌احكام الاعتكاف، ص282 ، الاحكام الواضحة آیه الله فاضل، الاعتكاف، احكام الاعتكاف، م 1109 ص270 ، وسيله النجاه آیه الله بهجت، احكام الاعتكاف، م 1208 ص 336 و استفتائات جديد، ج2، س3152 ص446 ،  منهاج الصالحين آیات عظام خوئي، تبریزی، وحید، سیستانی ج1، فصل في احكام الاعتكاف، م 1078 ،  هدايه العباد آیه الله صافي ج1، شروط الاعتكاف، م 1419 و استفتائات پيرامون اعتكاف، س 100 ص71 ، عروه الوثقي  ج2 فصل في احكام الاعتكاف ، استفتائات جديد آیه الله مکارم ج2 س499.

[61] استفتاء خصوصی ، اعتکاف عبادتی کامل ص۱۲۳.

[62] استفتائات خصوصي .

[63] عروه الوثقی ج۲، ص۸۷ محرمات الاعتکاف مورد الرابع .

[64] استفتائات خصوصي .

[65] منهاج الصالحین آیت الله سیستانی ج۱، ص۳۴۶، م۱۰۸۳ ، منهاج الصالحین آیات عظام خویی ،  وحید  ج۲، ص۳۱۲ ، م۱۰۸۱.

[66] عروه الوثقی ج2 فی احکام الاعتکاف مورد الخامس .

[67] عروه الوثقی ج2 ص۸۸  محرّمات الاعتکاف م1 ،  منهاج الصالحین آیات عظام خویی، سیستانی ج۱ م1080 .

[68] عروه الوثقی ج2 ص۸۸  محرّمات الاعتکاف م1 .

[69] تحرير الوسيلة ج1القول في احكام الاعتكاف، م 2 ، وسيله النجاه آیه الله بهجت، احكام الاعتكاف، م 1210 ،  هدايه العباد آیه الله صافي ج1، الاعتكاف، م 1423 ، الاحكام الواضحة آیه الله فاضل، احكام الاعتكاف، م 1111 ص271 ، عروه الوثقي  ج2 فصل في احكام الاعتكاف، م3 ، منهاج الصالحين آیات عظام خوئي، تبریزی، وحید، سیستانی ج1، فصل في احكام الاعتكاف، م1080 .

[70] عروه الوثقی ج2 فی احکام الاعتکاف م3 .

[71] عروه الوثقی ج2 فی احکام الاعتکاف م4 ، تحرير الوسيلة مرحوم امام، ج1، القول في احكام الاعتكاف، م 2 ، هدايه العباد آیه الله صافي ج1، الاعتكاف م 1423 ، وسيله النجاه آیه الله بهجت، خاتمة في الاعتكاف، احكام الاعتكاف، م 1210 ، جامع المسائل آیه الله بهجت ج2، احكام الاعتكاف ص56 ، الاحكام الواضحة آیه الله فاضل، الاعتكاف ، احكام الاعتكاف، م1111 ص271  ، عروه الوثقي  ج2، في أحكام الاعتكاف، م 4 ،  منهاج آیات عظام خوئي، تبریزی، وحید، سیستانی ج1 في احكام الاعتكاف م 1081 ، اعتکاف عبادتی کامل ص۹۲.

---

منبع:
سایت سراج