سه روز آخر شعبان را از دست ندهیم!

رفتن به مهمانی همیشه نیازمند یکسری آمادگی‌هاست. هر اندازه که این مهمانی بزرگتر و مهمتر باشد؛ اهمیت این آمادگی هم بیشتر و بیشتر می‌شود. برخی برای تهیه مقدمات شرکت در یک مراسم عروسی، چندین روز وقت صرف می‌کنند؛ از تهیه لباس مناسب گرفته تا آرایش و پیرایش دلخواه.

معین شرافتی _ بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان

درب‌های یکی از بزرگترین مهمانی‌های سالانه به روی ما باز شده، ماه مبارک رمضان؛ مهمانی بی‌نظیری که میزبان آن، خداست و خودش قرار است از ما پذیرایی کند. ما هم نباید بدون آمادگی پا در این ضیافت بزرگ بگذاریم. پس هرچه زودتر باید اقدام کنیم و آماده شرکت در مهمانی خدا شویم.

ظرفیت خود را افزایش دهیم

ماه مبارک رمضان به راستی ماه مهمانی خدا و ضیافت الله است. پیامبر و ائمه(علیهم‌السلام) برای ورود به این ماه یکسری دستورالعمل ذکر کرده‌اند. دستوراتی که قلب و جان انسان را آماده این ماه می‌کند و به او امکان بهره بیشتر از این ماه خدا می‌دهد. ماهی که بهار قرآن است و قرآن در آن نازل شده، ماهی که بر تمام ماه‌ها فضیلت و برتری دارد و ماهی که خداوند در آن ماه افراد زیادی را از آتش جهنم نجات می‌دهد.

بهره‌مندی از نعمت‌های ماه رمضان نیازمند آمادگی و ظرفیت است. هر اندازه که این ظرفیت انسان بالاتر و بیشتر باشد؛ فرد بهره بیشتری را خواهد برد و از سفره الهی بهرمندتر می‌شود. از این روست که دستورات مهمی برای روزهای آخر ماه شعبان ذکر شده، روزهایی که نقش مهمی در بالا رفتن ظرفیت ما دارند و آخرین مهلت ممکن نیز به حساب می‌آیند. به وسیله این بالا رفتن ظرفیت‌هاست که بهره بیشتری از مهمانی خدا نصیب انسان می‌شود و قلب صفای لازم را برای ورود به ماه رمضان پیدا می‌کند.

ذکر و دستورالعملی از امام رضا(علیه‌السلام)

آنقدر کسب آمادگی برای ورود به ماه رمضان اهمیت دارد که دستورالعمل‌های خاصی برای روزهای آخر ماه شعبان ذکر شده و ائمه به این موضوع توجه بسیار ویژه‌ای داشته‌اند. اباصلت می‌گوید در آخرین جمعه از ماه شعبان خدمت امام رضا(علیه السلام) رسیدم و حضرت به من فرمود: ای اباصلت بیشتر ماه شعبان گذشته و این آخرین جمعه ماه است. پس در روزهای باقی مانده به جبران کم‌کاری‌هایت بپرداز. به آنچه وظیفه توست عمل کن و از کارهایی که به تو مربوط نیست؛ دوری نما. زیاد اهل دعا، استغفار و قرآن باش و به درگاه الهی از گناهانت توبه کن که ماه خدا به سویت می‌آید. 

در ادامه حضرت خواسته‌اند که اباصلت به ادای امانت‌ها، پاک کردن قلب از کینه‌ها، جدا شدن از گناهان، کسب تقوای الهی و توکل بر او بپردازد. در انتها امام هشتم ذکری را به اباصلت آموزش دادند که جان را از آلایش‌ها پاک کند. حضرت فرمودند: در باقی مانده این ماه، زیاد بگو: اللَّهُمَّ إِنْ لَمْ تَكُنْ غَفَرْتَ‏ لَنَا فِیمَا مَضَى مِنْ شَعْبَانَ- فَاغْفِرْ لَنَا فِیمَا بَقِی‏ مِنْه‏؛ یعنی: خداوندا اگر مرا در روزهای گذشته ماه شعبان نیامرزیده‌ای در این روزهای باقی مانده ببخش.»(وسائل الشیعه، ج10، ص301 )

به هر حال دنیا با همه رنگ‌های فریبنده‌اش، ما را به غفلت انداخته و رنگ و بوی الهی را از ما گرفته است. باید قبل از ورود به مهمانی خدا، آن رنگ الهی را بازیابی کنیم و آمادگی لازم را برای شرکت در این ماه بزرگ به دست آوریم. دلی که مملو از کینه باشد؛ زبانی همراه با غیبت را به دنبال خواهد داشت و فردی که در ماه رمضان به گناه بیفتد و تقوا را رعایت نکند؛ کجا شرط مهمانی را ادا کرده است؟! برای آنکه ما در ماه رمضان تجربه یک ماه صافی و صفا را داشته باشیم باید از روزهایی قبل از شروع این ماه بزرگ، خود را آماده کنیم و این دستورات امام رضا(علیه السلام) برای این موضوع است.

دستوری خاص برای سه روز پایانی

در حدیثی دیگر امام صادق(علیه السلام) راهکار الهی بخصوصی را برای کسب آمادگی ورود به ماه رمضان بیان داشتند. راهکاری که برای سه روز پایانی ماه شعبان است و ثواب بسیار زیادی دارد. حضرت فرمودند: «مَنْ صَامَ ثَلَاثَةَ أَیَّامٍ مِنْ آخِرِ شَعْبَانَ‏ وَ وَصَلَهَا بِشَهْرِ رَمَضَانَ كَتَبَ اللَّهُ لَهُ صَوْمَ شَهْرَیْنِ مُتَتَابِعَیْن‏؛ هر کس سه روز آخر ماه شعبان را روزه بدارد و آن را به ماه رمضان وصل کند؛ خداوند برایش ثواب دو ماه روزه‌داری را می‌نویسد.» (من لا یحضره الفقیه، ج2، ص94)

در این حدیث امام ششم ما شیعیان، سه روز روزه گرفتن قبل از ماه رمضان را برابر یک ماه ثواب روزه‌داری ذکر کرده‌اند. سه روزی که می‌تواند به نیت قضا باشد یا به نیت روزه مستحب. این روزه‌ها انسان را در حال و هوای ماه مبارک قرار می‌دهد و باعث می‌شود انسان با یک شوق و شعف وارد ماه رمضان شود. از این روست که کلاً برای روزه در ماه شعبان توصیه‌های زیادی شده و سیره پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) بوده است.

علاوه بر این ثواب ویژه، روزه‌داری در ماه شعبان راهی برای رسیدن به بهشت الهی و ارتقای درجه شمرده شده است. مثلاً پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمودند: «مَنْ‏ صَامَ‏ ثَلَاثَةَ أَیَّامٍ‏ مِنْ‏ شَعْبَانَ‏ رَفَعَ لَهُ سَبْعِینَ دَرَجَةً فِی الْجِنَانِ مِنْ دُرٍّ وَ یَاقُوتٍ؛ کسی که سه روز از روزهای ماه شعبان را روزه بگیرد؛ هفتاد درجه در بهشت از درّ و یاقوت ارتقاء می‌‎یابد.»(ثواب الاعمال، ص62) و امام رضا(علیه‌السلام) نیز درباره آن فرمودند: «مَنْ صَامَ مِنْ شَعْبَانَ یَوْماً وَاحِداً ابْتِغَاءَ ثَوَابِ اللَّهِ دَخَلَ الْجَنَّةَ؛ کسی که یک روز از ماه شعبان را برای رسیدن به پاداش خداوند روزه بگیرد؛ به بهشت وارد می‌شود.»(خصال،ج2، ص582) پس کسی که روزهای پایانی این ماه را روزه بدارد به پاداش ویژه و چندگانه‌ای رسیده است؛ ضمن آنکه آمادگی خوبی برای ورود به ماه خدا پیدا کرده است.

نکته پایانی

حیف است که ماه‌های رمضان یکی پس از دیگری بیایند و ما بهره کمی را از آن لحظات ببریم. گاهی ماه مهمانی خدا به نیمه می‌رسد و ما تازه متوجه ورود و رفتن این ماه بزرگ می‌شویم. ماهی که به سرعت به پایان خود می‌رسد. در این ماه شب قدر وجود دارد که سرگذشت انسان را رقم می‌زند. حیف است که بدون آمادگی و آلوده از گناهان وارد روزها، شب‌ها و سحرهای پرفیض ماه مبارک رمضان شویم.